Ομηρικοί χρόνοι (Ιστορία Α' Λυκείου)

Καιρό έχω να κάνω αμιγώς χρησιμοθηρική ανάρτηση.

Αρχαία Ελληνική Ιστορία

Σχηματικά τα χρόνια από το 1100π.χ (κατάρρευση του Μυκηναϊκού πολιτισμού) ως το 323 π.Χ (θάνατος Μ. Αλεξάνδρου)      

Συμβατικά χωρίζεται σε 3 υποπεριόδους

Α) Ομηρικοί χρόνοι ή Σκοτεινοί χρόνοι ή Γεωμετρική εποχή  (1100 π.Χ-750 π.χ)     

Β) Αρχαϊκοί χρόνοι ή Αρχαϊκή εποχή (750 π.χ- 480π.Χ.)

Γ) Κλασικοί χρόνοι ή κλασική εποχή (480 π.Χ. – 323 π.Χ.)

Ομηρικοί χρόνοι

   Ονομάστηκαν «ομηρικοί χρόνοι» επειδή  πέρα των αρχαιολογικών ευρημάτων  κύρια πηγή πληροφοριών αποτελούν τα ομηρικά έπη.

Η οινοχόη του Διπύλου

      Επειδή δεν υπάρχουν πολλές πληροφορίες για την εποχή και επειδή την θεωρούσαν παλιότερα εποχή παρακμής, συχνά την ονόμαζαν «ελληνικό μεσαίωνα» ή «σκοτεινούς χρόνους».

    Από την τέχνη της εποχής που βασίζεται σε γεωμετρικά σχήματα ονομαζόταν παλιότερα και «γεωμετρική εποχή».

    Πρόκειται για περίοδο αναστατώσεων  και μετακινήσεων των ελληνικών φύλων, η οποία σήμερα θεωρείται μεταβατική εποχή κατά την οποία μπήκαν τα θεμέλια του ελληνικού πολιτισμού.

Οι μετακινήσεις. 11ος-9ος αιώνας π.Χ.  (Συνοπτικά)

Πλέον δεν θεωρείται ότι  έχει επιστημονικά ερείσματα η άποψη ότι η κάθοδος των Δωριέων προκάλεσε την κατάρρευση του μυκηναϊκού πολιτισμού. Θεωρείται ότι η Δωριείς εκμεταλλεύτηκαν αναστατώσεις που προϋπήρξαν για να επικρατήσουν, με αποτέλεσμα τις ανακατατάξεις των ελληνικών φυλών και τον Α' αποικισμό. 

   Σύμφωνα με τον Θουκυδίδη και τον Ηρόδοτο,  οι Θεσσαλοί  ήταν οι πρώτοι που μετακινήθηκαν εκκινώντας από την Θεσπρωτία προς την περιοχή που σήμερα ονομάζεται Θεσσαλία εξωθώντας τους Βοιωτούς στην περιοχή που περιοχή που σήμερα ονομάζεται Βοιωτία. 

  Η μετακίνηση των Δωριέων από τη Πίνδο  που ξεκίνησε σταδιακά από τον 11ο αιώνα π.Χ. προκάλεσε τις περισσότερες ανακατατάξεις πληθυσμών.  Η κατάληψη της Πελοποννήσου είχε στρατιωτικό χαρακτήρα και αιτιολογήθηκε αργότερα από τους Δωριείς με τον μύθο της επανόδου των Ηρακλειδών. 

   Σήμερα ωστόσο, αρκετοί επιστήμονες θεωρούν ότι οι Δωριείς ήταν ποιμενικό φύλο που κατοικούσε σε ορεινές περιοχές και εκμεταλλεύτηκε την κατάσταση για να επιβληθεί στα πεδινά. 

  Η επικράτησή τους προκάλεσε δημογραφικό πρόβλημα που εκτονώθηκε με τις μετακινήσεις που ακολούθησαν.

Α’  Ελληνικός αποικισμός (Συνοπτικά)

Οι οργανωμένες μετακινήσεις των Ελληνικών φύλων από τον ελλαδικό ηπειρωτικό χώρο στα νησιά του Αιγαίου και τις ακτές της Μικράς Ασίας.

Αιολείς: Εκκινούν από Θεσσαλία και κατευθύνονται στα νησιά του Βορείου Αιγαίου (Λέσβος, Τένεδος) και στην βόρειο μέρος της  Μικράς Ασίας (Αιολίδα)

Ίωνες: Εκκινούν (μαζί με άλλα φύλα) από Αττική, Εύβοια και  βορειοανατολική Πελ/σο και φτάνουν μέσω Κυκλάδων στα νησιά του κεντρικού Αιγαίου (Σάμος, Χίος) στη κεντρικό μέρος της  Μ. Ασίας  με κέντρο το Πανιώνιον (Ιωνία).

Δωριείς: Εκκινούν από Λακωνία και Αργολίδα και μέσω των νοτίων Κυκλάδων (Μήλος, Θήρα) φτάνουν στην Κρήτη και μετά στα Δωδεκάνησα και το νότιο μέρος της Μ. Ασίας (δωρική εξάπολη).

Μόνιμη εγκατάσταση, είσοδος στην ενδοχώρα, επιμειξία με ντόπιους πληθυσμούς.

 Οικονομική, κοινωνική και πολιτική οργάνωση (Αναλυτικά)

α) Οικονομία

Η γη κύριος παράγοντας  της οικονομίας (κλειστή αγροτική οικονομία).

Οίκος:  Τα μέλη κάθε  ευρύτερης οικογένειας που κατέχει μια ορισμένη έκταση γης, τα τυχόν άλλα συνδεδεμένα με αυτή άτομα, τα οικήματα, τα παραγόμενα και καταναλωμένα από τους ίδιους κτηνοτροφικά και γεωργικά αγαθά.

Αντιμετώπιση ελλείψεων: Ανταλλακτικό εμπόριο μεταξύ οίκων, ανταλλαγή δώρων (θυμηθείτε από την  "Οδύσσεια" τον θεσμό της φιλοξενίας) πόλεμος, πειρατεία.

«Νομισματική» μονάδα: Δούλοι, δέρματα ζώων, μέταλλο, βόδια. Περιορισμένο εξωτερικό  εμπόριο (με Φοίνικες).

β)Κοινωνία: 

Ο «οίκος» κύρια ομάδα κοινωνικής συγκρότησης. Επειδή η γη ήταν βασικός παράγοντας της οικονομίας, η  μόνιμή εγκατάσταση και η κατοχή γης σήμαινε οικονομική ισχύ και άρα και πολιτική ισχύ.  (άριστοι= ευγενείς).

Πλήθος: Το σύνολο των ανθρώπων που δεν είχαν συγγένεια με τους ευγενείς και ήταν εξαρτημένοι από τον εκάστοτε οίκο.

Δημιουργοί: Οι μη συνδεδεμένοι άμεσα με ένα οίκο, αλλά οικονομικά εξαρτώμενοι από τους οίκους μιας κοινότητας  τεχνίτες, ο οποίοι κάλυπταν τυχόν ανάγκες.

Δούλοι: Περιουσία του οίκου. Από πειρατεία ή αιχμαλωσία.

γ)Πολιτική οργάνωση

Φυλετική οργάνωση του κράτους. Τα φύλα διαρθρώνονταν σε φυλές, φατρίες και γένη με βάση συγγένειες. Οι φυλετικοί βασιλιάδες εξελίσσονται σε κληρονομικούς βασιλιάδες.

Βασιλιάς: Ο ανώτατος άρχων με απεριόριστη εξουσία σε καιρό πολέμου. Σε περιόδους ειρήνης ήταν ο κυβερνήτης με πολλές δικαστικές και θρησκευτικές εξουσίες.

Βουλή των γερόντων: Συμβούλιο ευγενών με ρόλο συμβουλευτικό, το οποίο σταδιακά περιορίζουν την εξουσία του βασιλιά.

Εκκλησία του δήμου: Συνέλευση του λαού και κυρίως των πολεμιστών.  Την συγκαλούσε ο βασιλιάς για να αντιμετωπισθούν σημαντικά ζητήματα. (΄Θυμηθείτε την συνέλευση των Αχαιών που συγκαλεί ο Αχιλλέας στην αρχή της "Ιλιάδας".)

Πολιτισμός

Για τρεις αιώνες στην Ελλάδα δεν υπάρχει γραφή.  Τον 9^ο αιώνα εφευρίσκεται το ελληνικό αλφάβητο. Τα σύμβολα είναι δάνεια από τους Φοίνικες, προσαρμοσμένα στις ανάγκες της ελληνικής γλώσσας (σύμβολα και για τα φωνήεντα) . Είναι το πρώτο φθογγολογικό/φωνολογικό σύστημα γραφής.

Δημιουργία των πρώτων ιερών, κοινών για όλους τους Έλληνες. Δωδεκάθεο.

Διαμόρφωση αρχικά προφορικά της επικής ποίησης και έπειτα  και γραπτά, μέσω των ομηρικών επών ( Μέσα 8^ου αιώνας: Ιλιάδα. Τέλη 8^ου αιώνα: Οδύσσεια) που αποδίδονται στον Όμηρο. Τα ομηρικά έπη λειτούργησαν ως κιβωτός διατήρησης της κοινής μνήμης των Ελλήνων.

Γεωμετρική τέχνη: Χρήση γεωμετρικών σχημάτων είτε στο σχεδιασμό είτε στην δομή (αγγειοπλαστική, γλυπτική, μεταλλουργία).

 Κι επειδή κάποιοι θέλετε βιντεάκια, καλά να πάθετε!!!! :P

Άλλες σχετικές  δημοσιεύσεις:
α) Οι ολυμπιακοί αγώνες και η αρχαία Ρόδος 
β) Πλατύ ποτάμι θα διαβείς... 
γ) Ιδού η Ρόδος... 
δ) Θερσίτης, ο πρώτος πολίτης.

Τα λέμε από βδομάδα με την αρχαϊκή εποχή.