Αρχαϊκή εποχή: Η Σπάρτη (Δ3)

    Η Σπάρτη είναι ο ένας από τους δύο πόλους γύρω από τον οποίο περιστρέφεται ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός, όσον αφορά τουλάχιστον τις πόλεις κράτη

     Εγώ βέβαια θα συμφωνούσα με τον Περικλή στην παρατήρησή του στον "Επιτάφιο" ότι οι Αθηναίοι ασχολούνται με χίλια πράγματα και παρόλα αυτά ως προς τα πολεμικά με τα οποία ασχολούνταν αποκλειστικά οι Σπαρτιάτες, εμφανίζονται τουλάχιστον ισοδύναμοι με αυτούς. Αλλά βέβαια διαφορετικές ήταν οι συνθήκες για τις δυο πόλεις. Οι μεν Αθηναίοι έπρεπε να διαφυλάξουν την εμπορική τους δύναμη ενώ οι Σπαρτιάτες να είναι πάντα προετοιμασμένοι ώστε να προφυλαχθούν από κάποιον ξεσηκωμό των ειλώτων. Αλλά ας τα αφήσουμε αυτά και ας δούμε το σχεδιάγραμμα της ενότητας εμπλουτισμένο και με άλλες πληροφορίες. (Το σχεδιάγραμμα δεν είναι δικό μου) 

Δ3. Η ΣΠΑΡΤΗ

Οι Δωριείς καταλαμβάνουν την Λακωνική και ιδρύουν κράτος με έδρα τη Σπάρτη. 
Μετά από μεγάλους αγώνες καταλαμβάνουν και τη γειτονική Μεσσήνία + συνεχείς πόλεμοι με το γειτονικό Άργος>>>  μετατροπή σε ένα απέραντο στρατόπεδο 

Α) ΠΟΛΙΤΕΙΑΚΟΙ ΘΕΣΜΟΙ

1)    Οι δύο βασιλείς 

ü  Η παράδοση λέει πως ο θεσμός των δύο βασιλέων καθιερώθηκε από τότε (αδιευκρίνιστο πότε) που γεννήθηκαν δίδυμοι διάδοχοι.

ü  Έχουν αριστοκρατική καταγωγή. Οι έρευνες έδειξαν ότι πάντοτε οι δύο βασιλείς

Σπαρτιάτης πολεμιστής, 
ίσως ο Λεωνίδας 

προέρχονται από τις δύο βασιλικές οικογένειες των Σπαρτιατών (ένας από κάθε οικογένεια). Οι οικογένειες αυτές ήταν πάντοτε αντίπαλες μεταξύ τους. Επομένως ο θεσμός των δύο βασιλέων προέκυψε από την ανάγκη να περιοριστούν οι συνέπειες της αντιπαλότητας των δύο ευγενών οικογενειών.

ü  Είναι θρησκευτικοί και στρατιωτικοί αρχηγοί και δεν έχουν άλλη εξουσία.

ü  Είναι υπόλογοι στους πέντε εφόρους.

2)    Οι πέντε έφοροι

ü  Δεν έχουν αριστοκρατική καταγωγή.

ü  Ασκούν την πολιτική εξουσία.

ü  Αποφασίζουν για θέματα εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής και είναι υπεύθυνοι για την άμυνα του κράτους.

ü  Ελέγχουν τους βασιλείς για το κατά πόσο τηρούν τους νόμους και τα έθιμα της Σπάρτης. Μπορούν να καταδικάσουν σε θάνατο ακόμη και τους βασιλείς ή να σκοτώσουν όποιον θεωρούν επικίνδυνο, χωρίς άλλη διαδικασία.

3)    Η Γερουσία

ü  Είναι συμβούλιο από 28 Σπαρτιάτες ηλικίας άνω των 60 ετών.

ü  Έχουν αριστοκρατική καταγωγή.

ü  Σε συνεργασία με τους εφόρους προετοιμάζουν τα θέματα που θα υποβληθούν για έγκριση στην Απέλλα.

4)    Η Απέλλα

ü  Λαϊκή συνέλευση στην οποία συμμετέχουν όλοι οι Σπαρτιάτες (με αριστοκρατική ή μη καταγωγή), μόλις συμπληρώσουν τα 30 χρόνια τους.

ü  Εγκρίνει τις αποφάσεις των εφόρων σχετικά με τους νόμους και την εξωτερική πολιτική.

ü  Εκλέγει τους εφόρους, τους γερουσιαστές και τους παιδονόμους (τους δασκάλους που θα αναλάβουν την εκπαίδευση των παιδιών και των νέων).

ü  Αποφασίζει δια βοής.

ü  Η σταδιακή αύξηση της δύναμης των εφόρων ουσιαστικά περιορίζει τη δύναμη της Απέλλας.

Συμπέρασμα: Το πολίτευμα της Σπάρτης είναι ένας συνδυασμός αριστοκρατικού και ολιγαρχικού πολιτεύματος με στοιχεία δημοκρατικά. Απουσιάζει τελείως το κριτήριο του πλούτου για τη συμμετοχή στα όργανα της πολιτείας.

Β) ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΤΑΞΕΙΣ

1.     Σπαρτιάτες

Λυκούργος

ü  Είναι το ανώτερο κοινωνικά στρώμα.

ü  Είναι απόγονοι του πιο δραστήριου δωρικού φύλου, από αυτά που εγκαταστάθηκαν στη Λακωνία στο τέλος του 12^ου αιώνα.

ü  Είναι ευγενείς αλλά και μη ευγενείς.

ü  Έχουν πλήρη πολιτικά δικαιώματα.

ü  Είναι ισότιμοι μεταξύ τους. Γι’ αυτό ονομάζονται όμοιοι.

ü  Κατέχουν γη που δεν καλλιεργούν οι ίδιοι, αλλά οι είλωτες.

ü  Κύρια απασχόλησή τους είναι τα πολιτικά πράγματα και η πολεμική τέχνη.

2.     Περίοικοι

ü  Είναι κι αυτοί Δωριείς, αλλά ανήκουν στα λιγότερο ισχυρά δωρικά φύλα, από αυτά που εγκαταστάθηκαν στη Λακωνία στο τέλος του 12^ου αιώνα.

ü  Είναι μη ευγενείς.

ü  Δεν έχουν πλήρη πολιτικά δικαιώματα.

ü  Είναι εγκατεστημένοι σε οικισμούς γύρω από τη Σπάρτη.

ü  Ασχολούνται κυρίως με τη βιοτεχνία και το εμπόριο.

ü  Στρατεύονται και κατασκευάζουν τα όπλα του σπαρτιατικού στρατού.

3.     Είλωτες

ü  Είναι οι παλιοί κάτοικοι που κατακτήθηκαν και υποδουλώθηκαν από τους Δωριείς, όταν οι τελευταίοι εγκαταστάθηκαν στη Λακωνία στο τέλος του 12^ου αιώνα.

ü  Είναι δούλοι και δεν έχουν κανένα πολιτικό δικαίωμα.

ü  Δεν έχουν δική τους γη, αλλά καλλιεργούν τη γη των Σπαρτιατών και παραδίδουν ένα μέρος της παραγωγής στους ιδιοκτήτες του κτήματος.

ü  Είναι δεμένοι με τη γη, δηλαδή απαγορεύεται να φύγουν και μεταβιβάζονται στους κληρονόμους (όπως π.χ. η γη, τα δέντρα).

ü  Δε στρατεύονται. Μόνο σε περιπτώσεις μεγάλου κινδύνου, οι Σπαρτιάτες ελευθερώνουν κάποιους από αυτούς, για να μπορέσουν να πολεμήσουν.

 Πριν μπουν σε αυτοκαραντίνα, οι Σπαρτιάτες είχαν και ποιητές, με πιο ονομαστούς τον Αλκμάν και τον Τυρταίο.