Ο Ελληνικός κόσμος από το 1100 ως το 800 π.Χ.: Οι μεταβατικοί χρόνοι (Γ1) και Η πολιτισμική αναγέννηση (Γ2)

Τα χρόνια που ακολούθησαν την κατάρρευση των μυκηναίων ονομάζονται ομηρικοί χρόνοι (επειδή τα ομηρικά έπη μαζί με τις ανασκαφές αποτελούν τις βασικές ιστορικές πηγές της εποχής), ελληνικός μεσαίωνας ή σκοτεινοί χρόνοι (επειδή παλιότερα την θεωρούσαν μια εποχή παρακμής) και γεωμετρική εποχή (από τη τέχνη της εποχής η οποία βασίζεται στη γεωμετρία ή/και απεικονίζει γεωμετρικά σχήματα). 

Το ιστολόγιο έχει ασχοληθεί με την εποχή αυτή στις ακόλουθες αναρτήσεις:

α) Οι ολυμπιακοί αγώνες και η αρχαία Ρόδος 
β) Πλατύ ποτάμι θα διαβείς... 
γ) Ιδού η Ρόδος... 
δ) Θερσίτης, ο πρώτος πολίτης.

ε) Ομηρικοί χρόνοι (Ιστορία Α' Λυκείου)

Ακολουθούν τα σχεδιαγράμματα των σχετικών ενοτήτων της Ιστορίας Α΄ Γυμνασίου.  Αν κρίνω από την μορφοποίηση, το  πρώτο σχεδιάγραμμα δεν είναι δικό μου και κλασσικά δεν θυμάμαι από που βρέθηκε στα αρχεία μου. 

 Για την άθλια μορφοποίηση της ανάρτησης τα παράπονα στο νέο έντιτορ του Μπλόγκερ που είναι τρισάθλιος

Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΑΠΟ ΤΟ 1100 ΕΩΣ ΤΟ 800 π.Χ.

Περίοδος ανακατατάξεων αλλά γόνιμη.

Φυλετική διαμόρφωση Ελλήνων,  Α΄ αποικισμός, ομηρικά έπη,  ελληνικό αλφάβητο   

ΟΙ ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ (Γ1)

Ø  Μεταβατικοί χρόνοι είναι η περίοδος από το 1100 – 800 π.Χ.

Ø  Η πτώση του Μυκηναϊκού κόσμου επιφέρει αναστάτωση στον ελλαδικό χώρο, που διαρκεί τρεις αιώνες:

v   Από το 1100-950 π.Χ. → ΚΡΙΣΗ

1.      O πληθυσμός μειώνεται.

2.      Η οικονομία περιορίζεται στη γεωργία και την κτηνοτροφία και αποκτά οικιακή μορφή.

3.      Η κεντρική εξουσία εξασθενεί ή εξαφανίζεται και η οργάνωση στηρίζεται στην οικογένεια, το χωριό ή την ομάδα.

v   Από το 950 π.Χ. και εξής → ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ, ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΗ ΚΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ.

Αρχίζει μια εξελικτική πορεία που θα οδηγήσει στο κορύφωμα των «κλασσικών χρόνων».

Ø  Σημαντικά γεγονότα της περιόδου είναι:

1.      Η εγκατάσταση των ελληνικών φύλων και η φυλετική διαμόρφωση της Ελλάδας από τον 12^ο αι π.Χ.

2.      Ο Πρώτος Ελληνικός Αποικισμός τον 10^ο αι. π.Χ.

3.      Η διαμόρφωση των ομηρικών επών

4.      Η επινόηση του ελληνικού αλφαβήτου

ΟΙ ΦΥΛΕΤΙΚΕΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ

Ø  Από το 12ο αιώνα π.Χ. ελληνικά φύλα μετακινούνται από το βορρά προς το νότο και εγκαθίστανται σε διάφορες περιοχές, προκαλώντας αλυσιδωτές μετακινήσεις πληθυσμών:

·        Οι Δωριείς από την Πίνδο μετακινούνται στη Στερεά Ελλάδα και την Πελοπόννησο και προωθούνται στις Κυκλάδες (Μήλο, Θήρα) και την Κρήτη.

·        Οι Θεσσαλοί από την Πίνδο μετακινούνται στη Θεσσαλία και αναγκάζουν τους Βοιωτούς να εγκατασταθούν στη Βοιωτία και τους Αιολείς αρχικά στη Λέσβο και την Τένεδο και αργότερα στη βόρεια Μικρά Ασία.

·        Οι Ίωνες από τη βόρεια Πελοπόννησο καταφεύγουν στην Αττική, την Εύβοια και τις Κυκλάδες.

Ø  Τα κράτη που δημιουργούνται από τη συνένωση πολλών φυλετικών κοινοτήτων είναι φυλετικά με αρχηγό το βασιλιά, που είναι ο πιο ικανός πολεμιστής, ο οποίος εκλέγεται από τη συνέλευση των πολεμιστών και αργότερα γίνεται κληρονομικός.

Ο ΠΡΩΤΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΑΠΟΙΚΙΣΜΟΣ

Ø  Διαδοχική μετανάστευση φυλετικών ομάδων στην Ανατολή κατά τον 10ο αιώνα.

Ø  Οφείλεται στις ακόλουθες αιτίες:

1.      την αναστάτωση που προκλήθηκε από τις μετακινήσεις ελληνικών φύλων από τον βορρά προς τον νότο, που προηγήθηκαν τον 12^ο αι. π.Χ.

2.      τη στενότητα του χώρου

3.      τον οικονομικό μαρασμό

4.      το αίσθημα ανασφάλειας

Ø  Οι Αιολείς πιεζόμενοι από τους Θεσσαλούς έχουν αρχίσει ήδη από τον 12^ο αι. να εγκαθίσταται στην Αιολίδα (Λέσβος, Τένεδος, Τρωάδα, Σμύρνη). Η μετανάστευσή τους ολοκληρώνεται τώρα.

Ø  Οι Ίωνες εγκαθίστανται στην Ιωνία (Χίο, Σάμο, παράλια Μικράς Ασίας)

Ø  Οι Δωριείς εγκαθίστανται στη Ρόδο, την Κω και τα νότια παράλια της Μικράς Ασίας και δημιουργούν την δωρική Εξάπολη.

Ø  Οι άποικοι είναι γεωργοί, αλλά επιδίδονται και στο εμπόριο και αναπτύσσουν εύρωστα εμπορικά κέντρα με πολιτισμική άνθηση.

Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΩΝ ΟΜΗΡΙΚΩΝ ΕΠΩΝ

Ø  Οι Έλληνες της «γεωμετρικής εποχής» (10ος-8ος αι. π.Χ.) ξαναζωντανεύουν το ηρωικό

παρελθόν τους με ποιήματα, που στηρίζονται στην προφορική παράδοση (ομηρικά έπη).

·        Οι βασιλείς των ομηρικών επών είναι πολλοί και ανεξάρτητοι, εντελώς διαφορετικοί από τους μυκηναίους άνακτες.

·        Προσπαθούν να αναδειχθούν με ηρωικά κατορθώματα, ληστρικές επιδρομές, μεγαλοπρεπείς γιορτές και αγώνες.

·        Η αγροτοποιμενική ομηρική κοινωνία είναι άνιση και η ιεραρχία της στηρίζεται στην κατανομή της λείας.

ΕΠΟΜΕΝΩΣ

Ø  Τα ομηρικά έπη αναφέρονται σε Μυκηναίους βασιλείς, αλλά δεν περιγράφουν τον Μυκηναϊκό κόσμο. Αντίθετα αντικατοπτρίζουν τις αναταράξεις που προκάλεσε η πτώση των μυκηναϊκών ανακτόρων και περιγράφουν → την πολιτική και κοινωνική κατάσταση της εποχής των μεταβατικών χρόνων (11ος – 8ος αι.):

·        πολιτική αστάθεια

·        έλλειψη κεντρικής εξουσίας

·        κοινωνική ανισότητα

	ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΩΝ
ΦΥΛΟ	ΠΕΡΙΟΔΟΣ
	ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΦΥΛΩΝ 12ος αι π.Χ.		ΠΡΩΤΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΑΠΟΙΚΙΣΜΟΣ 10ος αι. π.Χ.
	Από →	→ Προς →	→ Προς
Δωριείς	ü  Πίνδος	o   Στερεά Ελλάδα o   Πελοπόννησος o   Κυκλάδες (Μήλος, Θήρα) o   Κρήτη	·        Ρόδος ·        Κως ·        νότια παράλια Μικράς Ασίας (Δωρική Εξάπολη)
Θεσσαλοί	ü  Πίνδος	o   Θεσσαλία
Βοιωτοί	ü  Θεσσαλία	o   Βοιωτία
Αιολείς	ü  Θεσσαλία	o   Λέσβος, o   Τένεδος o   βόρεια παράλια Μικράς Ασίας	·        βόρεια παράλια Μικράς Ασίας (Αιολίδα)
Ίωνες	ü  βόρεια Πελοπόννησος	o   Αττική o   Εύβοια o   Κυκλάδες	·        Χίος ·        Σάμος ·        κεντρικά παράλια Μικράς Ασίας (Ιωνία)

 

ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ (Γ2)

 Γραφή

·        Ελληνικό αλφάβητο: προέρχεται από το φοινικικό που έχει μόνο σύμφωνα

·        Οι Έλληνες προσθέτουν φωνήεντα

·   Το αλφάβητο γίνεται φωνητικό (για κάθε ήχο αντιστοιχεί ένα σύμβολό, πράγμα που γίνεται για πρώτη φορά) άρα:

·        Η γραφή γίνεται πιο απλή και εύκολη

·        Περισσότεροι άνθρωποι αποκτούν τη δυνατότητα να τη μάθουν

·        Η γνώση και ο πολιτισμός γίνεται κοινό κτήμα

·        Το λατινικό αλφάβητο προέρχεται από το ελληνικό. 

Τέχνη (11^ος -8^ος αιώνας πΧ)

·     Ονομάζεται «γεωμετρική» από τα  γεωμετρικά σχήματα που κοσμούν τα αγγεία και είναι οη βάση για τον σχεδιασμό των μορφών των ανθρώπων και των ζώων και στα αγγεία και στα ειδώλια (χάλκινα ή πήλινα).

·     Αποτελεί εξέλιξη των απλών γραμμών και των σπείρων που υπάρχουν στα μυκηναϊκά αγγεία, ζωγραφισμένες με το χέρι.

·     Στη συνέχεια παρατηρούνται ομόκεντροι κύκλοι σχεδιασμένοι με διαβήτη

·    Έπειτα ολόκληρο το αγγείο κοσμείται από ένα πλέγμα σχημάτων (τρίγωνα, ρόμβοι, μαίανδροι κ.α)

·     Ακολούθως παρατηρούνται σειρές ομοιόμορφων ζώων και θέματα σχετικά με το θάνατο μαζί με τα γεωμετρικά σχήματα (σήματα τάφων

·     Στο τέλος της εποχής εμφανίζονται μυθολογικά θέματα. 

Αρχιτεκτονική

·     Ναοί μεγάλοι. Υλικό: πλίνθοι για τους τοίχους, κλαδιά και πηλός για τις επίπεδες ή κεκλιμένες  στέγες. Εμφανίζεται το κλασικό σχέδιο ναού (Μακρόστενοι, με σειρά κιόνων και βάθρο για το άγαλμα). Δημιουργία πανελληνίων ιερών (Ολυμπία, Δωδώνη, Δελφοί)

·     Σπίτια: Μικρά σε μέγεθος

·     Οικισμοί: Μικροί σε έκταση, χτισμένοι σε υψώματα και μερικοί τειχισμένοι.