Προσευχές: από την Ιλιάδα στο σύγχρονο ελληνικό τραγούδι. Από το Μουσικό Σχολείο Ρόδου και το Γυμνάσιο Παραδεισίου.

Σήμερα έχουμε την ευτυχή σύμπραξη δύο σχολείων, του Μουσικού Σχολείου Ρόδου και του Γυμνασίου Παραδεισίου που τους έφεραν κοντά η Ιλιάδα, το τραγούδι και η προσευχή. Πώς σχετίζονται όλα αυτά μεταξύ τους, θα γίνει αμέσως σαφές παρακάτω.

"Ο προσευχόμενος παῖς".
Ροδίτικο γλυπτό της κλασικής εποχής

Για την ανάρτηση που ακολουθεί εργάστηκαν τα παιδιά του Β1 και του Β2 Γυμνασίου Παραδεισίου και του Β3 του Μουσικού Σχολείου Ρόδου. Θέμα τους ήταν η προσευχή, μετά και την επεξεργασία αντίστοιχων αποσπασμάτων στην Ιλιάδα. Το πρώτο απόσπασμα αφορά την προσευχή του Χρύση στον θεό Απόλλωνα. Και είναι μια προσευχή με τα όλα της: και προσφώνηση-επίκληση (καλόπιασμα) προς τον θεό έχει, και υπενθύμιση προσφορών (ο Χρύσης όχι μόνο είχε προσφέρει πλείστες όσες θυσίες στον Απόλλωνα αλλά και του είχε χτίσει και ναό πολύ πριν οι υπόλοιποι σύγχρονοί του εφεύρουν τη λατρεία των θεών μέσα σε ναούς-αναχρονισμούλης γαρ) και, βεβαίως, το κυρίως αίτημα που είναι να καταστραφούν όλοι οι Αχαιοί επειδή περνούσαν πολύ καλά με τον Αγαμέμνονα για αρχηγό τους και θα 'πρεπε να τους λάχει ένας λιμός για να μάθουν. Η δεύτερη φορά που έχουμε επίκληση σε θεό (θεά) στην Ιλιάδα είναι λίγους στίχους παρακάτω όταν ένας πικραμένος, θυμωμένος και ατιμασμένος Αχιλλέας φωνάζει τη μανούλα του, τη Θέτιδα, από τα βάθη της θάλασσας να του συμπαρασταθεί στον πόνο του και να τον βοηθήσει να πάρει εκδίκηση από τον Αγαμέμνονα (λάιτ μοτίφ). Πλην, λείπει η τυπική δομή της προσευχής γιατί τυπική σχέση και πρωτόκολλο μεταξύ μάνας και παιδιού δεν υπάρχει.
Αυτό, ωστόσο, μας γέννησε το ερώτημα: οι στίχοι που γράφονται σήμερα ακολουθούν ή όχι αυτήν την τυπική δομή της προσευχής ή όχι και γιατί; Συγκεντρώσαμε, λοιπόν, τραγούδια που είναι προσευχές και τα αναλύσαμε. Μόνο με τη διάσημη Προσευχήήήή του Ζαγοραίου δεν καταπιάστηκαν τα παιδιά γιατί δε θέλαμε να παρέμβουμε στο τραπέζι της οικογένειας που βλέπετε παρακάτω. Τους αφήσαμε να προσεύχονται με την ησυχία τους και συγκεντρωθήκαμε στις δουλειές μας. Αμήν!

Προσευχή (Στίχοι-Μουσική-Ερμηνεία: Χαρούλα Αλεξίου)

Ακίρα, Χρήστος, Ραφαέλα, Άγγελος (Μουσικό Σχολείο Ρόδου)
Αυτός που προσεύχεται είναι κάποιος που αισθάνεται απελπισμένος ή έχει περάσει δύσκολη ζωή. Από τα στοιχεία της προσευχής εμφανίζεται μόνο το αίτημα. Απευθύνεται σε κάθε τι που μπορεί να θεωρηθεί Θεός για κάθένα μας  ή γενικά σε κάθε Θεό κάθε θρησκείας κι όχι μιας συγκεκριμένης, τα υπόλοιπα στοιχεία δηλαδή παραλείπονται ώστε ο καθένας μας να δημιουργήσει μια προσωπική εικόνα της κατάστασης. Με την προσευχή αυτή ο προσευχόμενος  ζητάει την εξασφάλιση των ελάχιστων που απαιτούνται για μια αξιοπρεπή ζωή σε πνευματικό επίπεδο. Τέλος, αισθάνεται την ανάγκη να προσευχηθεί,  διότι έχει πουθενά αλλού να απευθυνθεί.

Ευάγγελος Π., Κωνσταντίνα Σ., Παναγιώτης Χ. (Γυμνάσιο Παραδεισίου)

Σε αυτήν την προσευχή της Χαρούλας Αλεξίου προσεύχεται μια γυναίκα μάλλον σε κάποιον Θεό. Η συνήθης δομή της προσευχής αποτελείται από τρία τυπικά μέρη: την επίκληση/προσφώνηση, την υπενθύμιση προσφορών και το αίτημα. Από αυτά το μόνο που χρησιμοποιείται είναι το αίτημα. Τα υπόλοιπα δύο στοιχεία παραλείπονται για να μπορεί ο κάθε αναγνώστης να ταυτιστεί. Η γυναίκα σε αυτήν την προσευχή ζητάει μια ολοκληρωμένη ζωή, δηλαδή έναν στόχο, ένα όνομα και έναν γενικότερο σκοπό. Αισθάνεται την ανάγκη να προσευχηθεί γιατί νοιώθει χαμένη και απελπισμένη και δεν ξέρει σε ποιον να απευθυνθεί.

Κατερίνα Α., Ευδοκία Κ., Κλεβίσα Ν.  (Γυμνάσιο Παραδεισίου)

Προσεύχεται μια πιστή γυναίκα που απευθύνεται στον Χριστό. Στην προσευχή ενώ εμφανίζεται η διατύπωση του αιτήματος, δεν αναφέρεται προσφώνηση/επίκληση ούτε και υπενθύμιση προσφορών γιατί η γυναίκα νοιώθει πνιγμένη και μόνη. Έτσι, συγκεντρώνεται κατευθείαν σε αυτά που ζητάει. Η γυναίκα στην προσευχή αυτή ζητάει έναν δρόμο, μια ταυτότητα, μια σταθερότητα. Θέλει να αντισταθεί στην πραγματικότητα, θέλει να εξομολογηθεί σε ένα αθώο παιδί και μια ασχολία στη ζωή της. Η γυναίκα αισθάνεται την ανάγκη να προσευχηθεί επειδή νοιώθει μόνη και αβοήθητη. Ακόμα, νοιώθει πως δεν υπάρχει πια, πως δεν είναι ένα τίποτα και γι' αυτό ζητάει στοργή και αγάπη.

Προσευχή (Στίχοι: Γιάννης Νεγρεπόντης, Μουσική: Μάνος Λοΐζος, Ερμηνεία: Μαρία Φαραντούρη)

Λίζα, Μιχαήλ Άγγελος, Ορέστης, Μιχάλης (Μουσικό Σχολείο Ρόδου)
Στο ποίημα μιλάει ένας πονετικός άνθρωπος, ο οποίος νοιάζεται για τους συνανθρώπους του και προσεύχεται γι΄αυτούς στον Χριστό.  Από τα τυπικά στοιχεία εμφανίζονται μόνο η επίκληση/προσφώνηση και το αίτημα. Πιθανότατα, η υπόμνηση παραλείπεται γιατί αισθάνεται τόσο ταπεινός που δεν νοιώθει πως έχει κάνει κάτι ώστε να ζητήσει αντάλλαγμα. Ζητάει από το Χριστό να φυλάξει τους μαύρους ανθρώπους που υφίστανται διακρίσεις λόγω του χρώματός τους από τις αδικίες και τις διώξεις, αν δεν μπορεί όλους, τουλάχιστον τα παιδάκια. Προσεύχεται γιατί δεν ξέρει τι άλλο να κάνει ώστε να γίνει ο κόσμος καλύτερος.

Αγγελική Θ., Εύα Τ., Σόνια Τ.  (Γυμνάσιο Παραδεισίου)

Το άτομο το οποίο προσεύχεται πιθανόν να είναι ένας φτωχός άνθρωπος ο οποίος δέχεται καθημερινά ρατσισμό από τους γύρω του εξαιτίας του χρώματός του. Ο μόνος που μπορεί να τον ακούσει και να τον βοηθήσει είναι ο Χριστός, στον οποίο απευθύνεται η προσευχή. Από τα τυπικά στοιχεία της προσευχής, εμφανίζεται η επίκληση δύο φορές "Χριστέ μου εσύ", το αίτημα "πήγαινε κοντά στ' αδέρφια μου τους νέγρους" και "τα τρυφερά μικρά παιδιά προστάτεψέ μου". Παρατηρούμε όμως πως παραλείπεται η υπενθύμιση προσφορών, διότι δεν είναι απαραίτητο να έχουμε κάνει κάποια προσφορά στον Χριστό ώστε να μας προσφέρει τη βοήθειά του. Ο προσευχόμενος επικαλείται τη βοήθεια του Χριστού. Συγκεκριμένα, τα αιτήματά του από τον Χριστό είναι τα εξής: αρχικά να πάει κοντά στα αδέρφια του, τους νέγρους και στη συνέχεια να προστατέψει όλα τα παιδιά. Ο λόγος για τον οποίο αισθάνεται την ανάγκη να προσευχηθεί είναι ότι οι άνθρωποι που τον περιτριγυρίζουν καθημερινά καταπιέζουν τον ίδιο και τους συνανθρώπους του, είτε σωματικά είτε ψυχολογικά. Βλέπουμε πως αυτό συμβαίνει και στις μέρες μας για διάφορους λόγους όπως όχι μόνο το χρώμα αλλά και η καταγωγή, η θρησκεία ακόμα και οι σεξουαλικές προτιμήσεις του καθενός.

Βασίλης Θ., Μαρίνα Κ., Λουίζα Μ.  (Γυμνάσιο Παραδεισίου)

Εκείνος που προσεύχεται στο κείμενο είναι ο φιλάνθρωπος και η προσευχή του απευθύνεται στον Θεό. Στην προσευχή υπάρχει επίκληση στον Χριστό, τον οποίο παρακαλάει αρχικά να είναι κοντά στους νέγρους. Ή αν δε μπορεί να είναι μαζί με τους νέγρους, να προστατέψει τουλάχιστον τα μικρά παιδάκια. Γιατί δεν μπορεί ο ίδιος και χρειάζονται προσοχή επειδή είναι αθώα και δεν μπορούν μόνα τους να αντιμετωπίσουν τη σκληρή ζωή.

Προσευχή (Στίχοι: Γιάννης Ρίτσος, Μουσική: Σαράντης Κασσαρας, Ερμηνεία: Παιδική χορωδία Δημήτρη Τυπάλδου)

Καλλιόπη, Νίκος, Γιώργος, Ίλια (Μουσικό Σχολείο Ρόδου)
Η ταυτότητα αυτού που προσεύχεται δεν αποκαλύπτεται στο ποίημα αυτό. Φαίνεται όμως να είναι ένας άνθρωπος προνομιούχος. Απευθύνει την προσευχή του στο Θεό και από τα τυπικά στοιχεία της προσευχής περιλαμβάνονται μόνο η επίκληση/προσφώνηση και το αίτημα. Η υπόμνηση δεν περιλαμβάνεται διότι υπάρχουν διαφορετικές σχέσεις μεταξύ Θεού και ανθρώπου στη σημερινή εποχή που δεν βασίζονται στη δόση-ανταπόδοση.  Με την προσευχή του ο άνθρωπος που προσεύχεται ζητάει να δοθούν αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης και  ευτυχία σε όλα τα παιδιά ώστε να μην είναι άδικο που άνθρωποι σαν κι αυτόν, που είναι προνομιούχοι,  ευτυχούν, ενώ αυτό δεν ισχύει για όλους.

Μαρία Μ., Συμεών Τ.  (Γυμνάσιο Παραδεισίου)

Το παιδί κάνει αυτήν την προσευχή παρακαλώντας τον Θεό να έχουν όλα τα παιδιά φαγητό, χαρά, όνειρα και να έχουν τα απαραίτητα, επειδή ντρέπεται που είναι πλούσιο ενώ άλλοι έχουν ανάγκη. Αναφέρει μόνο τα δύο από τα τρία τυπικά μέρη της προσευχής, την προσφώνηση και το αίτημα. Παραλείπει την υπενθύμιση προσφορών γιατί είναι παιδί και δεν έχει κάνει προσφορές αλλά ούτε πιστεύει πως ο Θεός χρειάζεται κάποια προσφορά για να φροντίσει τα παιδιά. Το παιδί στο κείμενο κάνει αυτήν την προσευχή γιατί θέλει να είναι όλα τα παιδιά καλά.

Χάρης Π., Γιώργος Τ., Μάρκος Φ., Αλέξανδρος Χ.  (Γυμνάσιο Παραδεισίου)

Το κείμενο "Προσευχή" του Γιάννη Ρίτσου αναφέρεται σε ένα μικρό παιδί που προσεύχεται στον Θεούλη. Τα τυπικά στοιχεία της προσευχής που εμφανίζονται στο κείμενο είναι η επίκληση, αφού αναφέρεται στον Θεό, και το αίτημα. Το τυπικό μέρος που παραλείπεται είναι η υπενθύμιση προσφορών διότι δε θέλει να δηλώσει ο αφηγητής τις προσφορές του προς τον Θεό γιατί ντρέπεται αφού οι άλλοι δεν έχουν τα ίδια να προσφέρουν στον Θεό, Το παιδί προσεύχεται να έχουν όλα τα παιδάκια γάλα, μπόλικα τραγούδια και αστεράκια. Το παιδάκι θέλει δηλαδή να προσφέρει στους φτωχούς όσα γίνεται περισσότερα για να μην ντρέπεται το ίδιο που έχει περισσότερα από όσα έχουν εκείνα.

Προσευχή (Στίχοι: Μαρία Μουτσάκη, Μουσική: Νίκος Μαστοράκης, Ερμηνεία: Ψαραντώνης)

Αγγελική, Σάββας Σ. , Γαβριήλ, Σοφία (Μουσικό Σχολείο Ρόδου)
Η προσευχή μιλάει για κάποιον που ετοιμάζεται μάλλον να πάει στον πόλεμο. Την προσευχή του την απευθύνει στο Θεό. Εμφανίζονται δυο τυπικά στοιχεία της προσευχής, η επίκληση/προσφώνηση και το αίτημα. Δεν εμφανίζεται η υπόμνηση γιατί μπορεί να μην έχει κάνει κάτι για τον Θεό στον οποίο προσεύχεται. Ζητάει από τον Θεό να του δώσει δύναμη ώστε να καταφέρει  να παλέψει μόνος του. Αν τελικά ηττηθεί ζητάει να την ώρα του θανάτου να τον κάνει να βιώσει όλη τη νιότη του. όπως θα ήταν εάν δεν πέθαινε. Δεν θέλει ποτέ να νοιώσει ψεύτικες ελπίδες αλλά να είναι ελεύθερος. Αισθάνεται την ανάγκη να προσευχηθεί γιατί θέλει να ξεκαθαρίσει τη θέση του.

Νικηφόρος Α., Μιχάλης Ε., Μιχάλης Μ.  (Γυμνάσιο Παραδεισίου)

Στο κείμενο που διαβάσαμε, διαπιστώσαμε πως το πρόσωπο που μιλάει προσεύχεται στον Θεό για να του ζητήσει να μην πεθάνει στον πόλεμο που θα πάει και να μη βρει δυσκολίες. Παράλληλα συναντάμε τα τυπικά στοιχεία της προσευχής, τα οποία είναι: Επίκληση, Υπενθύμιση προσφορών και Αίτημα. Όμως, ο πρωταγωνιστής παρέλειψε το σημείο όπου υπενθυμίζει τι έχει κάνει αυτός για τον Θεό είτε επειδή δεν έχει κάνει τίποτα είτε επειδή γνωρίζει ότι ο Θεός δε χρειάζεται τίποτα σαν αντάλλαγμα ή δε χρειάζεται να το πει διότι ο Θεός θυμάται και ξέρει τα πάντα. Ο άνθρωπος νοιώθει την ανάγκη να προσευχηθεί διότι ο πόλεμος σπέρνει τη διχόνοια και σκοτώνει πολλούς ανθρώπους και δε θα ήθελε να είναι ένας από αυτούς. Αισθάνεται αδύναμος, δυστυχισμένος και απελπισμένος. Επίσης από τον Θεό ζητάει, αν πεθάνει, να μην αναστηθεί για να ζήσει με ηρεμία και δόξα.

Ειρίσα Τ., Ευδοκία Τ., Μανώλης Χ.  (Γυμνάσιο Παραδεισίου)

Το πρόσωπο στο οποίο αναφέρεται το κείμενο είναι ένας στρατιώτης ο οποίος προσεύχεται στον Θεό για να νικήσει τον αντίπαλό του. Τα τυπικά στοιχεία της προσευχής που εμφανίζονται στο κείμενο είναι η επίκληση/προσφώνηση και το αίτημα, αφού παρακαλεί τον Θεό να νικήσει τον εχθρό και, αν αυτό δε συμβεί, όταν πεθάνει να μην ελπίζει στην ανάστασή του ώστε να είναι ελεύθερος και ήσυχος. Αντίθετα, παραλείπεται η υπενθύμιση προσφορών, δηλαδή στο κείμενο δεν αναφέρει κάποια προσφορά στον Θεό. Αυτό συμβαίνει διότι ο στρατιώτης έχει επικεντρωθεί στην νίκη του ή ακόμα και στον θάνατό του για την ελευθερία. Συγκεκριμένα, την ώρα που προσεύχεται, ζητάει από τον Θεό την νίκη του, κι αν ο Θεός δε μπορέσει να του την προσφέρει,θα ήθελε να πεθάνει ώστε να έχει ελευθερία μετά θάνατον. Τέλος, ο στρατιώτης έχει την ανάγκη να προσευχηθεί γιατί πιστεύει πως ο Θεός θα του δώσει δύναμη και ελπίδα.

Προσευχή (Στίχοι-Μουσική-Ερμηνεία: Λεωνίδας Μπαλάφας)


Άννα, Σάββας Σ., Χρύσανθος, Ραφαήλ (Μουσικό Σχολείο Ρόδου)
Το κείμενο είναι η προσευχή ενός ανθρώπου που αισθάνεται δυστυχισμένος. Από τα στοιχεία της εποχής υπάρχει το αίτημα και η επίκληση.προσφώνηση. Ο άνθρωπος απευθύνεται κατά σειρά στο άστρο, από το οποίο ζητάει να φέξει ώστε να κάνει τη ζωή του καλύτερη, στον αέρα, από τον οποίο ζητάει να φυσήξει και να απομακρύνει τα κακά από τη ζωή του, και στο αηδόνι, από το οποίο ζητάει να τραγουδήσει όμορφα τραγούδια ώστε να ξεχάσει τα άσχημα πράγματα που συμβαίνουν. Αισθάνεται την ανάγκη να προσευχηθεί γιατί αισθάνεται ότι η ζωή έχει γίνει  μια άβυσσος από την οποία προσπαθεί να βρει τρόπο να βγει.

Τα παιδιά του Μουσικού Σχολείου Ρόδου θέλουν να αφιερωθεί η ανάρτηση στον Ντόναλντ, τον συμμαθητή τους, που ήρθε να μας αποχαιρετήσει την παραμονή υλοποίησης της εργασίας, πριν φύγει με την οικογένειά του για Φινλανδία.