(Ξανα) 'Ηρθεν η ώρα κι ο καιρός - Ερωτόκριτος, Ε, 767-818. Του Βιτσέντζου Κορνάρου

  Για πολλοστή φορά το ιστολόγιο ασχολείται με τον αγαπημένο μας "Ερωτόκριτο" του Βιτσέντζου Κορνάρου, το εμβληματικό έργο της Κρητικής Λογοτεχνίας.  Και για δεύτερη φορά σχολιάζει  το ανθολογούμενο στα "Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Α' Λυκείου " απόσπασμα με "τίτλο" [Ήρθεν η ώρα κι ο καιρός]...
 

Μόνο που την προηγούμενη φορά ασχοληθήκαμε κυρίως με την δεύτερη ενότητα του αποσπάσματος (εξαιτίας τους θέματος "Τα φύλα στη λογοτεχνία") συγκρίνοντας την Αρετούσα με την παραμάνα της αλλά και με την συνονόματή της Αρετή από την παραλογή  "Του νεκρού αδερφού". 

     Με την πρώτη ενότητα ασχοληθήκαμε ελάχιστα, περιοριζόμενοι να αναφέρουμε πως η φύση και η ομορφιά της προικονομεί το ευτυχές τέλος, λειτουργώντας ως προάγγελος, κάτι που, άλλωστε, αποκαλύπτεται στο πρώτο δίστιχο του αποσπάσματος. Υπενθυμίζεται ότι ο μεταμορφωμένος Ερωτόκριτος, αφού δοκίμασε την αγάπη και την πίστη της Αρετούσας, η οποία, ως γνωστόν αρνήθηκε να τον παντρευτεί μη γνωρίζοντας την ταυτότητα του, είναι έτοιμος να αποκαλυφθεί κ έτσι,ι τέσσερα χρόνια μετά "Τα θλιβερά μαντάτα", το ερωτευμένο ζευγάρι πλησιάζει στο ευτυχές και αίσιο τέλος.(Για το τι τους "συνέβη" μετά, δείτε εδώ)

  

..και ζήσανε καλά κι εμείς καλύτερα.

 Και κάπου εδώ σταματάει η αφήγηση κι αρχίζει μια εξαιρετικά λυρική, λεπτομερής, ακριβέστατη και πληρέστατη περιγραφή της φύσης και της ομορφιάς της σε όλη τους τη μεγαλοπρέπεια, τη συνοδεία πλειάδας  εκφραστικών μέσων, αντίστοιχων της ποικιλίας  της φύσης. Παντοειδείς εικόνες (οπτικές, ακουστικές, κινητικές, απτικές, συναισθητικά γευστικές και οσφρητικές), προσωποποιήσεις, υπερβολές...   Μέχρι κι ο  δραματικός ενεστώτας παρακάτω στο σχολιασμό του κειμένου δεν είναι δική μου εκφραστική επιλογή, αλλά δάνειο από τον ποιητή, ο οποίος, σημειωτέον, αξιοποιεί την  προϋπάρχουσα, πλούσια παράδοση και των δημοτικών τραγουδιών, τροφοδοτώντας  κι άλλα μεταγενέστερα του ίσως, πλην  επηρεάζοντας σίγουρα θα δείτε ποιον στο τέλος της ανάρτησης, και κάπου εδώ τελείωσε η πιο μπερδεμένη, πολυσυλλεκτική, χαώδης περίοδος της ζωής μου, εννοώ γραμματική κι ουχί χρονική. Η μέρα ξημερώνει κι η φύση ζωντανεύει.  Χαίρεται και δεν εξαιρείται τίποτα από τούτη τη χαρά. Όλη η φύση γιορτάζει και λάμπει. Και η στεριά, κι η θάλασσα κι ο ουρανός. Τα δέντρα ανθίζουν, οι παραλίες χρυσίζουν αντανακλώντας τον λαμπρό ήλιο, η θάλασσα γαληνεύει (όπως σε λίγο θα γαληνέψει κι η ζωή του πρωταγωνιστικού ζεύγους ), ο συνήθως παγωμένος βοριάς γίνεται τώρα απαλό αεράκι, κι οι κάμποι και τα βουνά υποδέχονται τις ακτίνες του ήλιου σαν πολύτιμα κοσμήματα ("και το φως τρίβοντας διαμαντικά στα μεγάλα τείχη" που λέει κι ο Σεφέρης,  για να προοικονομήσω  μελλοντική ανάρτηση ίσως...). Αυτήν την μέθη την νοιώθουν και τα πουλιά που ζευγαρώνουν (πράγμα που σε λίγο θα μπορούν να κάνουν κι Ερωτόκριτος με την Αρετούσα, τόσο καιρό και τόσες περιπέτειες μετά...), πετώντας  χαρούμενα από κλαδί σε κλαδί, κι ακόμα και τα σύννεφα που αδυνατούν να σκιάσουν αυτήν την οργιαστική φωτοχυσία, αντίθετα σπεύδουν και τα ίδια να πάρουν το μερτικό τους από τη λάμψη της καινούριας μέρας. Παράλληλα, τα αηδόνια κελαηδούν, αλλά τώρα πια χαρούμενα.  Ακόμα τα σπίτια κι δρόμοι γελούν- και άρα, φαντάζομαι, συνεκδοχικά και οι άνθρωποι- νοιώθοντας το χάδι και την ευεργετική επίδραση της φύσης.

  "Σήμερα γιορτάζει όλη η γη, με πουλιά θα στείλω μια ευχή..." λέει ένα παλιό τραγουδάκι.

Αυτό κάνει και ο ποιητής. Επιστρέφει στην αφήγηση (έχουμε μπει στην δεύτερη ενότητα) και διηγείται πως   ξαφνικά δυο πουλάκια, σαν χελιδόνια που φέρνουν την άνοιξη,  ξεστρατίζουν  υπνωτισμένα την μαγεία και τη λαμπρότητας της μέρας και παραζαλισμένα από τον ερωτικό τους χορό, σπάνε τον αποκλεισμό της 'Αρετούσας, κι εισέρχονται στην φυλακή της, σα για  να της φέρουνε  τα συχαρίκια. Πετούν χαρούμενα ένα γύρω στο κελί  και ξαναχάνονται αγκαλιασμένα. Εδώ η  σκοτεινή φυλακή αναμφίβολα  χρησιμοποιείται ως αντίστιξη στα προηγούμενα, για να δείξει την αδάμαστη θέληση της ερωτευμένη γυναίκας να μην υποκύψει στα στανικά πατρικά συνοικέσια. Παράλληλα όμως, λειτουργεί λίγο και σαν προστατευτικός θύλακας. Η μαγεία της άνοιξης κι η ομορφιά της φύσης αδυνατούν  να πλανέψουν την φυλακισμένη, ώστε να την κάνουν να ξαστοχήσει "γλυκά τον εαυτό της" και να ακολουθήσει τις συμβουλές της παραμάνας της  (που, ταυτόχρονα, κι  ερμήνευσε σωστά και παρερμήνευσε τον οιωνό, εφόσον όντως αυτός προοιωνίζει γάμο, αλλά γάμο με τον Ερωτόκριτο ) και να υποταχθεί στην θέληση του πατέρα της, πράγμα εξαιρετικά δυσάρεστο τη στιγμή που το δράμα κοντεύει να λυθεί. 

  Αυτή την πτυχή, της ομορφιάς της φύσης ως πειρασμού, την σημειώνει ο γνωστός λάτρης της Κρητικής Λογοτεχνίας  Σολωμός,  την αφομοιώνει, την φιλτράρει μέσα από την ιδιοσυγκρασία του, την προσαρμόζει στα θέματα και στους σκοπούς της ποίησής του και...Τα λέμε στην επόμενη ανάρτηση!

Μέχρι τότε... τραγουδήστε τον "Ύμνο στη ζωή"... ( Κι αυτός καθώς "τελειώνει η νύχτα και φέρνει την αυγή" διαδραματίζεται...)