Ο μυκηναϊκός κόσμος (Ιστορία Α'Λυκείου)

Ακόμα μια φορά σε σύντομο χρονικό διάστημα, ασχολούμαστε με τον  μυκηναϊκό πολιτισμό. 

Μετά την εκδοχή του βιβλίου της Α'Γυμνασίου που είδαμε εδώ, τώρα είναι η σειρά της εκδοχής της Ιστορίας Α Λυκείου που κατέστησε ξανά επίκαιρη η νεκραναστημένη τράπεζα θεμάτων. 

Ε, μια και είχα έτοιμο από παλιά το σχεδιάγραμμα, το ανεβάζω. 

 (Οι εικόνες είναι ίδιες με εκείνες της προηγούμενης ανάρτησης). 

Α! Άλλη ανάρτηση είναι κι αυτή:

Αγαπημένο μου ημερολόγιο... ( Κάνοντας Chat στη Μυκηναϊκή Εποχη: Γραμμική Β')

Μυκηναϊκός πολιτισμός

Συμβατικά  ονομάζεται έτσι ο πολιτισμός που άκμασε στον ελλαδικό χώρο μεταξύ 1600 πχ-1100 πχ, επειδή ισχυρότερη πόλη ήταν οι Μυκήνες και ο βασιλιάς της.

Η χώρα

Οι Μυκηναίοι ήταν ελληνικά φύλα που, αφού παγιώθηκαν στον  ηπειρωτικό ελλαδικό χώρο και επηρεάστηκαν από τους άλλους πολιτισμούς της περιοχής  [Αιγαιακοί πολιτισμοί (Λήμνος, Κυκλάδες), μινωικός πολιτισμός] , επεκτάθηκαν στα νησιά του Αιγαίου, την Κρήτη και τις ακτές της Μικράς  Ασίας

Τα σπουδαιότερα μυκηναϊκά  κέντρα  ήταν στην Πελοπόννησο (Άργος, Πύλος, Μυκήνες, Τίρυνθα), στην Αττική (Αθήνα, Ελευσίνα) στην Βοιωτία (Ορχομενός, Θήβα) και στην Θεσσαλία (Ιωλκός)

Χαρακτηριστικά:

α)κάθε κέντρο ήταν χτισμένο σε περιοχή μέσω της οποίας διασφαλιζόταν ο έλεγχος μεγαλύτερων εκτάσεων,

β)το χτίσιμο ανακτόρου

 γ) η ισχυρή οχύρωση.

Πηγές

α) Ομηρικά έπη: Αρχικά θεωρούσαν ότι όσα έγραφε ο Όμηρος ήταν αποκλειστικά δημιούργημα της φαντασίας του.  Όμως

β) 1876: Ο Σλήμαν βασιζόμενος σ’ αυτά έκανε στις Μυκήνες μεγάλες αρχαιολογικές ανακαλύψεις.

γ) 1952: Αποκρυπτογράφηση της γραμμικής Β’ από τους Βέντρις και Τσάντγουικ.  Η γραφή είναι συλλαβική, γραφόταν από ειδικούς γραφείς, έχει λογιστικό χαρακτήρα και είναι η πρώτη  καταγραφή της ελληνικής γλώσσας.

Εκτός από καταλόγους, μπορούμε να διαβάσουμε ονόματα θεών κι ανθρώπων γνωστά από τα  έπη.

Σύμφωνα με τους ιστορικούς ο μυκηναϊκός πολιτισμός θεωρείται ελληνική πρωτο-ιστορία.

Κοινωνική, πολιτική και οικονομική οργάνωση

Αρχικά: κλειστή αγροτική οικονομία.

Ανάπτυξη του εμπορίου ειδικά μετά το 1500 π.Χ., πράγμα που οδηγεί στην ανάπτυξη της ναυτιλίας. Τα μεγάλα κτίσματα αποδεικνύουν την οικονομική δύναμη των Μυκηναίων.

Κέντρο της μυκηναϊκής ζωής ήταν το «μέγαρο».

Επαγγέλματα: γεωργία και κτηνοτροφία, αρκετοί ήταν εξειδικευμένοι τεχνίτες (χρυσοχόοι, μεγαλουργοί, ξυλουργοί, κλπ) και πολλοί οι έμποροι και οι ναυτικοί.

Κάθε μέγαρο διοικούσε ο ηγεμόνας ως  απόλυτος μονάρχης με  απεριόριστες πολιτικές, δικαστικές, θρησκευτικές και στρατιωτικές εξουσίες στην περιοχή την οποία εξουσίαζε.  Το καθεστώς δεν ήταν θεοκρατικό, ωστόσο

Ψηλά στην ιεραρχία ήταν οι ιερείς και οι επαγγελματίες στρατιώτες.

Κάτω από τους ελεύθερους γεωργούς και τεχνίτες ήταν οι δούλοι.

Παρά την πολιτιστική συνοχή του, ο μυκηναϊκός κόσμος δεν φαίνεται να οργανώθηκε ενιαίο κράτος. Ίσως σε ομοσπονδιακό φεουδαρχικού τύπου και ενδεχομένως  τα επιμέρους μυκηναϊκά κράτη που είχαν κέντρο ένα μεγάλο ανάκτορο να ήταν  υποτελή στις Μυκήνες .

Ο ανώτατος άρχοντας ονομαζόταν «άνακτας». Υποτελείς σ’ αυτόν ήταν οι λαηγέτες, διοικητές επαρχιών και τοπικοί άρχοντες.  Οι «επέτες» ( ευγενείς ακόλουθοι) και οι «τελεστές»  ανήκαν στις τάξεις των ευγενών.

Ο τίτλος «βασιλιάς» δεν είχε τιμητικό χαρακτήρα , συνήθως σήμαινε τον επικεφαλή μιας οποιασδήποτε ομάδας. Τον ανώτατο άρχοντα άρχισε να σημαίνει στα χρόνια του Ομήρου.

Εξάπλωση

Κυριάρχησαν στο Αιγαίο επί των Μινωιτών και πήραν τον έλεγχο του εμπορίου, που ήταν η πηγή πλούτου. . Αργότερα, κατέλαβαν την Κρήτη (θαλασσοκρατία).

Έδιωξαν τους Φοίνικες και τους Αιγύπτιους από την Κύπρο και την εποίκισαν.

Ίδρυσαν πόλεις στην Φοινίκη και ανοίχτηκαν  προς στην Συρία και την Παλαιστίνη.

Ήρθαν σε επαφή με τους Χετταίους με τους οποίους είχαν άλλοτε φιλικές και άλλοτε εχθρικές σχέσεις (Αναφέρονται ως «Αχιγιάβα»).

Ενδεχομένως μετείχαν με το όνομα «Αχαϊβἀσα»  στους «λαούς της θάλασσας»  που επιτέθηκαν στην Αίγυπτο.

Μυκηναϊκά ίχνη βρέθηκαν και στην δυτική Μεσόγειο (Σαρδηνία, Ιταλία, Σικελία, ανατολική Ισπανία ).

Η περιοχή του Εύξεινου Πόντου ήταν πολύ σημαντική για τα συμφέροντας τους (πρώτες ύλες και μέταλλα), πράγμα που σχετίζεται με την τρωική εκστρατεία (εικάζεται περί το 1184 π.Χ από την αρχαία ελληνική παράδοση), την πρώτη εκστρατεία  πανελλήνιου χαρακτήρα, αναγνωρισμένου ήδη από την αρχαιότητα.

Παρακμή

Η κατάλυση του χετιτικού κράτους, οι επιθέσεις που δεχόταν η Κύπρος, οι ακτές της Ανατολής και η Αίγυπτος προκάλεσαν οικονομικό μαρασμό στους έμπορους Μυκηναίους, πράγμα που οδήγησε στην παρακμή.  Οι επιδρομές των «λαών της θάλασσας» αν και δεν προκάλεσαν καταστροφές στον ελλαδικό χώρο, φαίνεται ότι αποδυνάμωσαν τον μυκηναϊκό πολιτισμό και ο οικονομικός μαρασμός που προκλήθηκε από την καταστροφή των λαών της Ανατολής με τους οποίους εμπορεύονταν οι Μυκηναίοι οδήγησε στην καταστροφή τους, η οποία ενδεχομένως επιταχύνθηκε από εσωτερικές διχόνοιες και διαφωνίες.

Πολιτισμός

Ενοποιητικά χαρακτηριστικά

α) κοινή γλώσσα, Μια πρώτη μορφή της ελληνικής γλώσσας.

β) κοινοί θεοί. Οι ίδιοι που αργότερα συνέθεσαν των πάνθεο των Ολύμπιων θεών.

γ) κοινός πολιτισμός (οπλισμός, ένδυση, έργα τέχνης, καλλωπισμός, αντιλήψεις, παραδόσεις) 

 

Μυκηναϊκή τέχνη

Οι τεχνίτες  και οι καλλιτέχνες εξαρτιόταν από τα ανάκτορα και τις ανάγκες εκείνων ικανοποιούσαν.

Αρχιτεκτονική

Μέγαρα: Ορθογώνια κτίσματα με τρία μέρη: α)  Ένα ανοικτό χώρο μπροστά που επικοινωνεί με μια αυλή,  β) έναν προθάλαμο (πρόδομο) και γ) την κυρίως αίθουσα. Η μεγάλη αίθουσα είχε μια εστία στη μέση, στηριζόταν σε τέσσερις κίονες και στα δεξιά υπήρχε ο θρόνος. Στο  μέγαρο πρέπει να υπήρχαν πολλά διαμερίσματα και αποθήκες.

Θολωτοί τάφοι: Αποτελούνταν από ένα κλειστό θάλαμο σε σχήμα κυψέλης. Στη μια πλευρά του ανοιγόταν μια είσοδος με τριγωνική απόληξη στην κορυφή. Στην είσοδο οδηγούσε ένας μεγάλος διάδρομος με χτιστές τις πλευρές του. Μετά την ταφή ο τάφος σκεπαζόταν με χώμα. Ονομαστός ο «θησαυρός του Ατρέα».

Τοιχογραφίες, αγγειογραφικές παραστάσεις

 Αρχικά επιρροή από Μινωίτες, αργότερα αυτόνομη μυκηναϊκή αισθητική. Προτιμούν τις πολεμικές αναπαραστάσεις και τις σκηνές κυνηγιού.

Άντε κι ένα τραγουδάκι