Δωδεκάνησα: Από τον Ιταλοτουρκικό Πόλεμο (1911-12) ως την Ενσωμάτωση στην Ελλάδα (7 Μαρτίου 1948)

  Σ'  άυτήν την run and gun αναφορά στα γεγονότα της σύγχρονής Ιστορίας  στην οποία επιδίδεται εσχάτως το ιστολόγιο, θα παραβιάσω  ίσως λίγο την χρονική ακολουθία, αλλά, μέρα που 'ναι σήμερα, θα ασχοληθούμε με την ενσωμάτωση των Δωδεκανήσων στην Ελλάδα, κάνοντας μια σύντομη ιστορική αναδρομή στην ιστορία των νησιών από το 1911 ως την Ενσωμάτωση, το 1948.

    Στα πλαίσια των αποικιακών ανταγωνισμών που αποτέλεσαν πρελούδιο και αιτία του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, η Ιταλία προσπάθησε να αποκτήσει επιρροή, μεταξύ άλλων, στη περιοχή της Μεσογείου. Στην προσπάθειά της αυτή βρέθηκε αντιμέτωπη με την καταρρέουσα Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ο Ιταλοτουρκικός πόλεμος ξέσπασε το 1911 και την εξέλιξη του μπορείτε να παρακολουθήσετε στα παρακάτω βίντεο.

Το πρώτο

  και

  Κατά την διάρκεια τους πολέμου (στον οποίο έγινε παρεμπιπτόντως και η πρώτη ρίψη βόμβας από αεροπλάνο) και θέλοντας να πιέσει την Οθωμανική Αυτοκρατορία, η Ιταλία καταλαμβάνει τις Νότιες Σποράδες [Ο όρος Δωδεκάνησα (αδόκιμος γεωγραφικά εφόσον στο νησιωτικό σύμπλεγμα περιέχονται περισσότερα νησιά) που επικράτησε είναι μεταγενέστερος και προέρχεται από τα διπλωματικά κείμενα της εποχής]. Στη Συνθήκη του Ούτσι η οποία σήμανε την λήξη του πολέμου οριζόταν ότι η Οθωμανική Αυτοκρατορία  παραχωρούσε στην Ιταλία τις περιοχές που αποτελούν τη σημερινή Λιβύη και προεβλεπόταν η επιστροφή των Δωδεκανήσων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η Ιταλία όμως κωλυσιεργεί να επιστρέψει στα νησιά και η Οθωμανική Αυτοκρατορία αδυνατεί να ασχοληθεί με το ζήτημα, απασχολημένη από τους Βαλκανικούς Πολέμους. Κατά την διάρκεια των  Βαλκανικών, όλα τα υπόλοιπα νησιά του Αιγαίου καταλαμβάνονται και διοικούνται από την Ελλάδα μέχρι την οριστική τους επιδίκαση με την Συνθήκη των Σερβών. Όλα εκτός από τα Δωδεκάνησα τα οποία κατέχουν οι Ιταλοί. Έτσι, εξαιτίας μιας τραγικής συγκυρίας, της κατοχής πριν από  λίγους μόνο μήνες από την Ιταλία, η απελευθέρωση των νησιών ανεστάλη.

   Στο μεταξύ έχει ξεσπάσει ο A' Παγκόσμιος πόλεμος, και το 1915 η Ιταλία (ουδέτερη μέχρι τότε) πείθεται να ακυρώσει τη συμμαχία της με τις Κεντρικές Αυτοκρατορίες (Αυστροουγγαρία και Γερμανία) και να προσχωρήσει στην Εγκάρδια Συνεννόηση (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία). Ένα από τα ανταλλάγματα  ήταν τα Δωδεκάνησα.

  Το 1919  οι Ιταλοί καταστέλλουν βίαια  τις αντιδράσεις των Ελλήνων για την συνεχιζόμενη κατοχή ("αιματηρόν Πάσχα του 1919" , με δυο νεκρούς τον Λουκά Παπακωνσταντίνου και την Ανθούλα Ζερβού στο Παραδείσι) και την ανακοίνωση του δημοψηφίσματος που διεξάχθηκε κρυφά και εκφράζει την επιθυμία ένωσης των νησιών με την Ελλάδα. Τα γεγονότα αυτά όμως οδηγούν συμφωνία Τιτόνι και Βενιζέλου στο περιθώριο των διεργασιών που οδήγησαν στην Συνθήκη των Σεβρών, η οποία προβλέπει παραχώρηση των νησιών στην Ελλάδα εκτός από την Ρόδο αι το Καστελόριζο, οι κάτοικοι των οποίων θα αποφάσιζαν με δημοψήφισμα πέντε χρόνια μετά. Όλα αυτά υπό την προϋπόθεση ότι και οι Άγγλοι θα παραχωρούσαν την Κύπρο στην Ελλάδα. (Λες και...!)

Η συμφωνία ακυρώθηκε μονομερώς από την φασιστική πια  Ιταλία μετά την ήττα της Ελλάδας στην Μικρασιατική Εκστρατεία.

 Η Συνθήκη της Λωζάνης κατακυρώνει τα νησιά στην Ιταλία η οποία επιδίδεται σε προσπάθεια

εξιταλισμού τους με αιχμή την εκπαίδευση.  Διώκονται οι δάσκαλοι, κλείνουν τα σχολεία, η ελληνική γλώσσα διδάσκεται στις τρεις πρώτες τάξεις του δημοτικού, το μόνο πτυχίο παιδαγωγικών το οποίο αναγνωρίζεται είναι  από το Ιταλικό Διαδασκαλείο και το μόνο πανεπιστήμιο στο οποίο επιτρέπεται να σπουδάσουν οι Δωδεκανήσιοι είναι εκείνο της Πίζας. Επιπλέον,  απαγορεύεται η επιστροφή σε όσους Δωδεκανήσιους σπουδάσουν σε πανεπιστημία της Ελλάδας.

Το 1928 η απομονωμένη διεθνώς μετά την ήττα του 1922, Ελλάδα υπογράφει Σύμφωνο Φιλίας με την Ιταλία και το θέμα των Δωδεκανησων αποσιωπάται. Ο Βενιζέλος δηλώνει: " Δεν υπάρχει πρόβλημα στις σχέσεις Ιταλίας και Ελλάδας για τα Δωδεκάνησα. Τα προβλήματα των Δωδεκανήσιων με την Ιταλία είναι προβλήματα των Δωδεκανήσιων με την Ιταλία". Off the record ωστόσο δηλώνει στις αντιπροσωπείες Δωδεκανήσιων που υποδέχεται ότι το πρόβλημα θα λυθεί μόνο μετά τον επόμενο πόλεμο. Κι έχει δίκιο όπως αποδεικνύεται...

  Μετά την κήρυξη του πολέμου στην Ελλάδα το 1940, οι Ιταλοί συγκεντρώνουν προληπτικά όλους τους ενήλικους κατοίκους στην τάφρο του κάστρου της Ρόδου. Παρόλα αυτά, ο πρώτος νεκρός Έλληνας αξιωματικός του πολέμου είναι ο Χαλκίτης Αλέξανδρος Διάκος και  το Δεκέμβρη του 19140 σχηματίζεται στην Αθήνα σώμα Δωδεκανήσιων εθελοντών.  Όταν το 1943 η Ιταλία συνθηκολογεί, τα νησιά καταλαμβάνονται από τους Γερμανούς. Η γερμανική κατοχή είναι βαρύτερη αλλά ευτυχώς διαρκεί λίγο. Μετά την αποχώρηση τους, τα Δωδεκάνησα βρίσκονται υπό αγγλική διοίκηση μέχρι να αποφασιστεί η μοίρα τους από τις μεταπολεμικές συνθήκες.

Στα πλαίσια  του συνεδρίου ειρήνης που οδήγησε στην Συνθήκη του Παρισίου (1946-1947)  λαμβάνεται η απόφαση η Ιταλία να παραχωρήσει τα Δωδεκάνησα στην Ελλάδα.

 Η συμφωνία υλοποιείται άμεσα και η επίσημη τελετή διεξάγεται  την 7η Μαρτίου 1948.

638 χρόνια μετά την κατάληψη των νησιών από τους Ιππότες, η ελευθερία είναι και πάλι  πραγματικότητα.

  Θα κλείσω με μια αναφορά σε μια  προσωπική μαρτυρία, μια "συνέντευξη" που πήρε η συνάδελφος και φίλη Ελευθερία Σταυριανού από το Γυμνάσιο Αφάντου, στην οποία ο Αρχιπολίτης Στέργος Τσακίρης αφηγείται τις αναμνήσεις του από την εποχή της Ιταλοκρατίας, όταν ακόμα ήταν παιδί. Δημοσιεύτηκε στο ιστολόγιο της Λέσχης Ανάγνωσης Γυμνασία Αφάντου όπου και μπορείτε να το παρακολουθήσετε , στο οποίο έγραφα  και στην οποία μετείχα τότε.  Χαρακτηριστική είναι η απάντηση στην ερώτηση πως αισθάνθηκαν όταν απελευθερώθηκε η ηπειρωτική Ελλάδα: " Εμείς δεν αισθάνθημεν καθόλου, γιατί ήμασταν σκλάβοι".