Μέχρι την "Άλωση"... Divided we fall

Together we stand, divided we fall  λένε  οι Pink Floyd

  σ' αυτό το τραγούδι τους...

Και αυτό ακριβώς έγινε με το Βυζάντιο.

Μετά την κόντρα  επίσημης εκκλησίας- αιρετικών,  ορθοδόξων- μονοφυσιτών, ορθοδόξων- καθολικών, εικονομάχων και εικονολατρών, (για να μείνω μόνο στις αντιθέσεις που είχαν θρησκευτικά κίνητρα) μια νέα θρησκευτική κόντρα ήρθε να διχάσει το Βυζάντιο. Ενωτικοί και Ανθενωτικοί. Η μόδα της εποχής προέβλεπε κάθε Βυζαντινός αυτοκράτορας να περιοδεύει στις Δυτικές αυλές ζητιανεύοντας βοήθεια εναντίον των Τούρκων.  Ως αντάλλαγμα προσέφεραν την ένωση των Εκκλησιών. Η  "ένωση" αυτή έγινε αρχικά  αποδεκτή  επίσημα από τον Μιχαήλ τον Η΄ το 1274 στη σύνοδο της Λυών και ανακηρύχθηκε ξανά στη σύνοδο της Φλωρεντίας - Φεράρας (1438-39). Οι  προσπάθειες αυτές, που αποδείχτηκαν τελικά μάταιες,   δίχαζαν το λαό και τελικά επικρατούσαν πάντα οι ανθενωτικοί με το το σύνθημα "Κάλλιο τούρκικο σαρίκι, παρά λατινική κουκούλα" ( πράγμα που τελικά το κατάφεραν ...).

 Γιατί ενώ οι Βυζαντινοί, μετά από μια μικρή αναλαμπή ακμής  στα χρόνια του Μιχαήλ του Η', με  μια σειρά εμφυλίων πολέμων, έφτασαν στην οικονομική,  στρατιωτική κατάρρευση,  οι Οθωμανοί Τούρκοι επέλαυναν συνεχώς. Από την άλλη, και στην Βαλκανική, οι Βούλγαροι, οι Σέρβοι και οι Βυζαντινοί πολεμούσαν αλλήλους, εναλλάξ συνασπιζόμενοι οι δύο εναντίον του τρίτου που φαινόταν να είναι ισχυρότερος την δεδομένη εκείνη στιγμή, με αποτέλεσμα  τελικά να  εξασθενήσουν άπαντες προς όφελος των Τούρκων.  Λίγο πριν την πτώση, η Βυζαντινή Αυτοκρατορία είχε γίνει "Αυτοκρατορία των Στενών" (περιοριζόταν στα Στενά του Βοσπόρου) και οι Σέρβοι ήταν φόρου υποτελείς στο σουλτάνο και οι Βούλγαροι μέρος της οθωμανικής επικράτειας

Βαγιαζήτ ο Α΄

    Αυτοί που έμελλε να καταλύσουν οριστικά την αυτοκρατορία ήταν οι Οθωμανοί Τούρκοι, οι οποίοι εκμεταλλεύτηκαν τις συγκρούσεις Βυζαντινών και Σελτζούκων Τούρκων και επικράτησαν στην Μικρά Ασία. Βασιζόμενοι στους "γαζήδες" (φανατικούς μουσουλμάνους μαχητές)  και στους  "γενίτσαρους", ένα επίλεκτο τάγμα  με στρατιώτες που προέρχονταν από την υποχρεωτική στρατολόγηση χριστιανόπαιδων ("παιδομάζωμα", τακτική που εφάρμοζαν συνεχώς οι Οθωμανοί). 

    Απέσπασαν την πρώτη μεγάλη πόλη, την Προύσα, το 1326. Αργότερα, το 1354 πέρασαν για πρώτη φορά στην Ευρώπη και κατέλαβαν την Καλλίπολη. Εξαπλώθηκαν ταχύτατα στα Βαλκάνια και διέλυσαν τους Σέρβους στην μάχη του Κοσσυφοπεδίου (1389). Στις αρχές του 15ου αιώνα ήταν έτοιμοι να καταλάβουν και τυπικά την Κωνσταντινούπολη (Χαρακτηριστική ήταν η σκηνή που εκτυλίχθηκε στα τέλη του 14ου αιώνα. Η Φιλαδέλφεια ήταν η μοναδική πόλη της Μικράς Ασίας που είχε παραμείνει βυζαντινή. Ο βυζαντινός αυτοκράτορας, ως υποτελής στο σουλτάνο, αναγκάστηκε να πάρει μέρος στην πολιορκία της, βοηθώντας τους Οθωμανούς να κατακτήσουν πόλη που ανήκε στην επικράτεια του). Τελικά ένα απροσδόκητο γεγονός έδωσε άλλα 50 χρόνια στο Βυζάντιο. Οι Μογγόλοι του Ταμερλάνου εισέβαλλαν στην Μικρά Ασία και νίκησαν τους Τούρκους στην μάχη της Άγκυρας (1402), δίνοντας το φιλί της ζωής στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία.

Σχεδιάγραμμα ενότητας.

1. Εξάπλωση τωνΤούρκων και τελευταίες προσπάθειες

για ανάσχεσή τους, σελ. 65-66

Περίοδος ανασύστασης του Βυζαντίου με Μιχαήλ Η: τελευταία αναλαμπή ως μέσα 14^ου αιώνα.

·         Εμφύλιοι à οικονομική, στρατιωτική κατάρρευση

·         Υποτίμηση  νομίσματος

·         Βαριά φορολογία à επαναστάσεις λαού και μεσαίας τάξης κατά ευγενών

·         Μείωση στρατού και στόλου, επικράτηση μισθοφόρων

à Βυζαντινή αυτοκρατορία αδύναμη, περιορίστηκε στα Στενά Ελλήσποντου (αυτοκρατορία Στενών) που καταλύθηκε εύκολα από Οθωμανούς, τουρκική φυλή που:

ü  εκμεταλλεύτηκε κατάργηση ακριτών μετά το 1261

ü  αξιοποίησε ισλαμικό θεσμό γαζήδων (φανατικοί μαχητές Ισλάμ)

ü  δημιούργησαν τάγμα γενίτσαρων από παιδιά χριστιανών που εξισλάμισαν και εκπαίδευσαν στρατιωτικά.

1354: κατάληψη Καλλίπολης, Οθωμανοί περνούν στην Ευρώπη.

1389: υπέταξαν Σέρβους και άλλους Βαλκανικούς λαούς στη μάχη Κοσσυφοπεδίου.

Βυζάντιο ζητάει βοήθεια από Δύση. Ιωάννης Β ανανέωσε στη σύνοδο της Φερράρας – Φλωρεντίας (1438-39) την ένωση (υποταγή της Ορθόδοξης στη Ρωμαϊκή Εκκλησία) που αποδέχτηκε στη σύνοδο στη Λυών (1274) ο Μιχαήλ Η.  Η υποχώρηση αυτή δεν έγινε αποδεκτή από το λαό.