Η Μικρασιατική Εκστρατεία (1919-1922). Βήμα -βήμα ως την Καταστροφή και την Συνθήκη της Λωζάνης (1923).

Ακόμα μια ανάρτηση με αφορμή βίντεο με χάρτη που βρήκα στον "Σωλήνα".

Αφορά την Μικρασιατική Εκστρατεία.

(Το πράσινο αντιστοιχεί στην Τουρκία, το μπλε στην Γαλλία, το ροζ στην Αγγλία, το κόκκινο στην Ιταλία και το μώβ στην Ελλάδα. Οι χάρτες έχουν μερικές αβλεψίες )

κι αυτό

   Ως γνωστον, η Ελλάδα, ούσα μια από τις νικήτριες του Α'Παγκοσμίου Πολέμου, έλαβε την άδεια από τους Άγγλους και τους Γάλλους να καταλάβει την περιοχή της Σμύρνης, μέχρι να ολοκληρωθούν οι συνομιλίες που οδήγησαν στη Συνθήκη των Σεβρών (1920). Η απόφαση βόλευε και την Ελλάδα, η οποία διεκδικούσε εδάφη στην περιοχή, αλλά και τους Άγγλογάλλους, διοτί χρησιμοποιούσαν την Ελλάδα ως ανάχωμα στις φιλοδοξίες της Ιταλίας στην ίδια περιοχή. Για αντάλλαγμα η Ελλάδα έστειλε στρατό στην "Ουκρανική εκστρατεία" (1919), μια αποτυχημένη απόπειρα της Αντάντ να βοηθήσει τους οπαδούς του Τσάρου εναντίον των Μπολσεβίκων οι οποίοι είχαν πάρει την εξουσία στη Ρωσία μετά την "Οχτωβριανή Επανάσταση" .

   Με την άδεια των Άγγλών, οι, ο ελληνικός στρατός προέβη σε εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στην περιοχή εναντίον των "τσετών,άτακτων Τούρκων ανταρτών, " με αποτέλεσμα τα εδάφη που περισσότερα από όσα προέβλεπε η Συνθήκη των Σεβρών.

    Μετά την Συνθήκη, ο Βενιζέλος επέστρεψε θριαμβευτής στην Ελλάδα, έχοντας κατορθώσει να εκπληρώσει σε μεγάλο βαθμό την "Μεγάλη Ιδέα", πάνω στην οποία -υπενθυμίζουμε - στηρίζοταν κυρίως η εξωτερική πολίτικη της χώρας από την σύσταση του ελληνικού κράτους. Στο μεταξύ, ο Μουσταφά Κεμάλ, ένας αξιωματικός του στρατού της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, θεώρησε τον Σουλτάνο αιχμάλωτο των Δυτικών στην Κωνσταντινούπολη, δεν αναγνώρισε την Συνθήκη των Σερβών, οργάνωσε κίνημα αντίστασης των Τούρκων, μετέφερε την πρωτεύουσα στην Άγκυρα κι αργότερα θεώρησε έκπτωτο τον Σουλτάνο. Ο Βενιζέλος, πάντως, γυρίζοντας στην Αθήνα προκήρυξε εκλογές, ώστε η Βουλή που θα προέκυπτε να επικύρωνε με πρόσφατη εντολή την Συνθήκη, και τις έχασε, μολονότι έλαβε περισσότερες ψήφους, ελέω εκλογικού νόμου. Και κάπου εδώ οι απόψεις διίστανται. Μια άποψη υποστηρίζει ότι ο Βενιζέλος σκοπίμως έχασε τις εκλογές διότι έβλεπε ότι η διεθνής συγκυρία ήταν τέτοια που δύσκολα η Ελλάδα θα διατηρούσε όσα κέρδισε με την Συνθήκη των Σεβρών και δεν ήθελε να είναι εκείνος που θα επωμιστεί το πολιτικό κόστος. Η άλλη εκδοχή,η "ορθόδοξη", είναι ότι ο Βενιζέλος δεν είχε εκτιμήσει την κόπωση του λαού από τη συνεχή και διαρκή πολεμική ετοιμότητα στην οποία βρισκόταν η χώρα από το 1912 και τους Βαλκανικούς. Έτσι οι αντιβενιζελικοί/βασιλικοί κέρδισαν τις εκλογές υποσχόμενοι άμεση παύση του πολέμου.

    Μόνο που η πολιτική που ακολούθησαν ήταν εντελώς διαφορετική, τυπικά για μια ελληνική κυβέρνηση, θα έλεγε ένας κυνικός. Ξεχνώντας τις προεκλογικές τους εξαγγελίες, συνέχισαν τον πόλεμο. Έκαναν επιπλέον, δυο τραγικά λάθη. Πρώτον, έφεραν πίσω ως βασιλιά τον Κωνσταντίνο ο οποίος όμως ήταν ανεπιθύμητος από τους Άγλους και τους Γάλλους, με αποτέλεσμα να απομονωθεί διεθνως η χωρα. Δεύτερον και κυριότερον, άντι να συμπτυχθεί ο ελληνικός στρατός στην Ζώνη της Σμύρνης και να αμυνθεί εκεί σε περίπτωση επίθεσης του Κεμάλ, είχαν την μεγαλοφυή ιδέα να προέλάσει ο ελληνικός στρατός μέχρι την Άγκυρα, ώστε να εξαναγκάσει τον Κεμάλ, που συνεχώς οπισθοχωρούσε αποκόπτοντας τις στρατό από τις βάσεις εφοδιασμού του και παρασύροντας τον σε εντελώς εχθρικά εδάφη στα ο οποία ο ίδιος είχε το πλεονέκτημα, να αποδεχτεί την Συνθήκη. Το καλοκαίρι του 1921 όταν φάνηκε το ανεδαφικό του πράγματος, ο ελληνικός στρατός συμπτύχθηκε στην γραμμή Εσκί Σεχίρ -Αφιόν Καρά Χισάρ και το μέτωπο έμεινε στάσιμο εκεί για ένα χρόνο.

    Στο μεταξύ ο Κεμάλ ξεκαθάριζε το τοπίο ώστε να αφοσιωθεί στον πιο επικίνδυνο εχθρό, αυτόν που ήρθε για να μείνει. Αφού διέλυσε τη βραχύβια και αδύναμη "Ποντοαρμενική Ομοσπονδία", ήρθε σε συμφωνία με τους Μπολσεβίκους, οι οποίοι έβλεπαν τον πόλεμο ως έκφραση ιμπεριαλισμού και δεν είχαν λόγο να είναι φιλικοί με την Ελλάδα από την στιγμή που συμμετείχε εναντίον τους στην Ουκρανική εκστρατεία, και μοίρασαν μεταξύ τους την Αρμενία. Έπειτα, ήρθε σε συμφωνία με τους Γάλλους και τους Ιταλούς οι οποίου αποχώρησαν αφού έλαβαν τα οικονομικά ανταλλάγματα, τα οποία τους ενδιέφεραν άλλωστε, αφήνοντας του και τα όπλα τους. Οι συμφωνίες αυτές, παράλληλα, αποτελούσαν και μεγάλη διπλωματική επιτυχία για τον Κεμάλ, καθώς αποτελούσαν de facto αναγνώριση της εξουσίας του.

     Η Μικρασιατική Εκστρατεία έληξε ως Μικρασιατική Καταστροφή. Το καλοκαίρι του 1922 εκδηλώθηκε η τουρκική αντεπίθεση, η γραμμή άμυνας του ελληνικού στρατού κατέρρεσε, αρκετοί αιχμαλωτίστηκαν και οι υπόλοιποι περαιώθηκαν άλλοι στην Ανατολική Θράκη, και άλλοι στην Χίο και την Λέσβο. Σύντομα ο τουρκικός στρατός μπήκε στην Σμύρνη και την πυρπόλησε, ενώ στο λιμάνι της πόλης επικρατούσε συνωστισμός. Από τα κομμένα κεφάλια των αμάχων.

     Υπό την ηγεσία του Πλαστήρα εκδηλώθηκε Κίνημα στον ελληνικό στρατό, αποτέλεσμα του οποίου ήταν ο βασιλιάς να εκδιωχθεί, τελεσίδικα αυτήν την φορά, και στελέχη της κυβέρνησης Γουνάρη, μαζί και ο ίδιος, και η ηγεσία του στρατού δικάστηκαν επί εσχάτη προδοσία ("δίκη των εξ"), καταδικάστηκαν και εκτελέστηκαν. [Στην πραγματικότητα δεν ήταν προδότες. Ηλίθιοι ήταν. Αλλά η κατηγορία της προδοσίας στοιχειοθετείται ευκολότερα από την εκείνη της ανικανότητας και πιθανότητα οι "έξι" ήταν οι αποδιοπομπαίοι τράγοι, ώστε να ικανοποιηθεί το αίσθημα της κοινής γνώμης, η οποία ήταν οργισμένη και συγκλονισμένη από την συμφορά, και να μην παρεκτραπεί σε εκδηλώσεις "σοβιετικού" τύπου. Εικασία (και) δική μου]

    Το 1923 μπήκε με Ελλάδα ηττημένη και απομονωμένη διεθνώς, την Οθωμανική Αυτοκρατορία να έχει διαλυθεί επισήμως και την Τουρκία να έχει πάρει την θέση της, την Ιταλία να έχει υπαναχωρησει από την συμφωνία παραχώρησης των Δωδεκανήσων και τον Βενιζέλο, ως επίσημο διαπραγματευτή της Ελλάδας, να αναλαμβάνει βάλει ταφόπλακα στην συνθήκη η οποία υπήρξε το μεγαλύτερο του επίτευγμα και να ελαχιστοποιήσει την ζημιά στις συνομιλίες που έγιναν στην Λωζάνη και αφορούσαν, μεταξύ άλλων, την νέα συνθήκη ειρήνης μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Στο κείμενο της τελικής συνθήκης που συμφωνήθηκε τον Ιούλιο και ισχύει ως σήμερα, η Ελλάδα έχασε όσα έδάφη είχε πάρει από την Οθβμανική Αυτοκρατορία με τη Συνθήκη των Σεβρών. Επίσης, ο Έβρος ορίστηκε ως χερσαίο σύνορο, τα νησιά του Αιγαίου και η ακτές της Μικράς Ασἰας ορίστηκαν ως αποστρατικοποιημένες ζώνες και αποφασίστηκε το επαχθές μέτρο της ανταλλαγής πληθυσμών μεταξύ των δυο χωρών. Τουτέστιν, οι Έλληνες της Τουρκίας υποχρεούνταν να μεταβούν στην Ελλάδα και οι Τούρκου της Ελλάδας να πάνε στη Τουρκία. Εξαιρέθηκαν του μέτρου οι μουσουλμάνοι της Δυτικής Θράκης και οι Έλληνες της Ίμβρου της Τενέδου και της Κωνσταντινούπολης.

Η "Μεγάλη Ιδέα" κρύφτηκε στα βιβλία της Ιστορίας...

Περί της Μικρασιατικής Καταστροφής στην τέχνη δείτε εδώ.

Περί προσφύγων δείτε εδώ.