Φαντάζομαι πως στον "Εκατομμυριούχο" η ερώτηση "ποιος σύγχρονος Έλληνας ποιητής είναι ο περισσότερο μελοποιημένος διεθνώς" θα ήταν η πρώτη ή δεύτερη, με το ζόρι τρίτη στη σειρά. Ευκολάκι...
Γιατί γνωστός ο Ρίτσος, γνωστότερος ο Ελύτης, γνωστότατος ο Σεφέρης, αλλά ο πιο γνωστός σύγχρονος Έλληνας ποιητής παγκοσμίως είναι αναμφίβολα ο Κωνσταντίνος Καβάφης.
Εν έτει 1997 - τουτέστιν τέσσερα χρόνια πριν το 2001, χρονιά κατά την οποία ο Μοντρεάλιος βάρδος Λεονάρδος οΜελωδός, γνωστός ως Λέοναρντ Κοέν, είχε προσαρμόσει το ποίημα του Καβάφη "Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον",στο τραγούδι "Alexandra leaving"- στην άλλη άκρη του κόσμου, στη Μελβούρνη, γραφόταν ένα άλλο τραγούδι, το "The Afternoon Sun", οι στίχοι του οποίου βασιζόταν στο ποίημα του Καβάφη "Ο ήλιος του απογεύματος". Αυτό το τραγούδι παρουσιάζεται στην παρούσα ανάρτηση. Κι ευκαιρίας δοθείσης θα πω και δυο τρία πράγματα και για το ποίημα του Καβάφη καθώς και θα παραθέσω μια μικρού μήκους ταινίας που βασίζεται σ΄αυτό.
Το "Afternoon sun" προέρχεται από το "Rivers' que", το τελευταίο (1997) στούντιο άλμπουμ των 
Weddings, Parties, Anything, ενός (πολλές γενικές στη σειρά, αλλά τέλος πάντων) almost famous φολκ ροκ συγκροτήματος από την Αυστραλία. Τόσο almost famous που έφαγα τον κόσμο κάνα χρόνο εις μάτην, ένεκα της καβαφομανίας μου, για να βρω το τραγούδι, πριν το εντοπίσω τελικά σε ένα ρωσικό τορρεντάδικο από όπου ποιος ξέρει τι κινδύνεψα να κολλήσω... Άξιζε ο κόπος πάντως, γιατί δεν έχουν να ζηλέψουν τίποτα οι Weddings... από άλλα πιο γνωστά συγκροτήματα. Κι έγινε τελικά το τραγούδι αφορμή να έρθω σε επαφή με τη μουσική τους. Τη μουσική του τραγουδιού την έχει γράψει ο φροντμαν του συγκροτήματος Μικ Τόμας και για τους στίχους βασίστηκε σε αγγλική μετάφραση του ποιήματος, ίσως αυτή του Έντμουντ Κίλι.
Weddings, Parties, Anything, ενός (πολλές γενικές στη σειρά, αλλά τέλος πάντων) almost famous φολκ ροκ συγκροτήματος από την Αυστραλία. Τόσο almost famous που έφαγα τον κόσμο κάνα χρόνο εις μάτην, ένεκα της καβαφομανίας μου, για να βρω το τραγούδι, πριν το εντοπίσω τελικά σε ένα ρωσικό τορρεντάδικο από όπου ποιος ξέρει τι κινδύνεψα να κολλήσω... Άξιζε ο κόπος πάντως, γιατί δεν έχουν να ζηλέψουν τίποτα οι Weddings... από άλλα πιο γνωστά συγκροτήματα. Κι έγινε τελικά το τραγούδι αφορμή να έρθω σε επαφή με τη μουσική τους. Τη μουσική του τραγουδιού την έχει γράψει ο φροντμαν του συγκροτήματος Μικ Τόμας και για τους στίχους βασίστηκε σε αγγλική μετάφραση του ποιήματος, ίσως αυτή του Έντμουντ Κίλι.
Κι επειδή δεν υπήρχε βίντεο του τραγουδιού στο Διαδίκτυο έκατσα και του έκανα εγώ ένα με ελαφριά καβαφική εσάνς...
Ας πούμε τώρα και λίγα λόγια για το ποίημα. Πρόκειται για ένα ερωτικό ποίημα το οποίο βασίζεται στη μνήμη, στοιχείο πρωταρχικής σημασίας στα ερωτικά ειδικά ποιήματα του Καβάφη στα οποία η βιωμένη ερωτική εμπειρία ανασυντίθεται, βιώνεται ξανά, σχολιάζεται και αποτιμάται μέσω της μνήμης.
"Ο ήλιος του απογεύματος", λοιπόν, αποτελεί ένα ταξίδι του χώρου μέσα στο χρόνο με γέφυρα τη μνήμη η οποία αποκαθιστά, κατά κάποιον τόπο, την αδικία του απρόσμενου χωρισμού. Ο χώρος είναι η μια κάμαρα τις πραγματικές διαστάσεις της οποίας αντιλαμβάνεται μόνο ο ποιητής, όπως συνωμοτικά και θριαμβευτικά δηλώνει στον πρώτο στίχο. Οι άλλοι βλέπουν το τώρα, δηλαδή το γραφείο μια εμπορικής επιχείρησης. Εκείνος όμως έχει γνώση του παρελθόντος της, όταν υπήρξε ο χώρος που στέγασε τον έρωτα του με τον εραστή του, πριν πολλά χρόνια. Και επαναλαμβάνει για έμφαση την γνώση του αυτή για το παρελθόν του χώρου και στον 4ο στίχο. Ο χώρος, λοιπόν, είναι άρρηκτα δεμένος με το ερωτικό συναίσθημα που βίωσε με όλες του τις
αισθήσεις τότε, τόσο που έχει χαραχθεί στο μυαλό του μέχρι και η θέση των αντικείμενων και των επίπλων. Τα σκέφτεται κι εκείνα με συγκίνηση, τοποθετώντας τα νοερά με σχολαστικότητα μέσα στην κάμαρα στην τοτινή τους θέση κι εκφράζοντας την αγωνία για την τύχη τους, η οποία ελπίζει να είναι καλή, ως να ήταν κάτι ζωντανό, Η συγκίνηση και το ενδιαφέρον αυτό πηγάζουν από το γεγονός ότι υπήρξαν μάρτυρες του από καιρό χαμένου έρωτά του. Μεταξύ αυτών, για προφανείς λόγους, πρωτεύουσα είναι η σημασία που έχει το κρεβάτι, καθώς είναι το μέρος όπου πραγματώνεται η ερωτική επιθυμία και κατασιγάζεται το ερωτικό πάθος. Εξ ου και η διπλή αναφορά σε αυτό και η σύνδεση του τη δεύτερη φορά με τον ήλιο του απογεύματος, ο οποίος είναι το βασικό σύμβολο του ποιήματος, όπως δείχνει και το γεγονός ότι αποτελεί τον τίτλο του. Γιατί ο ήλιος του απογεύματος, το ίδιο λαμπερός αλλά με λιγότερη θέρμη από τον μεσημεριανό ήλιο, συμβόλιζε αρχικά την κατασιγασμένη ερωτική επιθυμία και το αίσθημα της οικειότητας και στης στοργής που αισθάνονται δυο άνθρωποι δυο ερωτευμένοι άνθρωποι, μετά την ερωτική πράξη. Ταυτόχρονα, όμως, είναι προάγγελος της νύχτας, άρα, στην περίπτωσή μας, της υπόσχεσης που δεν τηρήθηκε και του τέλους της ερωτικής ιστορίας, καθώς ο προσωρινός χωρισμός των τεσσάρων ημερών έγινε παντοτινός-δεν ξέρουμε γιατί και πώς ούτε και έχει σημασία Και τώρα ο ήλιος είναι εκείνος που πυροδοτεί τη μνήμη. Ο ποιητής παρά την έκδηλη πίκρα για το χωρισμό, καθώς τον βλέπει και τον αισθάνεται αναθυμάται την ερωτική ιστορία με την συγκίνηση και την νοσταλγία που αξίζει σε εκείνα που αγαπήσαμε, όταν ο χρόνος έχει απαλύνει τον πολύ πόνο για την απώλειά τους.
αισθήσεις τότε, τόσο που έχει χαραχθεί στο μυαλό του μέχρι και η θέση των αντικείμενων και των επίπλων. Τα σκέφτεται κι εκείνα με συγκίνηση, τοποθετώντας τα νοερά με σχολαστικότητα μέσα στην κάμαρα στην τοτινή τους θέση κι εκφράζοντας την αγωνία για την τύχη τους, η οποία ελπίζει να είναι καλή, ως να ήταν κάτι ζωντανό, Η συγκίνηση και το ενδιαφέρον αυτό πηγάζουν από το γεγονός ότι υπήρξαν μάρτυρες του από καιρό χαμένου έρωτά του. Μεταξύ αυτών, για προφανείς λόγους, πρωτεύουσα είναι η σημασία που έχει το κρεβάτι, καθώς είναι το μέρος όπου πραγματώνεται η ερωτική επιθυμία και κατασιγάζεται το ερωτικό πάθος. Εξ ου και η διπλή αναφορά σε αυτό και η σύνδεση του τη δεύτερη φορά με τον ήλιο του απογεύματος, ο οποίος είναι το βασικό σύμβολο του ποιήματος, όπως δείχνει και το γεγονός ότι αποτελεί τον τίτλο του. Γιατί ο ήλιος του απογεύματος, το ίδιο λαμπερός αλλά με λιγότερη θέρμη από τον μεσημεριανό ήλιο, συμβόλιζε αρχικά την κατασιγασμένη ερωτική επιθυμία και το αίσθημα της οικειότητας και στης στοργής που αισθάνονται δυο άνθρωποι δυο ερωτευμένοι άνθρωποι, μετά την ερωτική πράξη. Ταυτόχρονα, όμως, είναι προάγγελος της νύχτας, άρα, στην περίπτωσή μας, της υπόσχεσης που δεν τηρήθηκε και του τέλους της ερωτικής ιστορίας, καθώς ο προσωρινός χωρισμός των τεσσάρων ημερών έγινε παντοτινός-δεν ξέρουμε γιατί και πώς ούτε και έχει σημασία Και τώρα ο ήλιος είναι εκείνος που πυροδοτεί τη μνήμη. Ο ποιητής παρά την έκδηλη πίκρα για το χωρισμό, καθώς τον βλέπει και τον αισθάνεται αναθυμάται την ερωτική ιστορία με την συγκίνηση και την νοσταλγία που αξίζει σε εκείνα που αγαπήσαμε, όταν ο χρόνος έχει απαλύνει τον πολύ πόνο για την απώλειά τους.
Και στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθεί ότι παρά το γεγονός ότι εγώ σκοπίμως δεν αναφέρομαι αόριστα στο "ποιητικό υποκείμενο" , αλλά στον ποιητή και τον εραστή του (γιατί θα ήταν παράλογο, υποκριτικό και προσβλητικό εν έτει 2019 να αποσιωπήσει κανείς την ερωτική ταυτότητά του ποιητή) στο ποίημα δεν αναγράφεται ρητά το φύλο ούτε της ποιητικής φωνής ούτε του αγαπημένου προσώπου, γεγονός που ο Καβάφης αναμφίβολα δεν το κάνει από ντροπή ή φόβο για το είδος του έρωτά του. Το κάνει διότι έχει αντιληφθεί τον κοινό και πανανθρώπινο χαρακτήρα του έρωτα, του χωρισμού και της απουσίας, που μας γεννούν τα ίδια συναισθήματα ανεξαρτήτως φύλου ή σεξουαλικής ταυτότητας. Διότι η αγάπη είναι μία... Το ίδιο κι πόνος...
Βασισμένη στο ποίημα του Καβάφη είναι και αυτή η μικρού μήκους ταινία...
Δείτε κι αυτά τα άξια παιδιά μιας άξιας δασκάλας στη γειτονική Κω.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου