Έκτωρ και Ανδρομάχη...

Κι ενώ ο Διομήδης με το Γλαύκο ανταλλάσσουν τα όπλα τους
προετοιμάζοντας μας για την "χαραμάδα" ειρήνης στο μέσον του πολέμου που θα ακολουθήσει, ο Έκτωρ φτάνει την πόλη και εκπληρώνει το χρέος του παραγγέλλοντας την παράκληση στην Αθηνά.
Έπειτα ακολουθεί μια από τις σημαντικότερες σκηνές στην Ιλιάδα την οποία ο ποιητής έχει δομήσει αριστοτεχνικά...  Ο Έκτορας, άνθρωπος του καθήκοντος αλλά και φιλάδελφος, πηγαίνει στον Πάρη, όχι για να τον κατηγορήσει για την εν γένει διαγωγή του αλλά για να τον παροτρύνει να πάει στη μάχη, να κάνει δηλαδή αυτό που πρέπει, ώστε να σταματήσουν να τον κακολογούν .   Όταν αφήνει το γεμάτο χλιδή και τρυφηλότητα κατάλυμα του Πάρη και της Ελένης και τρέχει, πριν επιστρέψει στην μάχη και το καθήκον, να δει την οικογένεια του, μαθαίνει ότι η Ανδρομάχη, τρελή και παλαβή από ανησυχία για αυτόν,  έχει πάρει το παιδί τους και είναι  στα τείχη για να δει τι συμβαίνει.
Ο ποιητής έχει σκηνοθετήσει το επεισόδιο αυτό με μεγάλη μαεστρία και έχει ήδη κατορθώσει δυο πράγματα. Αρχικά, τοποθετώντας την συνάντηση μετά την περιγραφή του βίου και της πολιτείας των πρωταίτιων του πολέμου , της Ελένης και του Πάρη (ζουν τον πόθο και το πάθος τους στην ερωτική τους φωλιά και την ίδια ώρα  έξω Έλληνες και Τρώες αλληλοσκοτώνονται εξαιτίας τους ) αντιθέτει και τονίζει - αντιθέτει για να τονίσει, μάλλον- το νόμιμο ζευγάρι. Τον Έκτορα και την Ανδρομάχη, που ο έρωτας τους εξελίχθηκε σε αγάπη και συντροφικότητα, που καρποφόρησε με την γέννηση ενός μωρού, που, παρόλα αυτά, παραμένουν πιστοί στο καθήκον και  παίρνουν ενεργή σταση  στην κατάσταση που έχει δημιουργηθεί,  έχοντας μάλιστα μεγαλύτερες και περισσότερες ευθύνες  απ' όσες τους αναλογούν. Και όλα αυτά χωρίς να χάσουν την ανθρωπιά τους, την τρυφερότητα,  και, πάνω από όλα , το νοιάξιμο και την συντροφικότητα του ενός για τον άλλο και αμφοτέρων για την οικογένεια τους.
Κι επίσης, κατορθώνει να κλιμακώσει την ένταση και την αγωνία για τους θεατές. Θα καταφέρει το παλληκάρι, ο άνθρωπος του καθήκοντος,  ο γενναίος πολεμιστής, ο τρυφερός σύντροφος,  ο στοργικός πατέρας να δει την οικογένεια του λίγο πριν εμπλακεί στη μάχη  που θα το κοστίσει τη ζωή, πράγμα γνωστό ήδη σε ακροατές/αναγνώστες/θεατές...
Θα τα καταφέρει.  Γιατί? Για πολλούς λόγους. Πρώτα από όλα, γιατί δραματουργικά εμπλουτίζεται το έργο. Έπειτα, γιατί λατρεύει κάτι τέτοια ιντερμέδια ο ποιητής και είναι αυτά που έκαναν τους Αρχαίους Έλληνες να χρησιμοποιούν ως μπούσουλα τα έργα του, εκτιμώντας το διδακτικό στοιχείο που περιέχουν για πολλούς τομείς της ζωής, και τον Αισχύλο να δηλώνει ότι οι τραγωδίες του είναι "ψίχουλα από το πλούσιο τραπέζι του Ομήρου". Και γιατί ο ποιητής,  που αν και Έλληνας εκτιμάει απεριόριστα το Τρώα ήρωα του, το χρωστάει στον Έκτορα, την ηθικότερη φιγούρα των ομηρικών επών μαζί με τον Διομήδη . Δεν μπορεί να αλλάξει το μύθο για να τον κρατήσει ζωντανό, αλλά μπορεί να τον κατευοδώσει στο μεγάλο ταξίδι στο άγνωστο, τον θάνατο δηλαδή, πλήρη και γαλήνιο και έχοντας βιώσει στιγμές - έστω!- από την ευτυχία που του αξίζει.
Θα τα καταφέρει, αλλά την τελευταία στιγμή. Την ώρα που ήταν έτοιμος να βγει την πεδιάδα, έπεσε επάνω του η Ανδρομάχη... Και με δακρυσμένα μάτια "προφητεύει" το μέλλον. Το θάνατο στη μάχη του Έκτορα, το θάνατο του Αστυάνακτα, του γιου τους, και την δική της αιχμαλωσία. Και μες την ανησυχία της προτείνει, θέλοντας να τον κρατήσει ζωντανό μαζί της κι ένα, σωστό,  πολεμικό σχέδιο . Να οχυρωθούν στην πόλη και να ενισχύσουν τα αδύνατα σημεία του τείχους, Και στο σημείο αυτό ο Έκτορας "ντύνεται"  Λεωνίδας και ξεφεύγει από τη σφαίρα του ανθρώπινου, εξυψούμενος και εξιδανικευόμενος, γενόμενος, παράλληλα, πρόσωπο τραγικό. Παρότι γνωρίζει το μάταιο των προσπαθειών του ("είναι οι προσπάθειές μας των συφοριασμένων σαν των Τρώων..." γράφει ο Ποιητής), παρόλα αυτά, δηλώνει αποφασισμένος να υποταχθεί στο καθήκον. Θα βγει να πολεμήσει γιατί "ντρέπεται" να μην φανεί άξιος των περιστάσεων. Ντρέπεται την συνείδηση του, την οικογένεια του, την πόλη και την ίδια... Και είναι η αγάπη του για την ίδια που χαλυβδώνει την απόφαση του. Γιατί θέλει να είναι νεκρός και να μη δει  την ώρα της ήττας την σκληρή μοίρα που την περιμένει...
Για  ηττοπάθεια που οδηγεί  τελικά στην ήττα, φαίνεται ότι τον "κατηγορεί" η Ανδρομάχη δια χειρός Ιάκωβου  Καμπανέλλη, στο παρακάτω τραγούδι... Αλήθεια είναι ότι η πίστη στην επίτευξη ενός στόχου οδηγεί ασφαλέστερα στην επίτευξή του. Αυτό όμως είναι μια παράμετρος δεν αναιρεί την ηθική πληρότητα του Έκτορα.
Όταν ήμουν παιδί είχα διαβάσει ένα διήγημα στο οποίο ο αφηγητής θυμάται έναν παιδικό του φίλο, τον Αντρέα, ο οποίος παραδεχόταν ανοιχτά ότι φοβάται το σκοτάδι. "Και εμείς, γενναίοι εκ του ασφαλούς παίζοντας με στη λαμπρότητα του μεσημεριού, τον κοροϊδεύαμε", λέει ο αφηγητής. Μέχρι που ένα χειμωνιάτικο βράδυ, στο μέσο μια μεγάλης καταιγίδας,  ο Αντρέας περπάτησε μέχρι το διπλανό χωριό για να φέρει γιατρό στον πατέρα του που αρρώστησε ξαφνικά, περνώντας μάλιστα μπροστά από το εγκαταλελειμμένο σπίτι σε ένα δασώδες σημείο του δρόμου, το οποίο η παιδική φαντασία είχε στοιχειώσει... Ο αφηγητής λέει πως την άλλη μέρα τον ψευτομάλωσε, γιατί τάχα έλεγε ψέματα ότι φοβάται το σκοτάδι. Ο Αντρέας όμως, ήσυχα υποστήριξε ξανά ότι το φοβάται το σκοτάδι...  Και έτσι γεννιέται το ερώτημα? Ποιος είναι τελικά γενναίος? Αυτός που δεν φοβάται (ίσως γιατί δεν γνωρίζει το κίνδυνο) ή αυτός που, ΑΝ ΚΑΙ φοβάται,  κοιτάει στα μάτια το φόβο του και τον αντιμετωπίζει...
Ο Έκτορα δεν έχει καιρό να απαντήσει τέτοια ερωτήματα (ίσως γιατί στη ψυχή του τα έχει ήδη απαντήσει). Έχει μια μάχη να δώσει... Πριν φύγει όμως δίνει μια τελευταία γλυκόπικρη γεύση ευτυχίας στην Ανδρομάχη και στη λογοτεχνία της  πρώτη περιγραφή της ψυχολογικής κατάστασης που λέγεται αμφιθυμία. Πιάνει να φιλήσει το γιο του που, τρομαγμένος από την φούντα της περικεφαλαίας του πατέρα του που σκύβει πάνω του, κρύβεται στην αγκαλιά της τροφού. Και ο Έκτορας αφήνει την περικεφαλαία και αγκαλιάζει τρυφερά το γιο του, ενώ η Ανδρομάχη γελούσε κι  έκλαιγε . Για την τρυφερή και γεμάτη αγάπη οικογενειακή στιγμή. Για την καταστροφή που έρχεται...
Έπειτα οι δρόμοι τους χωρίζουν.... Ο Έκτορας, τη συνοδεία του Πάρη που μόλις έφθασε, κατευθύνεται προς το "διδώ",  κοιτάζοντας στα μάτια τη μοίρα του (και στο σημείο αυτό ας του αφιερώσουμε αυτό το τραγούδι) ,
για την τελική και μοιραία μάχη "τον πανταχού νικήσαντα μη φοβηθείς"...
Κι η Ανδρομάχη για το παλάτι της  Τροίας να κλαίει προδρομικά για τις καταστροφές που την περιμένουν....
Θα δει, λιποθυμώντας από τον πόνο,  τον Αχιλλέα  να σκοτώνει  τον Έκτορα  και να σέρνει το σώμα του πίσω από το άρμα του πολλές φορές...

Θα θρηνήσει το νεκρό της σύντροφο...

Θα δει, μετά την άλωση, το γκρέμισμα του γιου της από το κάστρο της Τροίας...

Θα συρθεί σκλάβα στην Ελλάδα όπου (στην τραγωδία "Ανδρομάχη" του Ευριπίδη) θα γίνει παλλακίδα του Νεοπτόλεμου, του γιου του Αχιλλέα.
Κι οι περιπέτειες της δεν θα σταματήσουν εκεί...  Ο Μενέλαος, πατέρας της  Ερμιόνης ( που είναι άρα και κόρη της Ελένης), της επίσημης συζύγου του Νεοπτόλεμου, απειλεί να σκοτώσει την ίδια και το καινούριο παιδί που γέννησε, τον Μολοσσό,

για να μην  αισθάνεται ως απειλή  την παρουσία της η κόρη του. Και φτάνει κοντά στην πραγματοποίηση της απειλής του, όταν ο Ορέστης, καθότι ερωτευμένος με την Ερμιόνη,  σκοτώνει σε ενέδρα τον Νεοπτόλεμο και η Ανδρομάχη μένει ξανά μόνη... Κι είναι ο Πήλεάς, ο πατέρας του Αχιλλέα, εκείνος ο οποίος,  αν και γέρος, αντιμετωπίζει και διώχνει τον θρασύδειλο Μενέλαο και προσφέρει στην Ανδρομάχη την ανθρωπιά και την καλοσύνη που της αξίζει...

Η συνάντηση του Έκτορα και της Ανδρομάχης, όπως είναι φυσικό, ενέπνευσε πολλούς μεταγενέστερους καλλιτέχνες... Πως αντιμετωπίζεται εικαστικά θα το δούμε στο επόμενο βίντεο...
Για μουσική επένδυση διάλεξα το τραγούδι του Tom Baxter "Don't let go", γιατί θεώρησα ότι ταιριάζει με το κλίμα της σκηνής.
(Το τραγούδι των  Verve, που είχα επιλέξει αρχικά να το επενδύει και μπορείτε να το δείτε εδώ, λέγεται  Bitter and sweet symphony...  Γιατί άραγε το διάλεξα? ;)   )
Σημειώνεται ότι το μόνο κοινό που έχει με την Ιλιάδα η ταινία Troy  που γυρίστηκε πριν κάποια χρόνια είναι το περιεχόμενο... Και τα δύο έργα αντλούν το υλικό τους από τον  πόλεμο της Τροίας. Και εκεί, ωστόσο, η σχέση Έκτορα και Ανδρομάχης αποτελεί κομβικό στοιχείο. Στην εκστρατεία προώθησης της ταινίας, μια από τις διαφημιστικές φράσεις ήταν "Πολύ πριν τον Ρωμαίο και την Ιουλιέττα... Ήταν ο Έκτωρ και η Ανδρομάχη".