Αρχαϊκή εποχή (750 -480 π.Χ.) Μέρος Β΄ (Ιστορία Α΄Λυκείου)

Previously in Αρχαϊκή εποχή.   Και τώρα...

Κούροι και κόρες.Τα χαρακτηριστικότερα δείγματα της αρχαϊκής τέχνης

Β΄ αποικισμός

Ο  γεωφυσικός χάρτης της χώρας
αδιάψευστος μάρτυρας της "στενοχωρίας"

Η μαζική και οργανωμένη από τις πόλεις-κράτη του ελλαδικού χώρου και της Μικράς Ασίας  (μητροπόλεις) μετακίνηση πληθυσμών μεταξύ του 8^ου και του 6^ου αιώνα π.Χ.  και η ίδρυση νέων πόλεων –κρατών (αποικιών). Κυρίως στην νότια Ιταλία και Σικελία, την Χαλκιδική και τον Εύξεινο Πόντο.

Αίτια:

·         Η «στενοχωρία» (αύξηση πληθυσμού σε συνδυασμό με περιορισμό της καλλιεργήσιμης γης).

·         Πολιτικές έριδες και συγκρούσεις

·         Έλλειψη πρώτων υλών και, κυρίως, μετάλλων

·         Αναζήτηση νέων αγορών για πώληση και προμήθεια αγαθών

·         Οι ναυτικές ικανότητες  των Ελλήνων.

·         Ο ριψοκίνδυνος χαρακτήρας των Ελλήνων.

Μια αποικία ιδρυόταν σε τοποθεσία που είχε επιλεγεί πρωτύτερα, διέθετε ισχυρή φυσική οχύρωση, εύφορα εδάφη και ήταν κυρίως παραλιακή. Οι σχέσεις με τους ντόπιους ποίκιλαν  από φιλικότατες μέχρι εχθρικότατες.

Β΄Αποικισμός

Ο β’ αποικισμός συνέβαλλε στον περιορισμό της επέκτασης των Φοινίκων και στην αύξηση της επιρροής του ελληνικού πολιτισμού.

Παράλληλα, οι αποικίες λειτούργησαν ως εργαστήρι πειραματισμών, αφομοίωσαν γόνιμα επιδράσεις άλλων λαών και τους επηρέασαν δημιουργικά.

Διαδόθηκε η γραφή. Το λατινικό  αλφάβητο είναι αποτέλεσμα δανεισμού από τους λαούς της Ιταλίας μιας χαλκιδαϊκής παραλλαγής του ελληνικού αλφαβήτου.

Η οικονομική κρίση αντιμετωπίστηκε επιτυχώς.

Ανάπτυξη του δευτερογενούς και τριτογενούς τομέα της οικονομίας (εμπόριο ναυτιλία, παροχή υπηρεσιών).

Εφεύρεση του νομίσματος και γενίκευση της χρήσης του σε όλες τις συναλλαγές. Άρα ανάπτυξη του εμπορίου.

Δημιουργία νέων ομάδων πλουσίων οι οποίοι διεκδικούν μερίδιο στην εξουσία.

Αύξηση της δουλείας (για πρώτη φορά «αργυρώνητοι δούλοι»= αγορασμένοι )

Πολιτεύματα

Η πορεία μεταβολής των πολιτευμάτων:

Βασιλεία → Αριστοκρατία →ολιγαρχία (τιμοκρατία) →  τυραννίδα →  δημοκρατία.

·         Η παρακμή του θεσμού της βασιλείας συμπίπτει ή προκαλεί την δημιουργία του θεσμού της πόλης-κράτους.

·         Στην αρχή του θεσμού η αριστοκρατία βασιζόμενη στην κατοχή της γης ασκούσε την εξουσία.

[Εισάγονται νέες παράμετροι:

α)Οικονομική ισχύ πληθυσμών χωρίς ευγενική καταγωγή που διεκδικούν την εξουσία,

β)δημιουργία της οπλιτικής φάλαγγας (στρατιωτικό σώμα αποτελούμενο από όσους πολίτες μπορούν να πληρώσουν τα έξοδα του οπλισμού τους. Ήταν οι πρώτοι «εθνικοί στρατοί» και προώθησαν την ιδέα της ισότητας )

γ) αγώνες μεταξύ των ευγενών από την μια και του πλουσίων και του πλήθους από την άλλη. Έτσι παρουσιάζεται η ανάγκη καταγραφής των νόμων που θα επιλύουν τυχόν διαφορές, αρχής γενομένης από τα τέλη του 7^ου αιώνα. (αισυμνήται ή νομοθέται)

Έτσι, στην πορεία μεταβολών των πολιτευμάτων προσθέτουμε: ]

·         Ολιγαρχία ή τιμοκρατία. Κριτήριο για τη συμμετοχή στην εξουσία είναι το «τίμημα», το εισόδημα δηλ.

·         Τα προβλήματα του πλήθους παραμένουν και δυσαρεστημένοι ευγενείς  τα εκμεταλλεύονται ώστε να αποκτήσουν με την βοήθεια του  την εξουσία για λογαριασμό τους εγκαθιστώντας τυραννίδες.

·         Μετά την πτώση μιας τυραννίδας , άλλοτε επέστρεφαν στο παλιό ολιγαρχικό πολίτευμα και άλλοτε προωθούνταν ψηφίσματα στα οποία παραχωρούνταν εξουσίες σε όλο το λαό (Κλεισθένης).  Τα πολίτευμα γίνεται δημοκρατία. Την ανώτατη εξουσία έχει η «εκκλησία του Δήμου» (η συνέλευση του λαού) και κάθε πολίτης έχει τα δικαιώματα της ισηγορίας (μπορεί να πει ελεύθερα τη γνώμη του) και της ισονομίας (μπορεί να μετάσχει στην ψήφιση νέων νόμων ). Κριτήριο συμμετοχής στην εξουσία το να έχεις το δικαίωμα του πολίτη (άνδρας, ελεύθερος, ενήλικος, καταγόμενος από την πόλη-κράτος). 

Πολιτισμός

Λογοτεχνία:

ü  Στην  ποίηση  αρχίζουν να εκφράζονται  προσωπικά βιώματα και συναισθήματα.

ü  Εμφανίζεται η πεζογραφία μέσω της οποίας γίνεται απόπειρα να διερευνηθεί η δημιουργία του κόσμου (φιλοσοφία, φυσική) αλλά και να καταγραφούν έθιμα, παραδόσεις κ.τ. λ. (προ-ιστορία).

Τέχνη: επηρεασμός από την τέχνη της Ανατολής (ανατολίζουσα περίοδος ) και αφομοίωση αυτής στα πλαίσια των αναγκών και των αισθητικών επιλογών των Ελλήνων.

ü  Αρχιτεκτονική: εμφάνιση των δυο κύριων αρχιτεκτονικών ρυθμών (ιωνικού και δωρικού)

ü  Κεραμική:  Εντυπωσιακή εξέλιξη. Εμφάνιση του ερυθρόμορφου και του μελανόμορφου ρυθμού.

ü  Γλυπτική: Αγάλματα των «κούρων» και των «κορών».

Θρησκεία: Πανελλήνια εξάπλωση  της επιρροής  κάποιων ιερών (Δελφοί, Δωδώνη, Ολυμπία, Δήλος) και ταύτιση των χαρακτηριστικών κάθε θεού.

Περσικοί πόλεμοι

Η περσική αυτοκρατορία επεκτείνεται ταχύτατα. Γρήγορα καταλαμβάνονται οι πόλεις της Ιωνίας.

Η αποτυχημένη ιωνική επανάσταση (499-94) δίνει την αφορμή στους Πέρσες να στραφούν εναντίον των πόλεων –κρατών του ελλαδικού χώρου κάνοντας τις ανεπιτυχείς εκστρατείες.

Θερμοπύλες: Το μνημείο των Θεσπιέων.

1)      Α΄ εκστρατεία (492 π.Χ.): Δια θαλάσσης, παράλληλα στις ακτές της Θράκης και της Μακεδονίας. Θαλασσοταραχή στον Άθω καταστρέφει το στόλο και ματαιώνει την εκστρατεία.

2)      Β’ εκστρατεία (490 π.Χ.): Διαπλέουν τον Αιγαίο, καταλαμβάνουν τις Κυκλάδες, καίνε την Ερέτρια . Ηττώνται από τους Αθηναίους στον Μαραθώνα και αποχωρούν.

3)      Γ’ Εκστρατεία (480-79 π.Χ.): Δια ξηράς και θαλάσσης κατά μήκους των ακτών.  Μετά από μια σειρά μαχών (Θερμοπύλες, Πλαταιές) και ναυμαχιών (Αρτεμίσιο και Σαλαμίνα) οι Έλληνες νικούν. Οι Πέρσες αποχωρούν, οι Έλληνες τους καταδιώκουν και τους νικούν στην Μικρά Ασία στην μάχη/ναυμαχία της Μυκάλης.

Την ίδια εποχή, στη Δύση, οι Έλληνες της Σικελίας νικούν τους Καρχηδόνιους και σταματούν τις επεκτατικές τους βλέψεις (μάχη της Ιμέρας, 480 π.Χ).

Συνέπειες των περσικών πολέμων

α) Πρόβαλλε τον δυναμισμό των Ελλήνων και του θεσμού της πόλης-κράτους  και τους γέμισε με αυτοπεποίθηση για τις δυνάμεις τους και τον πολιτισμό τους.

β) Διαφύλαξε την ελευθερία τους και τους  επέτρεψε να φτάσουν απερίσπαστοι στην ακμή του πολιτισμού τους την επόμενη (κλασσική) περίοδο.

γ) Οι Έλληνες αναγκάστηκαν να ενωθούν για να αντιμετωπίσουν τους Πέρσες,  γεγονός που τους ώθησε να συνειδητοποιήσουν αυτά που τους ενώνουν (καταγωγή, πολιτισμός, γλώσσα, θρησκεία, ήθη και έθιμα κ.τ.λ.). Αυτό οδήγησε στην δημιουργία εθνικής, πανελλήνιας συνείδησης και κοινής ιστορικής μνήμης. Ήταν οι πρώτοι «εθνικοί» πόλεμοι.
 

Άλλες σχετικές αναρτήσεις
1) Τα λεφτά, τα λεφτά ποιος τ' ανακάλυψε;
2) Θερσίτης, η πορεία προς την πόλη κράτος και τη δημοκρατία
3) Πλατύ ποτάμι θα διαβείς... 
4) Το πέτρινο χαμόγελο, η τέχνη της αρχαϊκής εποχής
5)  Η μάχη του Μαραθώνα. Ο Σπαρτιάτης άργησε μια μέρα
6) Θερμοπύλες. Είμαστε ακόμα εδώ και για το πείσμα σας (θα) αντέχουμε
7) 700 Θεσπιείς, οι μεγάλοι αδικημένοι της Ιστορίας.