"Άσε το κακό να μπεί" - Μέρος 1ο: "Προνόμια"= " Διομολογήσεις" πρό αποικιοκρατίας

 Η ταινία "Άσε το κακό να μπει"
αφηγείται την φιλία ανάμεσα σε υπερήλικο βαμπίρ παγιδευμένο σε ένα σώμα 12χρονου παιδιού και σε ένα δωδεκάχρονο παιδί παγιδευμένο σε  ενήλικες έγνοιες και μελαγχολίες...
Κι αν στην ταινία, και στην αμερικάνική και στην πρωτότυπη εκδοχή της, περιγράφεται με πολύ συμπάθεια  και ευαισθησία το διψασμένο για επαφή και φιλία "κακό", δηλαδή το κορίτσι- βαμπίρ, ακόμα κι όταν αφαιμάσσει τα θύματα του για να τραφεί, αυτό σε καμιά περίπτωση δεν ισχύει για τις βενετοβυζάντινες, κυρίως, σχέσεις, ... Γιατί ουσιαστικά οι ιταλικές πόλεις (Βενετία, Πίζα, Γένουα κυρίως = "το κακό") απομυζούσαν το ίδιο το Βυζάντιο, επί ωφέλεια τους κατόπιν πρόσκλησης των ίδιων των Βυζαντινών.  Με την πολίτικη των "προνομίων" το Βυζάντιο πρακτικά πλήρωνε, δίνοντας του  το αίμα του, ένα κουνούπι, ώστε να του ρουφάει το αίμα. Παράλληλα, επίσης,  πρόσθεσε ακόμα έναν αστάθμητο παράγοντα αστάθεια στις πολύπλοκες ήδη σχέσεις του με τη Δύση. Αρχής γενομένης με το "χρυσόβουλο" του 1082 και την παραχώρηση ιδιαίτερα εκτεταμένων  εμπορικών προνομίων στην Κωνσταντινούπολη και στις άλλες μεγάλες πόλεις- λιμάνια της αυτοκρατορίας από τον Αλέξιο Α΄στους Βενετούς, ξεκίνησε ένα γαϊτανάκι ανταγωνισμού ανάμεσα στις ιταλικές πόλεις για τον έλεγχο της οικονομίας και του εμπορίου του Βυζαντίου, με το Βυζάντιο να περιορίζεται μόνο στο να επιλέγει ποιος θα το εκμεταλλεύεται, υποφέροντας και από το "σύνδρομο της κινούμενης άμμου". Όπως στην κινούμενη άμμο κάθε προσπάθεια απεγκλωβισμού επιταχύνει το βούλιαγμα του παγιδευμένου, έτσι και το Βυζάντιο κάθε φορά που αποπειράτο  να απεγκλωβιστεί από τον ασφυκτικό εναγκαλισμό της Βενετίας ή της Γένουας, προσπαθώντας  να εκμεταλλευθεί τον μεταξύ τους ανταγωνισμό και ευνοώντας πότε τη μιά και πότε την άλλη , βρίσκονταν στο τέλος το ίδιο σε ολοένα δυσμενέστερη θέση.
Οι Δυτικοί αντιμετώπισαν το Βυζάντιο - με την άδεια του-  σαν ένα ορυχείο προς εκμετάλλευση και η επεκτατική τους πολιτική, (οικονομική, στρατιωτική και θρησκευτική) ουσιαστικά το αποπροσανατόλισε και το άφησε έκθετο και ουσιαστικά απροετοίμαστο στις ορέξεις των Τούρκων, ενώ τελικά οι Δυτικοί ήταν εκείνοι που πρώτοι κατέλυσαν, -προσωρινά , αλλά πλήττοντας την καίρια - τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία. 

Η "Γαληνοτάτη Βενετική  Δημοκρατία" στα χρόνια της ακμής της

Τα πρώτα  εμπορικά και οικονομικά προνόμια προς τις ιταλικές ναυτικές δημοκρατίες δόθηκαν τα τέλη του 10ου αιώνα με σκοπό να βοηθήσουν αυτές  το Βυζάντιο στην υπεράσπιση των ιταλικών του κτήσεων από τους Νορμανδούς (εδάφη που τελικά έχασε το Βυζάντιο).  Αργότερα με την διάλυση των βυζαντινού στόλου η εξάρτηση από τους Βενετούς υπήρξε απόλυτη, παρά το γεγονός ότι οι σχέσεις του Βυζαντίου με την Δύση είχαν ενταθεί ιδιαίτερα με  το οριστικό "Σχίσμα" των εκκλησιών (1056). (Στους επόμενου αιώνες της ιστορία του το Βυζάντιο θα φλερτάρει συνέχεια με την ιδέα της προσχώρησης του στην παπική επιρροή με αντάλλαγμα βοήθεια εναντίον των Τούρκων κα αρκετοί από τους  Πάπες θα συνδαυλίζουν  στους διάφορους θρησκόληπτους ή διψασμένους για εξουσία και πλούτο  δυτικούς ηγεμόνες την εχθρότητα  απέναντι στο Βυζάντιο, με σκοπό να αυξηθεί η επιρροή της εκκλησίας της Ρώμης. Στο μεταξύ οι Τούρκοι θα εξαπλώνονται διαρκώς...). Τελικά οι Βενετοί, οι μεγάλοι κερδισμένοι από την φθορά του Βυζαντίου,  θα είναι είναι ενορχηστρωτές της πρώτης κατάλυσης του το 1204, θα παραμείνουν στο Βυζάντιο απομυζώντας το και μετά την επανασύσταση του το 1261, θα διατηρήσουν μέρος των προνομίων τους και επί Τουρκοκρατίας και ο τελευταίος επίσημος Βενετός εμπορικός αντιπρόσωπος θα αποχωρήσει από την Κωνσταντινούπολη το 1797, με την κατάλυση της " Γαληνοτάτης Βενετικής Δημοκρατίας" από τον Ναπολέοντα.  Το ιδιότυπο πλέγμα σχέσεων μεταξύ Βενετών, Ελλήνων (καθώς το Βυζάντιο περιορισμένο πια στα εδάφη της κυρίως Ελλάδας και της Δυτικής Μικράς Ασίας εξελληνίστηκε πλήρως) και Τούρκων αντικατοπτρίζει, έστω και αν αναφέρεται σε μεταγενέστερες εποχές, το διήγημα του Δημήτρη Καμπούρογλου "Γραικός, Γενίτσαρος και Βενετσάνος".
Ή,  όπως λέει με λακωνικότητα ένα μανιάτικο ρητό του 17ου αιώνα, "Φυλάξου από Βενετσάνου δίκη και  από Τούρκου σπαθί"

Σχεδιάγραμμα της ενότητας.

Α) Εμπορικά προνόμια στους Βενετούς

Για αντιμετώπιση Νορμανδών που αποβιβάστηκαν στην Ήπειρο, έτοιμοι να βαδίσουν εναντίον Κων/πόλης, ο Αλέξιος Α΄ ζητά βοήθεια Βενετών.

Με βοήθεια από τον πανίσχυρο βενετικό στόλο,  νίκη για το Βυζάντιο.

1082: Ως ανταμοιβή έδωσε με χρυσόβουλο προνόμια:

v  τίτλους και χρηματικές χορηγίες σε κοσμικούς και εκκλησιαστικούς άρχοντες Βενετίας

v  σκάλες (αποβάθρες) και εμπορικά καταστήματα σε εμπόρους Βενετίας στην προκυμαία της πρωτεύουσας

v  να εμπορεύονται ελεύθερα, χωρίς δασμούς σε σημαντικά λιμάνια

Αποτέλεσματα

à οικονομική διείσδυση Βενετών

à  δημιουργία ισχυρής αποικιακής βενετικής  "αυτοκρατορίας" στην Ανατολή

à Βυζάντιο έχασε το μεσάζοντα ρόλο μεταξύ Δ. Ευρώπης – Αραβίας και την κυρίαρχη θέση του στο εμπόριο της Μεσογείου. 

Αργότερα προσπάθειες για περιορισμό Βενετών:

§  δήμευση περιουσιών Βενετών

§  υποκινώντας βιαιότητες πληθυσμού Κων/πόλης εναντίον τους

§  παραχωρώντας προνόμια και άλλες ιταλικές πόλεις (Πίζα, Γένοβα)

Β) Το σχίσμα των δύο εκκλησιών (1054)

Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Θ ο Μονομάχος: ήθελε φιλικές σχέσεις με τον Πάπα, γιατί πίστευε ότι θα στήριζε τις βυζαντινές κτήσεις στην Ιταλία που απειλούσαν οι Νορμανδοί. Υπήρχαν όμως κάποια θέματα που έπρεπε να ρυθμιστούν.

Έριδα ξεκίνησε από διαφορές σε δογματικά και θεολογικά θέματα (νηστεία Σαββάτου, αγαμία κλήρου, εκπόρευση Αγίου Πνεύματος και από τον Υιό). Οι διαφορές όμως δεν ήταν αγεφύρωτες. 

Κύρια αιτία  διαφωνίας: η κυριαρχία επί του χριστιανικού κόσμου.

• Διαπραγματεύσεις μεταξύ καρδινάλιου Ουμβέρτου – πατριάρχη Μιχαήλ Κηρουλάριου στην Κων/πολη. 
• αδιαλλαξία
• Ρήξη πατριαρχείων Κων/πόλης – Ρώμης   = Σχίσμα Ορθόδοξης – Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, απομάκρυνση Ανατολής – Δύσης, τόσο ώστε όταν το Βυζάντιο έπρεπε να αντιμετώπισει επίθεση Τούρκων δεν μπορούσε να εξασφαλίσει βοήθεια από χριστιανικά κράτη δυτικής Ευρώπης.

Οι σύγχρονοι δεν αντιλήφθηκαν σημασία γεγονότων.

Ανυπολόγιστες συνέπειες για τύχη Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.