Τέχνη και Φιλοσοφία από το Ε2 του Μουσικού Σχολείου Ρόδου, στα χρόνια του κοροναϊού

Η δημιουργική εργασία που υλοποίησαν στα πλαίσια του μαθήματος της Φιλοσοφίας οι μαθητές και οι μαθήτριες του Ε2 του Μουσικού Σχολείου Ρόδου σχετίζεται με την τέχνη.

    Ήδη έχουν δημοσιευτεί οι εργασίες του Έκτορα, του  Νίκου και του Μιχαήλ Άγγελου οι οποίες είχαν ιδιαίτερο θέμα και για αυτό δημοσιεύτηκαν μόνες τους. Σήμερα δημοσιεύονται οι υπόλοιπες εργασίες στις οποίες κατά κύριο λόγο τα παιδιά παρουσιάζουν το αγαπημένο τους έργο τέχνης και εξηγούν γιατί τους αρέσει. 

Τζένη: Η Τριλογία της Roza Vamva (Marseaux)

Το αγαπημένο μου έργο τέχνης είναι μία τριλογία από τραγούδια που μιλάνε για τη μετάβαση από την αθωότητα και την αγνότητα της παιδικής ηλικίας στην ανησυχία και τον φόβο της ενηλικίωσης. Τα τραγούδια αυτά ερμηνεύονται από δύο άτομα. Έναν άντρα , τον Μίνωα, και μία γυναίκα , την Μαρία-Σοφία (Μαρσό).

Ο λόγος που μου αρέσει αυτή η τριλογία είναι επειδή σε αυτή την περίοδο της ζωής μου , την εφηβεία, νιώθω αυτή τη μετάβαση από την παιδικότητα στην πραγματικότητα που συνεπάγεται η ενηλικίωση.

Τα τραγούδια παρουσιάζονται και σχολιάζονται μέσω σχολίων που μάζεψα από το Youtube.

    Το πρώτο τραγούδι της τριλογίας έχει τίτλο Rosa Vamva (Ρόζα Βάμβα), δηλαδή κόκκινο και μαύρο. Για τη Μαρσό, η Ρόζα αντιπροσωπεύει κατά κύριο λόγο τον θάνατο της μητέρας της. Στην πορεία του κομματιού, η Μαρσό, αφήνει το κομμάτι της παιδικής της ηλικίας και ωριμάζει απότομα μετά τον θάνατο της μητέρας της. Για τον Μίνωα, η Ρόζα συμβολίζει την απουσία του πατέρα του και τον πόνο που ένιωθε στο περιβάλλον του.  

   Το δεύτερο κομμάτι έχει τίτλο Δωμάτιο 101, το οποίο έχει αναφερθεί από τον Τζορτζ Οργούλ ως δωμάτιο βασανιστηρίων. Από την αρχή του κομματιού ο Μίνωας αναφέρει ότι σε όλες τις στιγμές της ζωής του η Ρόζα  τού κρατούσε συντροφιά και του υπενθύμιζε ότι σε όλα θα είναι εκεί να του θυμίζει όσα έχει ζήσει. Ο Μίνωας προσπαθεί να της ξεφύγει για να καταφέρει να ξεπεράσει το παρελθόν, αλλά η Ρόζα του δεν τον αφήνει σε ησυχία. Στην άλλη μεριά, η Μαρσό  ικετεύει τη δική της Ρόζα να μείνει κι άλλο μαζί της και να μην την αφήσει. Προσπαθεί να ζήσει έστω και λίγο ακόμα την παιδικότητα που δεν πρόλαβε. Θέλει να πει τα πάντα στη δική της Ρόζα, όμως δεν τα καταφέρνει, γιατί είναι ήδη αργά για να κάνει κάτι τέτοιο . Όλα όμως τα χρόνια που πέρασε η Μαρσό ήταν αρκετά δύσκολα για να θέλει να μην τα αφήσει . Στο τέλος του βίντεο κλιπ ο Μίνωας πεθαίνει, επειδή η Ρόζα του τον σκοτώνει, της δίνει τον εαυτό του. Για αυτό ίσως φταίει η χρήση ναρκωτικών ουσιών

   Τέλος , στο τρίτο τραγούδι , υπάρχει μόνο η παρουσία της Μαρσό, η οποία φοράει ένα μαύρο φόρεμα που στο τελείωμά του είναι κόκκινο. Αυτό μας δείχνει ότι έρχεται πρόσωπο με πρόσωπο η μικρή ηλικία της με τις κακές συνήθειες που έχει αποκτήσει από τον θάνατο της μητέρας της . Μέσα στην παιδική της ηλικία πίστευε ότι θα έκανε όνειρα που θα έπλαθαν την ζωή της μετά . Αντί για αυτό όμως θέλει να ξεχάσει το παρελθόν , γιατί την πονάει . Πλέον είναι κατάρα η Ρόζα και δε θέλει να την αναφέρει. Παίρνει την απόφαση να συνεχίσει τη ζωή της χωρίς τις αναμνήσεις κι ας ξέρει πόσο δύσκολο θα είναι αυτό , σε αντίθεση με τον Μίνωα που δεν τα κατάφερε και πέθανε σε ένα δωμάτιο γεμάτο πόνο . Δεν κατάφερε να νικήσει τη Ρόζα του όσο κι αν προσπάθησε.

  Στα δύο τραγούδια γίνεται λόγος και για τον άσχημο καιρό , ο οποίος σχετίζεται με την άσχημη ψυχολογία των ηρώων .

Ο λόγος που μου αρέσει αυτή η τριλογία είναι επειδή σε αυτή την περίοδο της ζωής μου , την εφηβεία , νιώθω αυτή τη μετάβαση από την παιδικότητα στην πραγματικότητα .

Μαργένα: "Mrs George Augustus Frederick Cavendish Bentinck And Her Children" (George Frederic Watts)

Ο παραπάνω πίνακας δείχνει μια  μητέρα και τα παιδιά της και είναι ζωγραφισμένος την εποχή του 18^ου αιώνα. Καταγράφει τα αισθήματα της μητρικής αγάπης αλλά και των παιδιών προς τη μητέρα τους. Φανερώνεται εύγλωττα το συναίσθημα αυτό σε όποιον τον βλέπει δημιουργώντας του έκπληξη και θαυμασμό για την ιδιαίτερη σχέση μητέρας και παιδιού την εποχή αυτή.

    Διάλεξα αυτόν τον πίνακα γιατί είναι ένας από τους αγαπημένους μου. Είναι από κείνε τις εικόνες που σου αφήνουν την αίσθηση σα να σου προκαλούν μια νοσταλγία από μια ανάμνηση ή από μια παλιά εικόνα.  Το βλέμμα του κοριτσιού ανταποδίδει έντονα συναισθήματα και σε βάζει μέσα σε ένα κύκλο μελαγχολίας, σαν να  θα ήθελες να βιώσεις αυτήν την σχέση την εποχή εκείνη, παίρνοντας τη θέση της. Ιδιαίτερη για μένα είναι και η έκφραση της μητέρας στα μάτια της, βγάζοντας μια νοσταλγία στον κόσμο. Αυτά τα δύο βλέμματα και τα έντονα συναισθήματα που βγάζει η εικόνα είναι που μου τράβηξαν την προσοχή και έκαναν τον πίνακα να είναι ένα από τα αγαπημένα μου πορτρέτα.

Κατερίνα Κ.. :  "Κύματα" (Παναγιώτης Τέτσης)

Κύματα, 2011-2014, Λάδι σε μουσαμά

Ο Παναγιώτης Τέτσης (1925 - 5 Μαρτίου 2016) ήταν Έλληνας χαράκτης και ζωγράφος από την Ύδρα. Τα έργα του περιλαμβάνουν σκηνές της καθημερινότητας, προσωπογραφίες, τοπία, αλλά και νεκρή φύση.

Στα έργα του παρατηρείται μια σημαντική μέριμνα στα χρώματα και στο φως.

   Ο πίνακας αυτός μου αρέσει γιατί δείχνει την θάλασσα που είναι φουρτουνιασμένη και άγρια .Τα χρώματα είναι τόσο έντονα και αληθινά ! Είναι ακριβώς όπως την βλέπουμε και εμείς την θάλασσα όταν είναι φουρτούνα   Ο πίνακας είναι  ακριβώς σαν την πραγματικότητα.

Ακίρα:Revolutionary Etude (Chopin)

      Η τέχνη είναι μια ιστορία  με αμέτρητες πιθανές εξελίξεις και το κάθε της κεφάλαιο περιέχει διαφορετικές αλλά μοναδικές εμπειρίες. Από μια τόσο μεγάλη γκάμα αφηγήσεων, είναι αδύνατη η επιλογή μίας, διότι η καθεμία προβάλει συναισθήματα προτιμώμενα σε διαφορετικές περιστάσεις. Στην προκειμένη περίπτωση, διάλεξα να αναλύσω ένα από τα αγαπημένα μου πιανιστικά έργα της ρομαντικής περιόδου διότι είναι ένα ‘έργο τέχνης’ πιο άμεσο και επίκαιρο για εμένα. 

     Η σπουδή του Chopin Op.10 no. 12 ή αλλιώς «Επαναστατική σπουδή» (Revolutionary etude) μάλλον είναι από τα πιο αντιπροσωπευτικά και συναισθηματικά κομμάτια του Σοπέν, διότι γράφτηκε την περίοδο που η Ρωσία κατέστειλε την επανάσταση της Πολωνίας, της πατρίδας του, ενώ του ίδιου του απαγορεύτηκε η συμμετοχή λόγω προβλημάτων υγείας, με αποτέλεσμα η αγωνία και η θλίψη του να είναι κορυφωμένη εκείνη την περίοδο. Γι’αυτό, το κομμάτι αρχίζει σε ελάσσονα κλίμακα με έντονες συγχορδίες και γρήγορες κινήσεις, δημιουργώντας ένα διεγερτικό κλίμα αγανάκτησης. Προς το τέλος όμως αλλάζει σε μείζονα κλίμακα, μεταδίδοντας ένα αίσθημα ελπίδας.

     Η έμφαση που έδωσε ο ίδιος ο συνθέτης στο κομμάτι, είναι και ο λόγος για τον οποίο ένας πιανίστας ελκύεται εύκολα από αυτό. Προσωπικά μ’ αρέσει γιατί εκφράζει μια δυναμικότητα η οποία δεν μεταβάλλεται κατά τη διάρκεια του κομματιού, παρόλες  τις αλλαγές τονικότητας και ύφους. Ο θολός  ήχος, που παράγεται με το πεντάλ, σε συνδυασμό με το γρήγορο τέμπο, θυμίζουν κάτι το αναπόφευκτο, με το οποίο αναγκάζεσαι να συμβιβαστείς. Εφόσον όμως δεν υπάρξει αντίσταση ούτε ενδοιασμός , αλλά δυναμική ακολουθία της ροής, το αποτέλεσμα είναι ένα αίσθημα ικανοποίησης. Λόγω των γρήγορων παλινδρομήσεων του αριστερού χεριού, θα μπορούσε να πει κανείς ότι δημιουργείτε μια εικόνα φουρτουνιασμένης θάλασσας, με μία αίσθηση αγωνίας για την επιβίωση.   

     Λόγο της τεχνικής φύσης των σπουδών, ο Σοπέν φημίζεται περισσότερο για τα πιο μελωδικά του έργα, όπως τα νυχτερινά, τα βαλς και τις πολωνέζες, όμως η δραματικότητα και η μοναδικότητα των σπουδών δεν υπολείπεται και δεν πρέπει να παραβλέπεται. Ως ένας απ’ τους καλύτερους συνθέτες όλων των εποχών, ο Σοπέν εμπνέει και θα συνεχίσει να εμπνέει με τα  έργα του, καθιστώντας τον θεμέλιο της κλασσικής μουσικής.

                                            

Ραφαήλ:"Η Κραυγή" (Έντβαρτ Μουνκ)

Για να κατανοήσει κανείς το περιβάλλον στο οποίο δημιουργήθηκε ένας πίνακας ή ένα έργο τέχνης γενικότερα πρέπει πρώτα να εξερευνήσει την ζωή του καλλιτέχνη. Έτσι λοιπόν και στην «Κραυγή» πρέπει να δούμε την ζωή του καλλιτέχνη.      

        «Δεν θα μπορούσα να αποβάλω την αρρώστια μου, γιατί ένα μεγάλο μέρος της τέχνης μου το οφείλω σε αυτήν»** είπε κάποτε ο Έντβαρτ Μουνκ, ο δημιουργός του πίνακα. Ο Έντβαρτ, χαρακτηρίστηκε από πολλούς ,ως ο πρόδρομος του κινήματος του εξπρεσιονισμού αλλά ζούσε μια καταθλιπτική ζωή. Τον επηρέασαν βαθύτατα ο θάνατος και η αρρώστια του.

   Γεννήθηκε στο Όσλο της Νορβηγίας στις 12 Δεκεμβρίου του 1863 και  αποτέλεσε έναν από τους κύριους , αν όχι ο πιο σημαντικός, εκφραστές του εξπρεσιονισμού. Όταν έκλεισε το πέμπτο έτος της ηλικίας του, έχασε την μητέρα του από φυματίωση και στην ηλικία των δεκατεσσάρων την πολυαγαπημένη του αδελφή Σοφία. Έπειτα τον ανέλαβε ο πατέρας του μαζί με τα αδέλφια του. Ο πατέρας του, ένας φανατικός χριστιανός, του μετέδωσε την ιδέα του φόβου για την αμαρτία. Στα εικοσιπέντε του τον έχασε αυτόν  καθώς και την αδελφή του, Λάουρα, που έπασχε απο σχιζοφρένεια. Ποιός θα το περίμενε πως όλες αυτές οι δύσκολες στιγμές που πέρασε στην παιδική του ηλικία θα τον έκαναν έναν από τους σημαντικότερους εξπρεσιονιστές καλλιτέχνες!

   Το 1879 εγγράφηκε σε τεχνικό κολλέγιο αλλά οι σπουδές του διακόπηκαν από τον ίδιο λόγω συχνών ασθενειών. Το 1880 αποφάσισε να ακολουθήσει την κλίση του και  παράλληλα με το όνειρό του και να γίνει ζωγράφος. Το 1881 εισήχθη στο Βασιλικό Σχολείο Τέχνης και Σχεδίου της Κριστιάνια  «Ενώ επηρεάζεται καλλιτεχνικά από τους μετα-ιμπρεσιονιστές, ο Μουνκ ζωγραφίζει μία συμβολική πραγματικότητα, απεικονίζοντας μια κατάσταση του μυαλού και του υποσυνειδήτου. Ωστόσο, δεν θεωρεί πως του ταιριάζει ο όρος ιμπρεσιονιστής. Δεν αποσκοπούσε στην απεικόνιση μιας τυχαίας στιγμής της πραγματικότητας, αλλά σε καταστάσεις που υπάρχει έντονο συναισθηματικό περιεχόμενο και εκφραστική ενέργεια. Ήταν μαέστρος στο να δημιουργεί μια ανήσυχη, τεταμένη και έντονα φορτισμένη ατμόσφαιρα.»*

Το ταλέντο του τον έκανε γνωστό ως τον ζωγράφο εκείνο που έχει την ικανότητα να αποτυπώνει στον καμβά την απόκοσμη υπαρξιακή αγωνία. Η μανιοκατάθλιψη από την οποία έπασχε και ο ταραγμένος ψυχικός του κόσμος θα επηρεάσουν βαθιά το έργο του, κυρίως τα πρώτα τριάντα χρόνια της δημιουργίας του. Η ζωή του ήταν γεμάτη θλίψη ενώ συχνά φοβόταν  ακόμα και το να φύγει από το σπίτι. Ο ίδιος έχει πει : «Κληρονόμησα δύο από τους πιο φοβερούς εχθρούς της ανθρωπότητας – την κληρονομιά της φυματίωσης και της παραφροσύνης – η ασθένεια, η τρέλα και ο θάνατος ήταν οι μαύροι άγγελοι που στάθηκαν στο λίκνο μου».**

Εκτός από την καθημερινή του ζωή ,  και οι ερωτικές του σχέσεις ήταν συχνά τραγικές. Ο πιο γνωστός του δεσμός ήταν αυτός με την Τούλα Λάρσεν που έληξε με τον Μουνκ να έχει πληγωθεί εκτός από ψυχικά και σωματικά, καθώς η Τούλα τον πυροβόλησε στο αριστερό δάχτυλο. Ο δεσμός αυτός κράτησε τέσσερα χρόνια με τους δύο τους να ανταλλάσσουν καλλιτεχνικές απόψεις και να βιώνουν ευτυχισμένες στιγμές, όταν τα πράγματα ήταν καλά.Ο ίδιος χαρακτήριζε τις γυναίκες ως  «”βαμπίρ” που ρουφούσαν την καλλιτεχνική δημιουργικότητα και τη ζωντάνια του άντρα, πράγμα που είχε κάνει γνωστό σε πολλές συζητήσεις του με την Τούλα.»**

Ο χωρισμός του με την Τούλα και όλα όσα έγιναν, μεταξύ των οποίων και το συμβάν με το όπλο, στη διάρκεια της σχέσης του χειροτέρεψαν την ήδη άθλια ψυχική κατάσταση του καλλιτέχνη ενώ παράλληλα αναπτύχθηκε και το πρόβλημα του αλκοολισμού. Νοσηλεύτηκε σε σανατόριο το 1899 λόγω του αλκοολισμού και μετά από λίγο καιρό,1908, εισήχθη σε νοσοκομείο της Κοπεγχάγης καθώς έπαθε νευρικό κλονισμό. Όταν επέστρεψε στην Νορβηγία ξεκίνησε μια πιο αισιόδοξη καλλιτεχνική πορεία και κύριος εμπνευστής του ήταν η φύση. Το 1930 αρχίζει σταδιακά να χάνει την όρασή του. Είναι η περίοδος που δημιούργησε τις περισσότερες προσωπογραφίες του. Το νήμα της ζωής του κόπηκε το 1944 κατά την διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Στα 80 χρόνια της ζωής του προσέφερε στον κόσμο πολλά έργα τέχνης. Οι αρχές βρήκαν στο δεύτερο πάτωμα του σπιτιού του έναν καλλιτεχνικό θησαυρό. Πίσω από τις κλειδωμένες πόρτες ανακάλυψαν: 1.008 έργα ζωγραφικής, 4.443 σχέδια, 15.391 εκτυπώσεις μαζί με ξυλογραφίες, χαρακτικά, λιθογραφίες και φωτογραφίες. Ο Μούνκ κλείδωσε τα έργα του γιατί το 1940 οι ναζί μπήκαν στην Νορβηγία και  ήξερε πως στον Χίτλερ δεν άρεσαν τα έργα του και χαρακτηρίζονταν πλέον από τους Ναζί  ως «εκφυλισμένη τέχνη». Η πόλη του Όσλου άνοιξε ένα μουσείο στην μνήμη του το 1963 στο οποίο εκτίθεται όλο το έργο του που έχει διασωθεί μαζί με την μία εκδοχή της «Κραυγής» του διάσημου πίνακα του. «Το Μουσείο Μουνκ έχει μια από τις δύο ζωγραφικές εκδοχές της “Κραυγής”  (1910) και ένα παστέλ. Η Εθνική Πινακοθήκη της Νορβηγίας έχει την άλλη εκδοχή>>* 

                                Η ΚΡΑΥΓΗ

Ο πίνακας που δείχνει  εμφανέστερα τον ψυχικό κόσμο του καλλιτέχνη είναι πέρα από κάθε αμφιβολία η «Κραυγή» η οποία δημιουργήθηκε το 1893.Όταν κοιτάζει κανείς το έργο για πρώτη φορά, αυτό που αντικρίζει πρώτο είναι ένας άνθρωπος που φαίνεται να ουρλιάζει. Άμα τον παρατηρήσουμε όμως καλύτερα, βλέπουμε ότι κλείνει και τα αυτιά του, πράγμα που αποδεικνύει ότι είναι τρομοκρατημένος. Ο Έντβαρτ έγραψε στο ημερολόγιό του το εξής :«Ένα δειλινό περπατούσα σ’ ένα δρομάκι με δυο φίλους, την ώρα που ο ήλιος άρχισε να δύει. Ο ουρανός, ξαφνικά, έγινε κόκκινος σαν αίμα. Σταμάτησα, νιώθοντας εξαντλημένος, και στηρίχτηκα σ’ έναν φράχτη. Έβλεπα αίμα και γλώσσες φωτιάς πάνω από το μαύρο-μπλε φιορδ και την πόλη. Οι φίλοι μου προχώρησαν κι εγώ έμεινα εκεί, τρέμοντας από την αγωνία. Κι ένιωσα ένα ατέλειωτο ουρλιαχτό να διαπερνά τη φύση». Μάλιστα, ο πρώτος τίτλος του έργου ήταν «Η Κραυγή της Φύσης».**

  Ο Ρόμπερτ Ρόζενμπλουμ ήταν μελετητής του Μουνκ και θεωρούσε πως ο Έντβαρτ εμπνεύστηκε τον πίνακα από μια μούμια που είχε παρατηρήσει σε μια έκθεση του Παρισιού.Η μούμια αυτή αποτέλεσε έμπνευση και για τον φίλο του, τον  Πωλ Γκογκέν. Επιπλέον η μούμια αυτή ήταν θαμμένη με τα χέρια στο πλάι του κεφαλιού της. Το πορτοκαλί χρώμα του ουρανού αποδίδεται σε μια άλλη ιστορία στην οποία  τα χρώματα του ουρανού αποδίδονται στην άθλια ψυχολογική κατάσταση του καλλιτέχνη εξαιτίας του εγκλεισμού της αδελφής του σε ένα άσυλο για σχιζοφρενείς που μάλιστα βρισκόταν κοντά στο φιόρδ το οποίο απεικονίζεται στον πίνακα. Το έργο έχει χαρακτηριστεί ως : «μία εμβληματική εικόνα της σύγχρονης τέχνης, μία Μόνα Λίζα της εποχής μας».*

    Αντικειμενικά, ο πίνακας «καθρεφτίζει μοναδικά το παγκόσμιο άγχος του σύγχρονου ανθρώπου ανεξαρτήτως φύλου και προέλευσης»*

    Υπάρχουν δεκάδες παραλλαγές του πίνακα δημιουργημένες από τον Μουνκ. Το1994 εκλάπη η μία αλλά επεστράφη χωρίς καμία ζημιά τρεις μήνες μετά από την κλοπή της. Μία άλλη,  εκλάπη από ληστή που  κρατούσε όπλο από το Μουσείο Έντβαρτ Μουνκ, στις 22 Αυγούστου του έτους 2004. Στις 31 Αυγούστου, ανακτήθηκε το έργο μετά από προσπάθειες της αστυνομίας.

Ο πίνακας έχει επηρεάσει τον κόσμο και έχει αποτελέσει έμπνευση για πολλούς καλλιτέχνες όπως : π.χ. στον κινηματογράφο ο πίνακας υπήρξε έμπνευση για τον σκηνοθέτη της ταινίας <<Scream>>,Γουές Κρέιβεν ώστε να φτιάξει την μάσκα του δολοφόνου.  Στον τομέα  της μουσικής και του animation, ο Σεμπάστιαν Κόσορ, συνδύασε την "Κραυγή" με το  τραγούδι "The great gig in the sky"  των Pink Floyd.

   

     Για εμένα ένας πίνακας δεν είναι ωραίος μόνο ως προς την εμφάνισή του, αλλά σκέφτομαι και τον συναισθηματικό κόσμο του καλλιτέχνη και τα συναισθήματα που ήθελε να προκαλέσει στο κοινό του. Εγώ πραγματικά μέσω όλης αυτής της έρευνας που έκανα  ένιωσα την θλίψη που περνούσε ο Έντβαρτ τότε. Για αυτόν τον λόγο θεωρώ πως είναι ένας πίνακας αξιοθαύμαστος. Γιατί κατάφερε να με ταξιδέψει στις σκέψεις του καλλιτέχνη.

Πηγές:https://www.culturenow.gr/h-istoria-piso-apo-ton-pinaka-h-kraygi-toy-entvart-moynk/

            https://www.protothema.gr/culture/article/853453/i-kraugi-ta-skoteina-mustika-tou-emvlimatikou-pinaka-tou-edvard-mounk/

            https://www.iefimerida.gr/news/32805/%CF%8C%CF%84%CE%B1%CE%BD-%CE%B7-%C2%AB%CE%BA%CF%81%CE%B1%CF%85%CE%B3%CE%AE%C2%BB-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%AD%CE%BD%CF%84%CE%B2%CE%B1%CF%81%CF%84-%CE%BC%CE%BF%CF%85%CE%BD%CE%BA-%CF%83%CF%85%CE%BD%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%AC-%CF%84%CE%BF%CF%85%CF%82-pink-floyd-%CE%B2%CE%AF%CE%BD%CF%84%CE%B5%CE%BF

 *=Αντιγραφή χωρίου από την πρώτη από τις προαναφερθέντες πηγές

**=Λόγια του καλλιτέχνη

Μαρία: Für Alina (Arvo Pärt)

Την εργασία της Μαρίας μπορείτε να την δείτε εδώ. 

Λίζα :"Μαύρο τετράγωνο" (Κάζιμιρ Μάλεβιτς)

Μανώλης και Μαρίττα:  'Καρυάτιδες"

 Η Μαρίττα και ο Μανώλης έφτιαξαν ένα πάουερ πόιντ στο οποίο  αμφότεροι παρουσιάζουν τις Καρυάτιδες και η Μαρίττα μοναχή της  τρολάρει ελαφρώς τον Μανώλη... Δείτε το εδώ. 

Ηλίας 
Καμιά φορά κάνω εγώ τις εργασίες που βάζω στα παιδιά. Και αυτή θα ήταν μια από αυτές. Αλλά δεν κατάφερα να περιοριστώ μόνο σε ένα έργο τέχνης και επειδή  δεν ήθελα να καπελώσω τα παιδιά, δημοσιεύτηκε το κείμενό μου, αλλού.  Κάπου... Όποιος ξέρει και θέλει, θα το βρει.