Φραγκοκρατία και Λατινοκρατία.

Ας αρχίσουμε πρώτα, με το σχεδιάγραμμα της ενότητας.

Πάνω στα ερείπια της Bυζαντινής Aυτοκρατορίας οι κατακτητές θεμελίωσαν το συγκρότημα των λατινικών κρατών και προσπάθησαν να μεταφυτέψουν  τους θεσμούς και τις αντιλήψεις της φεουδαρχικής Δύσης.     Ο  πληθυσμός όμως ποτέ δεν τους δέχτηκε και εκείνοι αισθάνονταν πάντοτε ξένοι με τον τόπο και το λαό που κατάκτησαν.
    Θετικό αποτέλεσμα για τους κατακτημένους ήταν ότι δεν αφομοιώθηκαν με τους ξένους και ξύπνησε μέσα τους η κοινή συνείδηση της ελληνικής καταγωγής. (Αφυπνίστηκε η εθνική συνείδηση του νέου ελληνισμού).
Τα λατινικά φεουδαρχικά κράτη:

1. Λατινική αυτοκρατορία της Κωνσταντινούπολης
με αυτοκράτορα τον κόμη Βαλδουίνο.
2. Βασίλειο της Θεσσαλονίκης
με βασιλιά τον Βονιφάτιο.
3. Δουκάτο της Αθήνας.
4. Πριγκηπάτο της Αχαΐας
5. Βενετικές κτήσεις
(: λιμάνια: Μεθώνη, Κορώνη, Μονεμβασιά και νησιά: Επτάνησα, νησιά του Αιγαίου, Εύβοια, Κρήτη) και το δικαίωμα να ορίζει η Βενετία τον (καθολικό!)Πατριάρχη της Κωνσταντινούπολης.
(Η καταληφθείσα από τον Ριχάρδο Κύπρος  πουλήθηκε στην γαλλική πριγκιπική οικογένεια Λουζινιάν, ενώ και οι Γενουάτες διατηρούσαν κατά καιρούς κάποιες κτήσεις στο Αιγαίο

   Παράλληλα δημιουργήθηκαν τρία Ελληνικά κράτη:  Η αυτοκρατορία της Νίκαιας, το Δεσποτάτο της Ηπείρου και η Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας, τα οποία προσπάθησαν ( Ανταγωνιζόμενα και μεταξύ τους. Είναι καταπληκτική η σπουδή με την οποία την πρώτη φορά, μετά τα χρόνια των διαδόχων του Μεγάλου Αλεξάνδρου, που δημιουργήθηκαν κρατικά μορφώματα με ελληνική συνείδηση έσπευσαν να αλληλοσπαραχτούν )  να ανακαταλάβουν την Κωνσταντινούπολη. Τελικά αυτό επιτεύχθηκε από την αυτοκρατορία της Νίκαιας το 1261. 

 
Σε μια κρίσιμη μάχη στη Πελαγονία το 1259, πολεμώντας εναντίον ενός συνασπισμού των δυτικών  και του ελληνικού δεσποτάτου της Ηπείρου, η αυτοκρατορία της Νίκαιας νίκησε και εδραίωσε τη θέση της. Μεταξύ των αιχμαλώτων ήταν και ο Γουλιέλμος Βιλεαρδουίνος, ο αρχηγός του Πριγκιπάτου της Αχαΐας. Για την απελευθέρωση του παραχώρησε στους Βυζαντινούς τέσσερα φρούρια στην Πελοπόννησο. Το Γεράκι, τον Μιστρά, την Μονεμβάσια και την Μαίνη. Αυτά αποτέλεσαν τη μαγιά για το "Δεσποτάτο του Μιστρά", το οποίο παρέμεινε μέχρι το τέλος σε στενή σύνδεση με την αυτοκρατορία (Δεσπότης του Μιστρά ήταν ο διάδοχος του αυτοκρατορικού θρόνου). Αυτό επεκτεινόταν συνεχώς σε βάρος του πριγκιπάτου της Αχαΐας, το οποίο τελικά κατέλυσε, καταλαμβάνοντας την Πάτρα το 1430. Το 1460 καταλύθηκε από τους Τούρκους. 


Στα Δωδεκάνησα ένας ντόπιος ηγεμόνας, ο Λέων Γαβαλάς, ίδρυσε μια τοπική ηγεμονία που τύποις μόνο αναγνώριζε την κυριαρχία της Νίκαιας και κατόπιν της Κωνσταντινούπολης. Μετά το θάνατο του τα νησιά βρέθηκαν σε ανυποληψία. Τυπικά ελέγχονταν από την Κωνσταντινούπολη που παραχωρούσε επ΄αμοιβή σε διάφορους τη διοίκηση τους.  Το 1310 πουλήθηκαν από τον δυτικό διοικητή τους στους Ιωαννίτες  ιππότες... Τα υπόλοιπα τα ξέρετε. 

(Η Ηγεμονία του Ναυπλίου", υπό την ηγεσία της της οικογένειας των Σγουρών,  παρά την βραχύβια επέκταση της στην Πελοπόννησο και την Κεντρική Ελλάδα, έμεινε περισσότερο γνωστή για το κινηματογραφικό τέλος του τελευταίου ηγεμόνα της... Ο Λέοντας Σγουρός, πολιορκημένος στο κάστρο του στο Ναύπλιο από τους δυτικούς, θρυλείται ότι αυτοκτόνησε πηδώντας από τις επάλξεις στο γκρεμό καβάλα στο άλογο του. Για  την αντίσταση του στους Δυτικούς θεωρείται από κάποιους ως  "ο πρώτος Έλληνας" ) 

Χαρακτηριστικό της άποψης ότι στα χρόνια εκείνα αποκρυσταλλώθηκε η νεοελληνική εθνική συνείδηση αποτελεί το γεγονός  ότι πολλά λογοτεχνικά κείμενα των τελευταίων αιώνων διαδραματίζονται τότε... 
"Ο αυθέντης του Μορέως" (1850) του Αλέξανδρου Ρίζου Ραγκαβή είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα στα χνάρια του "Ιβανόη" του Ουόλτερ Σκοτ,  διαδραματίζεται τις πρώτες δεκαετίες του 13ου αιώνα και η επιθυμία απελευθέρωσης από τους Φράγκους  των κατοίκων της Πελοποννήσου αντικατοπτρίζει την Μεγάλη Ιδέα της εποχής, την απολευθέρωση των χριστιανικών πληθυσμών από τους Τούρκους και την ίδρυση μια ελληνικής αυτοκρατορίας με έδρα την Κωνσταντινούπολη. 
Στην ενετοκρατούμενη Νάξο διαδραματίζονται "Οι έμποροι των εθνών"  (1882) του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Οι συγκρούσεις των Βενετών και των Ελλήνων της εποχής για τον έλεγχο του Αιγαίου είναι ωστόσο, και ο  καμβάς πάνω στον οποίο επιχειρείται μια μελέτη της ερωτικής επιθυμίας (σαν αυτή που αισθάνεται η κεντρική ηρωίδα για ένα Ενετό τυχοδιώκτη). Η νουβέλα αυτή ήταν το πρώτο λογοτεχνικό κείμενο που έγινε τηλεοπτική σειρά στην ελληνική τηλεόραση και από αυτήν  προέρχεται (ήταν το τραγούδι των τίτλων) το τραγούδι αυτό του Νίκου Ξυλούρη που όλοι (θα έπρεπε να) ξέρουμε.

Ο Δημήτρης Βεναρδάκης εμπνέεται (1858) από την ίδια εποχή, για να εκδηλώσει τη στάση του για το εθνικό ζήτημα, μέσα από ένα πραγματικό ιστορικό γεγονός. Κατά την εισβολή των Φράγκων στην Πελοπόννησο (1207) πολιορκείται στενά το κάστρο του Αράσκλοβου. Η Μαρία Δο

Φώτης Κόντογλου: "Βουτσαράς Δοαξαπατρής "

ξαπατρή, κόρη του Βουτσαρά Δοξαπατρή που ήταν κυβερνήτης του κάστρου , αν και ερωτευμένη με τον αρχηγό των Φράγκων , αυτοκτονεί πέφτοντας στο γκρεμό μετά την άλωση του κάστρου, για να μην πέσει ζωντανή στα χέρια των εχθρών.

Στο μυθιστόρημα του Άγγελου Τερζάκη "Πριγκιπέσσα Ιζαμπώ" (1937) η οπτική πλαταίνει.   Ο Νικηφόρος Σγουρός (πλαστό πρόσωπο) , γόνος της οικογένειας των Σγουρών που είδαμε πιο πάνω, διατρέχει τη Πελοπόννησο του 13ου αιώνα και μετέχει στην αποτυχημένη εξέγερση του
 1293 και την προσωρινή κατάληψη του κάστρου της Καλαμάτας, φλεγόμενος από τον πόθο για ελευθερία και τον έρωτα για την Πριγκιπέσα Ιζαμπω (πραγματικό ιστορικό πρόσωπο), κόρη του Γουλιέλμου Βιλεαρδουίνου  . Αυτή τη φορά ο Σγουρός δεν συμβολίζει μόνο τον εθνικό ήρωα, αλλά και τον κοινωνικό αγωνιστή και τον μαχητή της ελευθερίας που εξεγείρεται εναντίον, τόσο εξωτερικων όσο και εσωτερικών εχθρών ( μνεία για τη δικτατορία του Μεταξά).

Αντίθετα η ματιά του Θοδωρή Γκόνη και του Νίκου Ξυδάκη είναι απομακρυσμένη και σημερινή, γι' αυτό και εξωραϊσμένη και ρομαντική.

(Για τον "Δωδεκάλογο του Γύφτου" και την "Γυφτοπούλα"  θα μιλήσουμε στην ενότητα για την Άλωση.)