Η αρχαϊκή εποχή: Η αποικιακή εξάπλωση (Δ1) και Η πόλη κράτος και η εξέλιξη του πολιτεύματος (Δ2)

Αρχαϊκή εποχή ονομάζεται η  περίοδος της αρχαίας ελληνικής ιστορίας από το 800 π.Χ. μέχρι το 479 π.Χ. και την λήξη των Περσικών Πολέμων με νίκη των Ελλήνων.  

Το ιστολόγιο έχει ασχοληθεί με την εποχή αυτή στις ακόλουθες αναρτήσεις. 

1) Τα λεφτά, τα λεφτά ποιος τ' ανακάλυψε;

2)Αρχαϊκή εποχή (750 -480 π.Χ.) Μέρος Α' (Ιστορία Α' Λυκείου)

3)  Θερσίτης, ο πρώτος πολίτης.

Ακολουθούν τα σχεδιαγράμματα  για τις δυο πρώτες ενότητες τους κεφαλαίου,  όπως παρουσιάζονται στο βιβλίο της Α΄Γυμνασίου. 

Αρχαϊκή εποχή (800-479π.Χ.)

Μια εποχή εξαιρετικά γόνιμη και ριζοσπαστική:

·         Δημιουργία  του θεσμού  της πόλης κράτους.

·         Συνακόλουθο: δημιουργία της έννοιας του πολίτη

·         Αποικισμός: Ο ελληνισμός εξαπλώνεται σε όλη τη Μεσόγειο και τον Εύξεινο Πόντο

·         Οικονομική πρόοδος (εμπόριο, βιοτεχνία,  χρήση νομίσματος)

·         Ανανέωση της τέχνης

·         Λυρική ποίηση (αγωνίες του καθημερινού ανθρώπου)

·         Αντιμετώπιση Περσών

 

Δ1. Η αποικιακή εξάπλωση

Β΄ Ελληνικός αποικισμός ονομάζεται η εξάπλωση των Ελλήνων στη Μεσόγειο και στον Εύξεινο Πόντο με την δημιουργία αποικιών . Η αφετηρία του εντοπίζεται τον 8^ο αιώνα π.Χ.

 Λόγοι:

·         πολιτικοί λόγοι (επικρατούν στις  μητροπόλεις  πολιτικοί αντίπαλοι)

·         Οικονομικοί  λόγοι (απόκτηση σιδηρομεταλλευμάτων , σιτάρι, επιθυμία απόκτησης γης

 >> υπερπληθυσμός  στις ελληνικές πόλεις και «στεναχωρία », δηλαδή έλλειψη επαρκούς καλλιεργήσιμης γής.   )

Διαδικασία δημιουργίας μια αποικίας

·   Επιλογή της κατάλληλης τοποθεσίας (με πλούσια ενδοχώρα, καλό λιμάνι και φυσική οχύρωση) και οργάνωση του ταξιδιού

·   Ορισμός του αρχηγού της αποστολής , του «οικιστή», ατόμου που ξεχώριζε για τις ικανότητες και το κύρος τους

·         Αναχώρηση από την «μητρόπολη » σε κλίμα γενικής συγκίνησης

·   Εγκατάσταση στη νέα πόλη και προσπάθεια μην συγκρουστούν με τους ντόπιους  πληθυσμούς, παρά μόνο εάν είναι αναγκαίο.

·         Οργάνωση της νέας πόλης και απόκτηση νόμων και θεσμών

·         Σταδιακή ανεξαρτησία  από την μητρόπολη και σύναψη σχέσεων με άλλες πόλεις

·         Διατήρηση δεσμών με τη γενέθλια πόλη. Αδιανόητη η σύγκρουση μεταξύ τους , αλληλοβοήθεια σε δύσκολες καταστάσεις

 

Ιδιαίτερα δημοφιλής προορισμός υπήρξαν  η Κάτω Ιταλία και η Σικελία, που ονομάστηκαν «Μεγάλη Ελλάδα»

Συνέπειες αποικισμού:

·         Εξάπλωση του ελληνισμού και διεύρυνση των πνευματικών  του οριζόντων από την επαφή με άλλους λαούς.

·         Κάλυψη των αναγκών σε σιδηρομεταλλεύματα

·         Δημιουργία νέων επαγγελμάτων

·         Ανάπτυξη της αγγειοπλαστικής και της ζωγραφικής

·         Ανάπτυξη του εμπορίου, της κατανάλωσης προϊόντων και δημιουργία αγορών , δηλαδή  σταθερών και μόνιμων  χώρων στους οποίους γίνονταν αγοραπωλησίες. Μέχρι τότε οι έμποροι  (= οι εν πορεία) μετακινούνταν

·         Ανάπτυξη του λιανεμπορίου («κάπηλοι)

Δ2) Η πόλη κράτος και η διάσπαση του πολιτεύματος

 8^0ς αιώνας: Διάσπαση  των φυλετικών κρατών και συγκρότηση πόλεων κρατών με σκοπό, όπως λέει ο Αριστοτέλης,  όχι μόνο την επιβίωση αλλά και την καλή ζωή.

Διαδικασία:  Δημιουργία συνοικισμών>> Ένωση τωνσυνοικισμών>> Άστυ

·         Το άστυ ήταν το διοικητικό κέντρο μιας πόλης κράτους.

·         Αναπτύσσεται γύρω από την ακρόπολη (ισχυρή οχυρωματικά θέση)

·         Ακροπολη: ναοί και δημόσια χτίρια

·         Περιμετρικά της ακρόπολης:  οι κατοικίες και τα καταστήματα

·         Χτίσιμο τειχών

·         Στην ύπαιθρο χώρα κατοικούν οι γεωργοί και οι κτηνοτρόφοι

 

Πολίτης: ο κάτοικος μιας πόλης κράτους ο οποίος έχει δικαίωμα να  συμμετέχει στα κοινά.

Απολαμβάνει: ασφάλεια, ελευθερία , δυνατότητα καλλιέργειας του εαυτού του  όπως επιθυμεί.

Αισθάνεται:  ενεργό μέλος μια ευρύτερης κοινότητας και άρα το καθήκον να στρατεύεται για να την υπερασπιστεί.

Οπλιτική φάλαγγα:  Στρατιωτικό σώμα που αποτελείται από τους πολίτες μιας πόλης κράτος που έχουν την δυνατότητα να αγοράσουν  τα όπλα τους ώστε να υπερασπιστούν την πόλη τους.

Η δημιουργία της οπλιτικής φάλαγγας >>> κοινωνική εξίσωση>> δημιουργία  πολιτικών ανταγωνισμών.

Πολίτευμα: Ο τρόπος διακυβέρνησης μιας πόλης κράτους.

·         Φυλετική βασιλεία>>>>  μετά την μόνιμη εγκατάσταση και την δημιουργία των πόλεων κρατών  βρίσκεται σε παρακμή>>  Η εξουσία πάει στους έχοντες γη ( ευγενείς που παλιότερα αποτελούσαν το συμβούλιο του βασιλιά) και το πολίτευμα γίνεται αριστοκρατικό.

·         Ανάπτυξη εμπορίου και χρήση νομίσματος>>> δημιουργία μιας νέας τάξης από πλούσιους>> παίρνουν την εξουσία και το πολίτευμα γίνεται  ολιγαρχικό. Στην εξουσία μετέχουν οι πλούσιοι.

·         Τα προβλήματα του πλήθους άλυτα»>> αναταραχές και κοινωνική δυσαρέσκεια>> σε αρκετές περιπτώσεις  διάφοροι την εκμεταλλεύτηκαν και πήραν την εξουσία αυθαίρετα. Το πολίτευμα γίνεται τυραννικό. Οι  τύραννοι  κυβερνούν όπως τους αρέσει,  αποβλέποντας στο δικό τους όφελος, ωστόσο κάποιοι  κατασκευάζουν ως άλλοθι μεγάλα έργα.

·         Οι τύραννοι δεν γίνονται αποδεκτοί>> ανατρέπονται  οπότε:

§  Επιστροφή στο ολιγαρχικό πολίτευμα ή

§  (Αθήνα) την εξουσία παίρνει ο λαός και το πολίτευμα γίνεται δημοκρατικό.

Ονομαστές πόλεις κράτη: Αθήνα, Σπάρτη, Άργος Θήβα, Κόρινθος, Χαλκίδα, Ιωλκός

 

 

 

Μπόνους:

Δημιουργία νομίσματος.

Χρήμα ονομάζεται κάθε εμπορεύσιμο αγαθό ή υπηρεσία που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι   ως μέσο ανταλλαγής/συναλλαγής.

     Η αξία των χρημάτων (από το ρήμα «χρώμαι» που σημαίνει «χρησιμοποιώ») προκύπτει κατά ένα μέρος από τη χρησιμότητά του ως μέσο ανταλλαγής.  Εντούτοις, η χρησιμότητά του ως μέσο ανταλλαγής εξαρτάται από την αναγνώριση της αγοραστικής του αξίας από τους ανθρώπους.  Στην αρχή οι άνθρωποι  αντάλλαζαν προϊόντα και αγαθά, ανάλογα με τις ανάγκες τους  (ανταλλακτική οικονομία). Στις περιπτώσεις αυτές   η αξία του προϊόντος  που περιλαμβάνει η συναλλαγή είναι έμφυτη, ενυπάρχει στο ίδιο το προϊόν.

       Η δημιουργία  του νομίσματος είναι ιδιαίτερα σημαντική γιατί διευκόλυνε πάρα πολύ τις συναλλαγές, το εμπόριο και την διακίνηση του πλούτου. Παράλληλα  όμως είναι και ένα σημαντικό βήμα στην ανθρώπινη σκέψη.  Αποτελεί έναν αφαιρετικό τρόπο σύνδεσης των προϊόντων και της αξίας τους . Το νόμισμα αυτό καθ’ αυτό δεν έχει καμιά αξία. Αυτό που του δίνει αξία είναι η σχέση του με τα υλικά αγαθά, η οποία αποτελεί προϊόν συμφωνίας μεταξύ των ανθρώπων (εγχρήματη οικονομία). Συνεπώς η αξία του νομίσματος είναι δοτή.