Η θρησκευτική Μεταρρύθμιση (1517-1555)

    "Σφάξε με, πασά μου, να αγιάσω", λέει η παροιμία. Ωστόσο, στην Δυτική Ευρώπη του 1500 ήταν περιττό.

  Μπορούσες να κάνεις ότι αμαρτία ήθελες και ο Πάπας, με το κατάλληλο αντίτιμο για την

Δια του παρόντος  σας χορηγείται δεκαήμερος άφεση αμαρτιών
με την προϋπόθεση να προσευχηθείτε  υπέρ
του βασιλιά της Γαλλίας  

αποπεράτωση του ιερού ναού της Αγίας Σουλπικίας- μεγάλη η χάρη της- , σου έδινε ένα συγχωροχάρτι και σε παρέδιδε στην μετά θάνατον ζωή άσπιλο, αμόλυντο και αναμάρτητο...

 Τι είπατε; Δεν είναι πολύ χριστιανικό; Και ποιοι είστε εσείς, βρε , που θα κρίνετε τις συμφωνίες του Θεού με τον εν Γη αντιπρόσωπό του;  Την ίδια παρατήρηση πάντως έκαναν και αρκετοί άλλοι, όπως ο Γιαν Χους και ο Σαβαναρόλα,  και εντελώς χριστιανικά εστάλθησαν καιόμενοι εις την πυράν  τάχιστα εις τον Δημιουργό τους, για να τους εξηγήσει την πλάνη τους.  Μετά από λίγο όμως άλλαξαν τα κόζια και γι' αυτό και Λουθήρου πρωτοστατούντος έγινε η Μεταρρύθμιση... Κι  έχω κι εγώ μια ωραιότατη ενοτητούλα με πολύ ζουμί για να σας βάλω τεστ, καμάρια μου.  (#νοτ)

    Ταινίες, πίνακες και λοιπά δείτε εδώ:  Η Ευρώπη και ο ελληνισμός τον 17ο και 18ο αιώνα.

6.4. Θρησκευτική μεταρρύθμιση (1517-1555)

α. Η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία σε κρίση

Τέλη Μεσαίωνα και εποχή Αναγέννησης στην Ευρώπη: ·         Ανοίγονται νέοι ορίζοντες (κίνημα ανθρωπισμού, ανακαλύψεις, άνθηση επιστημών και τεχνών) ·         Το ηθικό κύρος της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας μειώνεται
Ø  Αίτια:	è  Διοικητική ανεπάρκεια è  Ηθική διαφθορά κληρικών è  Ανώτερος κλήρος Øυπερβολικός πλούτος-πολυτελής ζωή è  Κατώτερος κλήρος  Ø αμάθεια è  Εκμετάλλευση των πιστών με την απειλή του «κακού» και της «αμαρτίας» ü  Συγχωροχάρτια: πιστοποιητικά άφεσης αμαρτιών, τα οποία η Εκκλησία παραχωρούσε στους πιστούς έναντι χρημάτων
·         Αντίδραση από τους φορείς του κινήματος του ανθρωπισμού ü  Κριτική στις πρακτικές της Εκκλησίας Ø  Στόχος: η αναζήτηση του αυθεντικού πνεύματος του χριστιανισμού στα κείμενα της Αγίας Γραφής (και όχι στις ερμηνείες της Εκκλησίας)
Πρόοδος τυπογραφίας Μεταφράσεις Αγ. Γραφής στις «εθνικές γλώσσες»		è  Δυνατή η άμεση επαφή των πιστών με τα κείμενα της Αγ. Γραφής

Ο Χους στην πυρά 

Ο Σαβαναρόλα στην πυρά 

β. Η Μεταρρύθμιση του Λούθηρου

·         Η αντίδραση στις αδυναμίες της Εκκλησίας εκδηλώνεται κυρίως στις γερμανικές χώρες
Ø  Αίτια:	è  Δυσαρέσκεια πληθυσμού από την οικονομική επιβάρυνσή του προκειμένου να χτιστούν μεγαλοπρεπείς ναοί στη Ρώμη è  Προσπάθεια γερμανών τοπικών ηγεμόνων να απαλλαγούν από την κηδεμονία του πάπα και του αυτοκράτορα
Ø  Αφορμή:		è  Μαζική έκδοση και πώληση συγχωροχαρτιών (1515)

Μαρτίνος Λούθηρος (γερμανός μοναχός και θεολόγος) ·         Θυροκολλά σε εκκλησία κατάλογο με 95 θέσεις, οι οποίες: ü  Καταδικάζουν τα συγχωροχάρτια ü  Αμφισβητούν τις απόψεις του πάπα σε δογματικά ζητήματα
Ø  Αφορίζεται από τον πάπα Ø  Καίει δημόσια τη βούλλα (έγγραφο) του αφορισμού (1520) Ø  Καταδικάζεται από τον γερμανό αυτοκράτορα και τη Δίαιτα (συμβούλιο γερόντων αυτοκράτορα) ως αιρετικός Ø  Διαφεύγει και κρύβεται με τη βοήθεια τοπικού ηγεμόνα
·         Κήρυγμα Λούθηρου	Ø  Δημιουργεί τοπικό θρησκευτικό κίνημα ü  Ηγεμόνες και μέλη του λαού το ακολουθούν για διαφορετικούς λόγους Ø  Εκφράζει το γενικότερο αίτημα της μεταρρύθμισης ü  Απήχηση όχι μόνο στη Γερμανία, αλλά και στην υπόλοιπη Ευρώπη
·         1529: Γερμανοί ηγεμόνες, οπαδοί του Λούθηρου, διαμαρτύρονται για τη δίωξη των θρησκευτικών τους πεποιθήσεων ü  Ονομάζονται διαμαρτυρόμενοι ή προτεστάντες (λατινικά: protestor = διαμαρτύρομαι)
Ομολογία της Αυγούστας  (1530) ü  Υπόμνημα με τις βασικές αρχές του λουθηρανισμού
Ø  Σύγκρουση μεταρρυθμιστών με τις δυνάμεις του αυτοκράτορα		è  Γενικευμένος πόλεμος στις γερμανικές χώρες
·         Ειρήνη της Αυγούστας (1555)   Ø συμβιβασμός αυτοκράτορα
ü  Ο Λουθηρανισμός νομιμοποιείται ü  Δικαίωμα κάθε ηγεμόνα να επιβάλλει στην περιοχή του το δόγμα που επιθυμεί			è  Διαίρεση Γερμανίας σε καθολικά και διαμαρτυρόμενα κράτη

γ. Η διάδοση της Μεταρρύθμισης

·         Η Μεταρρύθμιση (προτεσταντισμός) διαδίδεται βαθμιαία και σε άλλες ευρωπαϊκές περιοχές Ø  Θρησκευτικοί πόλεμοι μεταξύ καθολικών και οπαδών της Μεταρρύθμισης ·         Παραλλαγές προτεσταντισμού 1.    Λουθηρανισμός ü  Επεκτείνεται στις σκανδιναβικές χώρες ü  Ζυρίχη Ελβετίας: Μεταρρυθμιστική κίνηση από τον Ζβίγγλιο è  Καταστέλλεται βίαια από τους καθολικούς 2.    Καλβινισμός ü  Μεταρρυθμιστική κίνηση από τον Ιωάννη Καλβίνο (Γενεύη Ελβετίας)
Ø  Διαδίδεται σε	è  Γαλλία ü  Ουγενότοι: Γάλλοι προτεστάντες, οπαδοί του Καλβίνου
	è  Κάτω Χώρες è  Ελβετία è  Σκωτία
Ø  Αντίδραση από τους ηγεμόνες Γαλλίας και Κάτω Χωρών
Ø  Γαλλία: ο βασιλιάς αντιμετωπίζει με μεγάλη βιαιότητα τους Ουγενότους è  Νύχτα του Αγίου Βαρθολομαίου (Παρίσι 1572): ü  Σφαγή 2.000 Ουγενότων
3.    Αγγλικανισμός (αγγλικός προτεσταντισμός) ü  Θρησκευτική μεταρρύθμιση στην Αγγλία
Ø  Αφορμή: Διαμάχη του βασιλιά Ερρίκου Η΄ της Αγγλίας με τον πάπα για προσωπικούς λόγους (διαζύγιο)		è  Οριστική ρήξη της εκκλησίας της Αγγλίας με τη Ρώμη (1534)
ü  Δεν αποτελεί ιδιαίτερο θρησκευτικό δόγμα, αλλά συνδυάζει στοιχεία του λουθηρανισμού και του καλβινισμού

 

Η σφαγή του Αγίου Βαρθολομαίου 

δ. Η Αντιμεταρρύθμιση

Αντιμεταρρύθμιση:		Η αντίδραση της καθολικής εκκλησίας στη Μεταρρύθμιση
·         Μέτρα καθολικής εκκλησίας 1.    Αναδιοργάνωση μοναχικών ταγμάτων και ίδρυση νέων
Ø  Στόχος	è  Η ιδεολογική επιβολή του καθολικισμού με ü  ίδρυση σχολείων, νοσοκομείων, φιλανθρωπικών ιδρυμάτων ü  έκδοση βιβλίων
2.    Αναδιοργάνωση της Ιεράς Εξέτασης
ü  Ιερά Εξέταση: Θεσμός εκκλησιαστικών δικαστηρίων στα οποία δικάζονταν αυτοί τους οποίους η Καθολική Εκκλησία θεωρούσε αιρετικούς. Ø  Οι ιεροεξεταστές (δικαστές) χρησιμοποιούσαν βασανιστήρια για την απόσπαση ομολογίας Ø  Οι «ένοχοι» τις περισσότερες φορές καταδικάζονταν σε θάνατο στην πυρά
3.    Λογοκρισία ü  Ιδρύεται Συμβούλιο Λογοκρισίας στη Ρώμη Ø  Έργο: Σύνταξη καταλόγου απαγορευμένων βιβλίων (θεολογικών και επιστημονικών)

Η δίκη του Τζορντάνο Μπρούνο από την Ιερά Εξέταση (χαλκογραφία του Ετόρε Φερράρι). Ο Μπρούνο θα κριθεί ένοχος και θα εκτελεστεί στη πυρά. [Όπως διαβάζω στιν Βικι, εκπροσωπώντας το Βατικανό, ο Καρδινάλιος Σολντάνο χαρακτήρισε το 2000 ατυχές συμβάν την εκτέλεση του Μπρούνο, υπεραμύνθηκε όμως της απόφασης των ιεροεξεταστών λέγοντας ότι από την πλευρά τους είχαν στόχο να υπηρετήσουν την ελευθερία και το κοινό καλό και ότι έκαναν οτιδήποτε δυνατόν για να του γλιτώσουν τη ζωή. (!!!!!!!).  Ο κατάλογος των απαγορευμένων βιβλίων υπάρχει ακόμα. Περιέχει μεταξύ άλλων έργα των Ουγκώ, Ντεκάρτ, Μπέικον, Μπαλζάζ,  Καντ, Εράσμου, Χομπς, Καζαντζάκη, Λοκ, Μαρξ, Ραμπελέ, Βολταίρου, Ρουσό, Σαρτρ, Χιουμ.   Τουλάχιστον, το 1992 (24 χρόνια μετά από αυτήν την φωτογραφία) ο Πάπας Ιωάννης Παύλος ο Β΄αποκατέστησε των Γαλιλαίο διότι, ναι, η Γη είναι σφαιρική και δεν είναι το κέντρο του κόσμου. ].

ε. Οι συνέπειες της Μεταρρύθμισης

·         Τέλος της θρησκευτικής ενότητας στην Ευρώπη
Ø  Θρησκευτικοί πόλεμοι	è  Αλλαγή συνόρων ü  Δημιουργία κρατών με βάση το θρησκευτικό δόγμα
Σημαντικότερος ο Τριακονταετής πόλεμος (1618-1648)
·         Στις χώρες που επικράτησε η Μεταρρύθμιση: Ø  Συνέβαλε στην ανάπτυξη του κεφαλαιοκρατικού (καπιταλιστικού) συστήματος και του κοινοβουλευτικού πολιτεύματος      καθώς ü  η Μεταρρύθμιση και κυρίως ο καλβινισμός έδινε έμφαση στην αυτονομία του ατόμου Ø  Επέφερε σημαντικές μεταβολές στη νοοτροπία και τις κοινωνικές σχέσεις

Ξένοι στην ίδια πόλη... 

 500 χρόνια μετά, η Γλασκώβη είναι διχασμένη. Η καθολική πλευρά της πόλης υποστηρίζει φανατικά την Σέλτικ, ενώ η προτεσταντική την Ρέιντζερς... 

                                                  

Τουλάχιστον δεν σκοτώνονται όπως στην Βόρειο Ιρλανδία...