"Πού έχουν κρύψει την ελπίδα" αναρωτιέται ο Φίλιππος Πλιάτσικας στο γνωστό τραγούδι του με τίτλο "Τι δεν έμαθε ο θεός". Την ίδια ακριβώς απορία έχει και ο ήρωας του γνωστού διηγήματος του Αντώνη Σαμαράκη που θα κάνουμε...
Πριν όμως δούμε μια συνοπτική παρουσίαση του διηγήματος, διαβάστε
εδώ τις σχετικές "Μικρές Αγγελίες" που έγραψαν οι μαθητές του περσινού Γ1΄ του Γυμνασίου Παραδεισίου με αφορμή την διδασκαλία του συγκεκριμένου κειμένου.
Ζητείται Ελπίς
Θέμα: Η απογοήτευση και η διάψευση των ελπίδων για ειρήνη στην ανθρωπότητα μετά τον Β Παγκόσμιο πόλεμο (θυμάστε πως τέλειωσε?). Ανασφάλεια και ματαίωση ελπίδας
Περιεχόμενο: Κοινωνικό και πολιτικό
Στόχος: Να γίνει εμφανής η ματαίωση που αισθάνεται η ανθρωπότητα μετά τον πόλεμο και η αγωνία της για ένα μέλλον που δεν αφήνει περιθώρια για ελπίδες
Αφήγηση και αφηγηματικά στοιχεία: Τριτοπρόσωπη. Αφηγητής ετεροδιηγητικός και παντογνώστης και η εστίαση μηδενική. Ο ήρωας της ιστορίας είναι το μόνο πρόσωπο. Η ανωνυμία δηλώνει ότι είναι αντιπροσωπευτικό δείγμα των ανθρώπων της εποχής. Το ίδιο σημαίνει και η αοριστία χώρου (κάποιο καφενείο σε κάποια μεγάλη πόλη) και χρόνου (μετά τον Β' Παγκόσμιο).
Ο αφηγητής αφηγείται την ιστορία παραθέτοντας εναλλάξ στοιχεία της εξωτερικής πραγματικότητας (το καφενείο, η εφημερίδα, οι ειδήσεις, οι ενέργειες του ήρωα, οι κινήσεις του ήρωα, το σούρουπο, το είδωλο του στο καθρέφτη, τα τρόλεϊ, το πλήθος, τα τσιγάρα και ο πωλητής, το ξαναδιάβασμα της εφημερίδας) με στοιχεία του εσωτερικού κόσμου (σκέψεις για ενδεχόμενο νέου πολέμου, προβληματισμός για την έναρξη συνεχόμενων τοπικών πολέμων, διάψευση ελπίδας για παγκόσμια ειρήνη, ιδεολογική σύγχυση, κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα, έλλειψη πίστης σε ιδεολογίες, αναδρομή στις ελπίδες του παρελθόντος και συνειδητοποίηση της απουσίας ελπίδας, μνεία των συγγραφικών του πονημάτων ) ή συναισθήματα του ήρωα (Απογοήτευση και απελπισία για την διάψευση των ελπίδων του, ανασφάλεια για την κατάσταση της κοινωνίας και το μέλλον του κόσμου, πανικό και υπαρξιακή αγωνία στη σκέψη της απώλειας της ελπίδας, φόβο για το μέλλον, μικρή και παράλογη ελπίδα μετά την σκέψη να εκφράσει την υπαρξιακή του αγωνία μέσω μιας αγγελίας. )
Οι άνθρωποι μετά τον πόλεμο πίστεψαν σε μια καλύτερη ζωή, σε ειρήνη και κοινωνική δικαιοσύνη. Η διάψευση φαίνεται από τα αποσπάσματα της εφημερίδας που παρατίθενται (κατά σειρά: τεταμένη παγκόσμια πολιτική σκηνή με τοπικούς πολέμους, απειλή από ραδιενέργεια, κίνδυνος νέου πολέμου, προβληματική οικονομία και εξαθλίωση χαμηλών κοινωνικών στρωμάτων , απελπισία στα όρια της αυτοκτονίας. μιμητισμός και αλλοτρίωση άρχουσας τάξης). Η ειδησεογραφία λειτουργεί σα μανιβέλα στο μυαλό του ήρωα ως αφορμή και όχι αιτία. (Δες:Δεν έφταιγε η εφημερίδα....) για να προοικονομήσει τα αρνητικά συναισθήματα που βιώνουν οι άνθρωποι της εποχής. Φόβο για νέο πόλεμο (η σκιά του 3ου... στην Ινδοκίνα σήμερα αύριο..., Ο πόλεμος, η βόμβα υδρογόνου..., ... πως ο εφιάλτης του πολέμου δεν θα στοίχειωνε πια τη γή μας..., ... Την ειρήνη, τη βαθειά τούτη λαχτάρα που κρέμεται από μια κλωστή., Η σκια του καινούριου πολέμου ),αρνητικά συναισθήματα, σύγχυση και κοινωνική αθλιότητα (είχε ιδρώσει, αυτοκτονίες για οικονομικούς λόγους, Σκεφτότανε τη φτώχεια, την αθλιότητα..., την ταραχή που είχε μέσα σου..., διάψευση από κάθε λογής ιδεολογίες, οι δυο αυτοκτονίες, Άγγιζε θέματα του καιρού μας: τον πόλεμο, την κοινωνική δυστυχία... ). Και, πάνω απ' όλα, την ματαίωση, την διάψευση και , τελικά, την απουσία ελπίδας που διατρέχει όλο το απόσπασμα και εμφανίζεται καθαρότερα σε αρκετά σημεία με την χρήση των λέξεων ελπίζω και ελπίδα .
Ωστόσο μέσα στην απελπισία του ο ήρωας αφήνει να διαφανούν κάποιες χαραμάδες ελπίδας (Βέβαια άλλοι θα 'χουν ελπίδα, σκέφτηκε. Δεν μπορεί παρά να 'χουν!) ή και από την ίδια την απέλπιδα ενέργεια του (την αγγελία) και την όρεξη με την οποία όρμησε να την πραγματοποιήσει.
Η γλώσσα του κειμένου είναι απλή λιτή και απέριττη, χωρίς εκφραστικά σχήματα. Γίνεται χρήση και λέξεων της καθαρεύουσας ή ξένης προέλευσης. Ο λόγος του είναι μικροπερίοδος, με ασύνδετα σχήματα. πράγμα που κάνει το κείμενο να ρέει γοργά.
Η χρήση λέξεων της καθαρεύουσας γίνεται κυρίως στα αποσπάσματα της εφημερίδας και αναπαράγει την επίσημη γλώσσα της εποχής που επέβαλε το συντηρητικό καθεστώς. Πέρα από το γεγονός ότι αποτυπώνουν το κλίμα της εποχής, καθώς συμπλέκονται ή συμπαρατίθενται με ξένες λέξεις (αυτούσιες ή ελληνοποιημένες) λειτουργούν ειρωνικά και σαρκαστικά εις βάρος της άρχουσας τάξης, η οποία, από τη μια,δήθεν προσπαθεί να εξευγενίσει τη γλώσσα, αλλά, από την άλλη, είναι η ίδια που τη νοθεύει με τον μιμητισμό και την αλλοτρίωση της. Την ίδια ειρωνική διάθεση προκαλεί και το γεγονός ότι η καθαρεύουσα αυτή δεν είναι ομοιόμορφη, καθώς δανείζεται στοιχεία της αρχαίας ελληνικής ή και της δημοτικής. Στο υπόλοιπο κείμενο η γλώσσα είναι δημοτική.
(Από την περσινή μας γιορτή με τα παιδάκια μου απ' τ' Αφάντου...)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου