Εμείς οι δυο πάμε πακέτο. Αχώριστα μόρια...

Ότι θα ξεκινούσα ανάρτηση με πόνημα (θαρρώ) του ...Έλληνα Μπετόβεν (ή μηπως είναι ο Μπετόβεν ο ...Γερμανός Καρβέλας) ποιος το περίμενε?


Έλα όμως που ταιριάζει περίφημα με το θέμα της ανάρτησης! Γιατί αχώριστα  μόρια ονομάζονται εκείνες οι λέξούλες που δεν κυκλοφορούνε μόνες τους στο λόγο, παρά μόνο ως πρώτο συνθετικό στη σύνθεση, παρεούλα με άλλες λέξεις... Κι αν οι  ήρωες του τραγουδιού χρειάζονται τον έρωτα, για να πάνε πακέτο, τα αχώριστα μόρια δεν μπορουν να κάνουν αλλιώς...
Σημείωση: Το βιβλίο σας, όταν θα το πάρετε, θα δείτε ότι, επειδή θεωρεί προθέματα τα αχώριστα μόρια, ονομάζει παράγωγες τις λέξεις που σχηματίζονται με αυτά. Αγνοήστε το! Σύμφωνα με την ισχύουσα γραμματική είναι σύνθετες...

Αχώριστα Μόρια

Α)Λόγια

	Μόρια	Σημασία	Παράδειγμα
1	αρχί	1)Ανώτερος, 2)πρώτος,	1)Αρχιστράτηγός 2)αρχιμηνιά
2	αμφί	1)Και τα δύο 2)Και από τις δυο πλευρές	1)Αμφίβιο 2)αμφιβάλλω
3	Δια-, δι-	1.       Διανομή 2.       Χωρισμό 3.       Διαφορά/ ασυμφωνία 4.       Εναντιότητα 5.       Κίνηση μέσα από τόπο 6.       Κίνηση παντού 7.       Υπεροχή 8.       Χρόνο 9.       Σχέση/ το μεταξύ 10.   διακοπή	1.       Διαιρώ 2.       Διακρίνω 3.       Διαφωνώ 4.       Διαμάχη 5.       Διασχίζω 6.       Διασκορπίζω 7.       διακρίνομαι 8.       διαμένω 9.       διαπολιτισμικό, διαπροσωπικός 10.   διάλειψη
4	Διχο-	1.       Χωρίζω (στα δυο) 2.       Χωρίζω σε δυο ίσα μέρη	1.       Διχόνοια, 2.       διχοτόμηση
5	Δυσ-	1.       Αναίρεση  του β συνθετικού 2.       Άσχημο 3.       δυσκολία	1.       Δυσάρεστος 2.       Δυσοσμία 3.       Δυσνόητο
6	Εισ-	Κίνηση προς τα μέσα	Είσοδος
7	Εκ- , εξ-(μπροστά από φωνήεν)	1.       Κίνηση προς τα έξω 2.       Αλλαγή 3.       Επίταση/ το πολύ	1.       Έξοδος 2.       Εκχριστιανίζω 3.       εκκωφαντικός
8	Εν-, εγ- (μπροστά από κ,γ,χ), εμ- (μπροστά από π, β φ, μ), Ερ-( μπροστά από ρ) Ελ- (μπροστά από λ)	1.       ένταξη 2.       προσθήκη στην ιδιότητα του β συνθετικού 3.       υπαγωγή σε κατάσταση	1.       Ενήλικος 2.       Έμπειρος 3.       έγκυος
9	Επί- επ- (μπροστά από φωνήεν) εφ- (μπροστά από λέξη που έπαιρνε δασεία στα αρχαία ελληνικά)	1.       πάνω 2.       προσσθήκη 3.       μετά	1.       έφιππος 2.       επιπρόσθετος 3.       επιτάσσω
10	Ημι-	μισό	Ημισέληνος
11	Περί-	1.       γύρω 2.       πολύ 3.       αδιαφορία 4.       φροντίδα	1.       περιστρέφομαι 2.       περίφημος 3.       περιφρόνηση 4.       περιποίηση
12	Ευ-	Καλό, πολύ	Ευαγγέλιο, ευάερο
13	Συν-,  συγ- (μπροστά από κ,γ,χ), συμ- (μπροστά από π, β φ, μ), συρ-( μπροστά από ρ) συλ- (μπροστά από λ)	Μαζί, συνοδεία	Συγκάτοικος, συμμετοχή
14	Υπό, υφ- (μπροστά από λέξεις που έπαιρναν δασεία στα αρχαία ελληνικά)	1.       κάτω από 2.       σε κατώτερη θέση 3.       κρυφά 4.       λίγο	1.       υπόγειος 2.       υποδεκανέας 3.       υποθάλπω 4.       υφάλμυρος
15	Ομο-	Ίδιο	Ομόνοια
16	Τηλε-	Από μακριά	τηλέφωνο
17	Παν- παγ- (μπροστά από κ,γ,χ), παμ- (μπροστά από π, β φ, μ), παρ-( μπροστά από ρ) παλ- (μπροστά από λ)	1.       πάρα πολύ 2.       τελείως, όλος	1.       Πανέμορφος 2.       πανάθλιος, παλλαϊκός
18	Αεί-	Πάντα, αδιάκοπα	Αειθαλής, αεικίνητος
19	Ενδο-	Στο εσωτερικό	ενδοφλέβιος
20	Υπερ-	1.       Πάνω 2.       Πάρα πολύ	1.       Υπερώο 2.       υπέρογκός
21	Προ	1.       Πριν 2.       Υπεροχή, προτίμηση	1.       προετοιμασία 2.       προτιμώ

Β)Λαϊκά

	Μόριο	σημασία	παράδειγμα
1	Α- ,αν-, ανα-	στερητικό	Άκακος, αναβροχιά, ανίκανος
2	Ξε-	1.        έξω 2.       Πολύ 3.       Εντελώς 4.       Στέρηση 5.       Χρονική διάρκεια	1.       Ξεμυτίζω 2.       Ξεμακραίνω 3.       Ξεπαγιάζω 4.       Ξεδιψώ 5.       ξεκαλοκαιριάζω
3	(ξ)ανα-, (ξ)αν	1. κίνηση προς τα πάνω 2. εκκίνηση, εκδήλωση 3. επανάληψη, επιστροφή 4. Επίταση	1. αναπήδηση 2. αναρωτιέμαι 3. ανακαλώ, αναγεννιέμαι 4. Αναζητώ

Εργασία

    Με κάθε ένα από τα παραπάνω μόρια να σχηματίσετε σύνθετές λέξεις και να γράψετε τη σημασία του μορίου στη λέξη που φτιάξατε. Με 10 από τις λέξεις που σχηματίσατε να φτιάξετε προτάσεις.

Άλλη ονομασία: "Αχώριστα μόρια"