Θα ξεκινήσουμε με ακόμα ένα βίντεο που ετοιμάσαμε σε ανύποπτο χρόνο με την κυρία Ελευθερία... Μια βιντεομονογραφία του θέματος του Ευαγγελισμού...
Το πρώτο μισό του βίντεο περιέχει εικόνες βυζαντινής τεχνοτροπίας, ενώ η μουσική του επένδυση είναι μια "μεταγραφή" από τον Βαγγέλη Παπαθανασίου του πιο γνωστού βυζαντινού ύμνου... Του "Τη υπερμάχω στρατηγώ"
Το Βυζάντιο δεν φημίζεται ιδιαίτερα για τη λογοτεχνία ούτε για την επιστήμη και τη τεχνογνωσία του - οκ! ξέρω τη θεωρία που λέει ότι κάθε εποχή έχει την τέχνη που της ταιριάζει , συνεπώς δεν υπάρχουν ανώτερες και κατώτερες και τα λοιπά,και τα λοιπά, αλλά, επειδή με βολεύει να μη θίξω ιδιαίτερα λογοτεχνία και επιστήμες, ας μείνουμε στην αρχική φράση, ώστε να ξεμπερδέψω με δυο τρία βασικά πραγματάκια, για να μιλήσουμε μετά για την τέχνη.
Η σημαντικότερη συνεισφορά του Βυζαντίου στη λογοτεχνία ήταν οι ύμνοι των μελωδών, με προεξάρχοντα τον Ρωμανό, και η διατήρηση και συμπλήρωση εκείνης της αρχαία ανθολογίας επιγραμμάτων που στις μέρες είναι γνωστή ως "Παλατινή Ανθολογία" ( το βιβλίο τη αναφέρει ως "Ελληνική Ανθολογία", αλλά μάλλον αναφέρεται στα αμιγώς βυζαντινά επιγράμματα). Ας παρατηρήσουμε ακόμα ότι στο Βυζάντιο, αν και έγραφαν οι λόγιοι στην αρχαία αττική ή σε αρχαΐζουσα γλώσσα, εμφανίζονται τα πρώτα γραπτά δείγματα της δημώδους εκείνης γλώσσας που εξελίχθηκε στην νεοελληνική, ας σημειώσουμε ότι χρωστάμε χάρη στους Βυζαντινούς που αντέγραψαν και διέσωσαν τα έργα της αρχαίας ελληνικής γραμματεία και ας κλείσουμε αναφέροντας πως στα χρόνια του Βυζαντίου δημιουργήθηκε ο βασικός επικός ήρωας της νεοελληνικής ιστορίας, ένας ήρωας εξίσου εμβληματικός με τον Αχιλλέα και τον Οδυσσέα, μολονότι το έπος που αφηγείται την ιστορία του δεν πλησιάζει σε ποιότητα ούτε στο ελάχιστο τα ομηρικά έπη .
Τώρα για την τεχνολογία και την επιστήμη, ας αναφέρουμε μόνο το μυστικό όπλο των Βυζαντινων, το "υγρό πυρ", μια αυταναφλεγόμενη εκρηκτική ύλη, για την ακριβή σύσταση της οποίας ακόμα και σήμερα εικασίες μόνο γίνονται, καθώς σε κρίσιμες στιγμές της ιστορίας του Βυζαντίου ήταν εκείνο που διέσωσε την αυτοκρατορία. Άντε και το "δρόμωνα" το βυζαντινό πολεμικό πλοίο, που υπήρξε σημαντική εξέλιξη στο τομέα της ναυπηγικής.
Και ας μιλήσουμε για τέχνη.
Μετά την εικονομαχία κυριάρχησε ο "σταυροειδής με τρούλο" (παραλλαγές
ο "τρίκογχος αγιορείτικος" και ο "πεντάτρουλος").
Μετά τα χρόνια των Μακεδόνων εμφανίστηκε και επικράτησε ο "οκταγωνικός" ρυθμός.
Επειδή η χριστιανική θρησκεία τοποθετεί τις εκδηλώσεις λατρείας κυρίως εντός του ναού, δεν δίνεται ιδιαίτερη φροντίδα στο εξωτερικό του.
Αντίθετα το εσωτερικό είναι επιμελημένο και φροντισμένο (τοιχογραφίες, ψηφιδωτά, ανάγλυφα, εικόνες, ξυλόγλυπτα)
Βασική μορφή έκφρασης στο εσωτερικό των ναών ( με την εξαίρεση προφανώς της εποχής της εικονομαχίας) αποτελούσαν οι εικόνες,
οι τοιχογραφίες
και τα ψηφιδώτά (τα οποία ωστόσο ως δαπανηρότερα υποχωρούν σε εποχές οικονομικής δυσπραγίας).
Τυπικό σχήμα εικονογράφησης
Μικρογλυπτική και μικροτεχνία: Έργα κοσμικά και εκκλησιαστικά, υψηλής τεχνικής και τέχνης, μεγάλης ποικιλίας, φτιαγμένα από ελεφαντόδοντο, ξύλο, πολύτιμα μέταλλα κλπ.
Νομίσματα: Και αισθητική αξία (μικροτεχνία), αλλά κυρίως ιστορικές πηγές για οικονομία, κοινωνία, πολιτική κτλ . απεικονίζουν τους αυτοκράτορες με τα σύμβολα τους και παρουσιάζουν την ιδεολογία της εποχής τους.
Στους πρώτους αιώνες χαρακτηρίζεται από απλότητα.
Μετά την επικράτηση του χριστιανισμού, εμφανίζονται οι ύμνοι, άσματα περισσότερο σύνθετης μορφής που εγκωμιάζουν το Θεό και τους Αγίους .
Ως τον 70 αιώνα οι δημιουργοί λέγονταν ποιητές ή μελωδοί και έγραφαν οι ίδιο και στίχους και μουσική (Ρωμανός Μελωδός).
Στη συνέχεια, άλλος έγραφε τους στίχους (υμνογράφος) και άλλος προσάρμοζε τη μουσική (μελοποιός).
Είναι φωνητική και μονοφωνική.
Η σημειογραφία της Βυζαντινής Μουσικής είναι αλφαβητική, τα πρώτα γράμματα της αρχαίας ελληνικής αλφαβήτου. Στην συνέχεια εμφανίζονται και άλλοι τρόποι γραφής.
(ΠΑ, ΒΟΥ, ΓΑ, ΔΕ, ΚΕ, ΖΩ, ΝΗ)
Λειτουργικό δράμα δεν υφίσταται στην ανατολική Εκκλησία (προφανώς τους θύμιζε το αρχαίο δράμα)
Η κοσμική μουσική είναι συνέχεια της αρχαίας ελληνικής παράδοσης, πλην προσαρμοσμένης στη νέα θρησκεία και τη λατρεία της.
Η σχέση εκκλησιαστικής και κοσμικής μουσικής ήταν αλληλεπιδραστική.
Πλήθος τα μουσικά όργανα των Βυζάντινων, Από το ιδιαίτερα δημοφιλές "αερόφωνο όργανο" προέρχεται το μουσικό όργανο που στη δυτική μουσική ονομάζεται "εκκλησιαστικό όργανο" ή απλά "όργανο".
Το πρώτο μισό του βίντεο περιέχει εικόνες βυζαντινής τεχνοτροπίας, ενώ η μουσική του επένδυση είναι μια "μεταγραφή" από τον Βαγγέλη Παπαθανασίου του πιο γνωστού βυζαντινού ύμνου... Του "Τη υπερμάχω στρατηγώ"
Το Βυζάντιο δεν φημίζεται ιδιαίτερα για τη λογοτεχνία ούτε για την επιστήμη και τη τεχνογνωσία του - οκ! ξέρω τη θεωρία που λέει ότι κάθε εποχή έχει την τέχνη που της ταιριάζει , συνεπώς δεν υπάρχουν ανώτερες και κατώτερες και τα λοιπά,και τα λοιπά, αλλά, επειδή με βολεύει να μη θίξω ιδιαίτερα λογοτεχνία και επιστήμες, ας μείνουμε στην αρχική φράση, ώστε να ξεμπερδέψω με δυο τρία βασικά πραγματάκια, για να μιλήσουμε μετά για την τέχνη.
Η σημαντικότερη συνεισφορά του Βυζαντίου στη λογοτεχνία ήταν οι ύμνοι των μελωδών, με προεξάρχοντα τον Ρωμανό, και η διατήρηση και συμπλήρωση εκείνης της αρχαία ανθολογίας επιγραμμάτων που στις μέρες είναι γνωστή ως "Παλατινή Ανθολογία" ( το βιβλίο τη αναφέρει ως "Ελληνική Ανθολογία", αλλά μάλλον αναφέρεται στα αμιγώς βυζαντινά επιγράμματα). Ας παρατηρήσουμε ακόμα ότι στο Βυζάντιο, αν και έγραφαν οι λόγιοι στην αρχαία αττική ή σε αρχαΐζουσα γλώσσα, εμφανίζονται τα πρώτα γραπτά δείγματα της δημώδους εκείνης γλώσσας που εξελίχθηκε στην νεοελληνική, ας σημειώσουμε ότι χρωστάμε χάρη στους Βυζαντινούς που αντέγραψαν και διέσωσαν τα έργα της αρχαίας ελληνικής γραμματεία και ας κλείσουμε αναφέροντας πως στα χρόνια του Βυζαντίου δημιουργήθηκε ο βασικός επικός ήρωας της νεοελληνικής ιστορίας, ένας ήρωας εξίσου εμβληματικός με τον Αχιλλέα και τον Οδυσσέα, μολονότι το έπος που αφηγείται την ιστορία του δεν πλησιάζει σε ποιότητα ούτε στο ελάχιστο τα ομηρικά έπη .
Τώρα για την τεχνολογία και την επιστήμη, ας αναφέρουμε μόνο το μυστικό όπλο των Βυζαντινων, το "υγρό πυρ", μια αυταναφλεγόμενη εκρηκτική ύλη, για την ακριβή σύσταση της οποίας ακόμα και σήμερα εικασίες μόνο γίνονται, καθώς σε κρίσιμες στιγμές της ιστορίας του Βυζαντίου ήταν εκείνο που διέσωσε την αυτοκρατορία. Άντε και το "δρόμωνα" το βυζαντινό πολεμικό πλοίο, που υπήρξε σημαντική εξέλιξη στο τομέα της ναυπηγικής.
Και ας μιλήσουμε για τέχνη.
Διάγραμμα ενότητας.
Αρχιτεκτονική
Καθιέρωση (με αρκετές παραλλαγές και εξελίξεις συχνά) του αρχιτεκτονικού σχέδιου της Αγίας Σοφίας ("Βασιλική με τρούλο").
Μετά την εικονομαχία κυριάρχησε ο "σταυροειδής με τρούλο" (παραλλαγές
ο "τρίκογχος αγιορείτικος" και ο "πεντάτρουλος").
Μετά τα χρόνια των Μακεδόνων εμφανίστηκε και επικράτησε ο "οκταγωνικός" ρυθμός.
Επειδή η χριστιανική θρησκεία τοποθετεί τις εκδηλώσεις λατρείας κυρίως εντός του ναού, δεν δίνεται ιδιαίτερη φροντίδα στο εξωτερικό του.
Αντίθετα το εσωτερικό είναι επιμελημένο και φροντισμένο (τοιχογραφίες, ψηφιδωτά, ανάγλυφα, εικόνες, ξυλόγλυπτα)
Γλυπτική και ζωγραφική (Τοιχογραφίες, ψηφιδωτά, εικόνες)
Επειδή η γλυπτική είχε συνδεθεί με την αρχαιοελληνική θρησκεία, δεν χρησιμοποιήθηκε από τους Βυζαντινούς. Αντ΄αυτής χρησιμοποιούσαν διακοσμητικά ανάγλυφα και αρχιτεκτονικούς διάκοσμους.Βασική μορφή έκφρασης στο εσωτερικό των ναών ( με την εξαίρεση προφανώς της εποχής της εικονομαχίας) αποτελούσαν οι εικόνες,
Τυπικό σχήμα εικονογράφησης
- Στην κορφή, στο κέντρο του τρούλου, ο Παντοκράτορας.
- Περιστοιχίζεται από αγγέλους και προφήτες
- Στην αψίδα του ιερού εμφανίζονται στο κέντρο η Θεοτόκος και, αριστερά και δεξιά της. οι Αρχάγγελοι Γαβριήλ και Μιχαήλ.
- Στα λοφία του τρούλου ήταν ζωγραφισμένοι οι Ευαγγελιστές
- Στους τοίχους απεικονίζονται οι δεσποτικές γιορτές οι Άγιοι και οι Μάρτυρες.
- Έλλειψη προοπτικής
- Αδιαφορία για τις σωστές αναλογίες
- Στατικότητα
- Λιπόσαρκες φιγούρες, όρθιες, σε μετωπική στάση.
- Εσωτερικότητα. Προσπάθεια απεικόνισης της αιώνιας μεταθανάτιας ζωής. Αδιαφορία για απεικόνιση του τωρινού κόσμου.
- Σπάνια, απομάκρυνση από την αυστηρή τεχνοτροπία και χρήση κλασικών στοιχείων.
Μικρογραφία, Μικρογλυπτική, Μικροτεχνία, Νομισματική
Μικρογραφίες: Εικόνες που βρίσκονται στο περιθώριο εγγράφων και αναπαριστούν διάφορα επεισόδια του. (Τα έργα μνημειακής ζωγραφικής συνήθως είναι λίγα)
Μικρογλυπτική και μικροτεχνία: Έργα κοσμικά και εκκλησιαστικά, υψηλής τεχνικής και τέχνης, μεγάλης ποικιλίας, φτιαγμένα από ελεφαντόδοντο, ξύλο, πολύτιμα μέταλλα κλπ.
Νομίσματα: Και αισθητική αξία (μικροτεχνία), αλλά κυρίως ιστορικές πηγές για οικονομία, κοινωνία, πολιτική κτλ . απεικονίζουν τους αυτοκράτορες με τα σύμβολα τους και παρουσιάζουν την ιδεολογία της εποχής τους.
Μουσική
Η εκκλησιαστική μουσική ήταν λειτουργική και με τις δύο έννοιες. Προοριζόταν, δηλαδή, να επιτελέσει συγκεκριμένη λειτουργία, δηλαδή να ψαλεί κατά την Θεία Λειτουργία. Στους πρώτους αιώνες χαρακτηρίζεται από απλότητα.
Μετά την επικράτηση του χριστιανισμού, εμφανίζονται οι ύμνοι, άσματα περισσότερο σύνθετης μορφής που εγκωμιάζουν το Θεό και τους Αγίους .
Ως τον 70 αιώνα οι δημιουργοί λέγονταν ποιητές ή μελωδοί και έγραφαν οι ίδιο και στίχους και μουσική (Ρωμανός Μελωδός).
Στη συνέχεια, άλλος έγραφε τους στίχους (υμνογράφος) και άλλος προσάρμοζε τη μουσική (μελοποιός).
Είναι φωνητική και μονοφωνική.
Η σημειογραφία της Βυζαντινής Μουσικής είναι αλφαβητική, τα πρώτα γράμματα της αρχαίας ελληνικής αλφαβήτου. Στην συνέχεια εμφανίζονται και άλλοι τρόποι γραφής.
(ΠΑ, ΒΟΥ, ΓΑ, ΔΕ, ΚΕ, ΖΩ, ΝΗ)
Λειτουργικό δράμα δεν υφίσταται στην ανατολική Εκκλησία (προφανώς τους θύμιζε το αρχαίο δράμα)
Η κοσμική μουσική είναι συνέχεια της αρχαίας ελληνικής παράδοσης, πλην προσαρμοσμένης στη νέα θρησκεία και τη λατρεία της.
Η σχέση εκκλησιαστικής και κοσμικής μουσικής ήταν αλληλεπιδραστική.
Πλήθος τα μουσικά όργανα των Βυζάντινων, Από το ιδιαίτερα δημοφιλές "αερόφωνο όργανο" προέρχεται το μουσικό όργανο που στη δυτική μουσική ονομάζεται "εκκλησιαστικό όργανο" ή απλά "όργανο".
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου