Αντωνυμίες.

-->Ανωνυμίες εεε όχι... Αντωνυμίες ονομάζονται τα μέρη του λόγου που χρησιμοποιούμε για να αντικαταστήσουμε)   ένα όνομα, ουσιαστικό ή επίθετο.

Συντακτική χρήση αντωνυμιών

Α) Υποκείμενο: Εγώ θα σας πω τι έγινε.

Β) Αντικείμενο:  Εγώ θα σας πω τι έγινε. Εγώ θα σας (Αμ.Αντικ.)  το (Εμ. Αντικ. )πω

Γ) Κατηγορούμενο:  Ο πραγματικός λόγος είναι άλλος.

Δ) Επιθετικός ή κατηγορηματικός προσδιορισμός:  Άλλα λόγια ν’ αγαπιόμαστε.

Ε)  Γενική προσδιοριστική.   Αυτό  είναι το σπίτι του.

Στ) Εμπρόθετα:  Δεν το περίμενα αυτό από σένα.

Είδη αντωνυμιών: 
 Προσωπικές (δηλώνουν τα τρία πρόσωπα του λόγου),  κτητικές (δηλώνουν σε ποιον ανήκει κάτι), αυτοπαθείς (δηλώνουν πρόσωπο που ενεργεί και η ενέργεια γυρίζει στο ίδιο), οριστικές (ορίζουν και ξεχωρίζουν κάτι από άλλα ομοειδή), αόριστες  (δηλώνουν κάτι το οποίο δεν ονομάζουμε γιατί δεν το γνωρίζουμε ή γιατί δεν θέλουμε), δεικτικές (όταν δείχνουμε κάτι), αναφορικές (όταν εισάγουν πρόταση η οποία αναφέρεται σε άλλη λέξη ή πρόταση), ερωτηματικές (τις χρησιμοποιούμε όταν ρωτάμε ).

Οι προσωπικές αντωνυμίες έχουν δυνατούς ( π.χ : εμένα, εσένα, εμάς, αυτούς κτλ ) και αδύνατους (π.χ: μου, σου, μας, τους κτλ ) τύπους.  Οι αδύνατοι τύποι είναι συχνότεροι.

Οι δυνατοί τύποι χρησιμοποιούνται:

Α)  Όταν χρησιμοποιούνται μόνο τους στο λόγο: Ποιον βλέπεις; Εσένα.   Αλλά: Σε βλέπω.

Β) Για έμφαση ή αντίθεση.  Εσάς δεν θα πάω εκδρομή! Το Α2 θα το πάω.  Αλλά: Δεν θα σας πάω εκδρομή.

Γ) Εμπρόθετα  πολύ συχνά:   Κατ’ αυτόν δεν έχετε διαβάσει.  Από ‘μένα θα το βρεις.

Επαναληπτική και προληπτική αντωνυμία: Οι αδύνατοι τύποι του γ’ προσώπου της προσωπικής αντωνυμίας:

 Μερικές φορές χρησιμοποιούνται για να ξαναειπωθεί κάτι που ήδη έχει λεχθεί. Στην περίπτωση αυτή η αντωνυμία ονομάζεται επαναληπτική:

 Αυτήν την υπόθεση  οι γιατροί την (= την υπόθεση) αποκαλούν ανίατη.

Μερικές φορές χρησιμοποιούνται για να προαναγγελθεί κάτι που θα ειπωθεί. Στην περίπτωση αυτή η αντωνυμία ονομάζεται προληπτική.

Από τη ώρα που θα το (= αυτό) νοιώσεις αυτό, τελείωσες.

Διάκριση  προσωπικής αντωνυμίας και άρθρου. Οι αδύνατοι τύποι του γ’ προσώπου της προσωπικής αντωνυμίας  είναι ίδιοι μορφολογικά με τα άρθρα.

Όμως: Η αντωνυμία συνοδεύει πάντα ένα ρήμα και αντικαθιστά ένα ουσιαστικό, ενώ το άρθρο συνοδεύει πάντα  ένα ουσιαστικό.

Παρ’ το (αντωνυμία), του (αντωνυμία)είπε το (άρθρο) παιδί και του (αντωνυμία)έδωσε το (άρθρο) μπαστούνι του (Αυτό είναι κτητική αντωνυμία, οπότε δες παρακάτω… )

Οι αδύνατοι τύποι της προσωπικής αντωνυμίας χρησιμοποιούνται  και ως κτητική αντωνυμία.

Διάκριση:  Η προσωπική αντωνυμία συνοδεύει ένα ρήμα (αντικαθιστώντας ένα ουσιαστικό).   Η  κτητική αντωνυμία προσδιορίζει ένα ουσιαστικό.

Μου (προσωπική αντωνυμία) έδωσε τα παπούτσια μου( κτητική αντωνυμία).

Η αναφορική αντωνυμία «οποίος, -α, ο»  σε όλες τις κλίσεις, (μπορεί να ) αντικαθίσταται συχνά με την αναφορική αντωνυμία  «που». 

Σωστό: Μας έφερε σε μια κατάσταση η οποία ήταν δυσάρεστη.

Σωστό:  Μας έφερε σε μια κατάσταση που ήταν δυσάρεστη.

Προσοχή:  Όταν είναι εμπρόθετη δεν αντικαθίσταται. 

 Σωστό: Ο γιατρός με τον οποίο φάγαμε χθες ήταν χειρουργός.  

Λάθος: Ο γιατρός που φάγαμε χθες ήταν χειρουργός.  (  Δίνουμε  την λανθασμένη πληροφορία ότι φάγαμε χθες ένα χειρούργο, ενώ θέλουμε να πούμε ότι ένας  χειρούργος έφαγε μαζί μας ).

Προσοχή:  Η αναφορική αντωνυμία «που» δεν πρέπει να συγχέεται με το αναφορικό επίρρημα «που». Αυτό  προέρχεται από το αναφορικό επίρρημα «όπου».

Διάκριση αόριστης αντωνυμίας «ένας, μια,  ένα» από τα όμοια τυπολογικά  αόριστο άρθρο και αριθμητικό επίθετο.

Η αόριστη αντωνυμία «ένας, μια, ένα»  στέκεται μόνη της στο λόγο:  Το ένα πουλούσε και το άλλο αγόραζε.

Το αόριστο άρθρο συνοδεύει πάντα ένα ουσιαστικό.  Ένα παιδί πουλούσε και ένα αγόραζε.

Το αριθμητικό επίθετο ορίζει την μονάδα αριθμητικά σε σχέση με τα πολλά .  Ο θείος μου έχει ένα παιδί και  η θεια μου δύο.