Σε αυτήν και σε επόμενη ανάρτηση (η οποία λογικά θα αργήσει) θα αναφερθούν επί τροχάδην κάποια σχόλια για τις αφηγηματικές επιλογές στην Ιλιάδα και την Οδύσσεια.
Όσον αφορά την Ιλιάδα, πρέπει να πούμε ότι το αφηγηματικό πλάνο της είναι πιο απλό και ταυτόχρονα πιο περίπλοκο από εκείνο της Οδύσσειας και σχετίζεται με το θέμα του έπους, δηλαδή την οργή του Αχιλλέα, και το περιεχόμενό του, δηλαδή τον Τρωικό Πόλεμο, καθώς ο τρόπος που διαπλέκονται αυτά τα δύο επηρεάζει τη δομή του έργου και συνακόλουθα την αφήγησή του.
Αρχικά, πρέπει να σημειωθεί ότι στην Ιλιάδα υπάρχουν δυο αφηγηματικά επίπεδα. Το ένα, 
εξωδιηγητικό το λένε οι αφηγηματολόγοι, είναι το προοίμιο του έπους. Εκεί, πέρα από την επίκληση στη Μούσα (που φανερώνει ότι ο ποιητής είναι αγαπητός στους θεούς και θεόπνευστος, άρα εξηγεί πώς γνωρίζει γεγονότα που εξελίσσονται σε πολλά και διαφορετικά σημεία, και στον κόσμο των θεών και στον κόσμο των ανθρώπων, εξασφαλίζει τον εαυτό του ή τους ραψωδούς που θα απαγγείλουν το έργο του από την οργή όσων τυχόν δεν τους αρέσουν αυτά που λέει και αποδεικνύει ότι αυτά που λέει είναι αξιόπιστα,) δίνονται βασικές πληροφορίες για το έργο, όπως το θέμα του, το οποίο παρουσιάζεται στην πρώτη πρώτη λέξη του έργου και είναι η οργή του Αχιλλέα, και ο βασικός του ήρωας, δηλαδή ο Αχιλλέας. Παράλληλα όμως παρέχονται και τα πρώτα αφηγηματικά στοιχεία. Το πρώτο στοιχείο είναι ότι ο ποιητής είναι ο αφηγητής της ιστορίας και μάλιστα ως αφηγητής είναι αυτοσυνείδητος, καθώς, μιας και ζητάει την βοήθεια της Μούσας, είναι προφανές ότι έχει επίγνωση πως αφηγείται μια ιστορία. Το δεύτερο έχει να κάνει με το σημείο έναρξης της αφήγησης, το οποίο είναι, όπως αναφέρθηκε, είναι η οργή του Αχιλλέα, γεγονός που σημαίνει, όπως θα φανεί παρακάτω, ότι έχουμε να κάνουμε με μια αφήγηση in media res.
Στη συνέχεια, έπειτα από μια ψευτοερώτηση -πάσα στον εαυτό του, ο ποιητής ως φωνή και όργανο της Μούσας ή με την βοήθειά της, όπως το πάρει κανείς, ξεκινάει την αφήγηση της ιστορίας του, μπαίνουμε δηλαδή στο αφηγηματικό επίπεδο εκείνο το οποίο οι αφηγηματολόγοι ονομάζουν διηγητικό ή ενδοδιηγητικό. Έχουμε να κάνουμε με έναν αφηγητή που αφηγείται την ιστορία σε τρίτο πρόσωπο και όπου θεωρεί αναγκαίο δίνει τον λόγο στους ήρωες του που μιλάνε μεταξύ τους σε πρώτο πρόσωπο. Ο αφηγητής αυτός είναι εξωδιηγητικός, δεν μετέχει δηλαδή στην ιστορία την οποία αφηγείται και όσον αφορά την οπτική γωνία, η αφήγηση γίνεται από μηδενική εστίαση.
Θέμα της αφήγησης είναι η οργή του Αχιλλέα, η οποία καλύπτει 51 μέρες από το δέκατο έτος του Τρωικού Πολέμου, ο οποίος, όπως αναφέρθηκε, αποτελεί το περιεχόμενο του έπους. Η αφήγηση ξεκινάει με τη διαμάχη του Αχιλλέα και του Αγαμέμνονα και ολοκληρώνεται με την κηδεία του Έκτορα. Ωστόσο, ο ποιητής δεν αφηγείται μόνο τα γεγονότα που συνέβησαν σε αυτές τις μέρες. Η οργή του Αχιλλέα αποτελεί το κεντρικό γεγονός της αφήγησης, αλλά γύρω από αυτό ο ποιητής διαπλέκει διάφορα γεγονότα που σχετίζονται με τη δεκάχρονη εκστρατεία στην Τροία (για αυτό άλλωστε και ο τίτλος του έπους δεν είναι Αχιλληίδα αλλά Ιλιάδα- Ίλιο είναι άλλη ονομασία της Τροίας, ως γνωστόν) και κατορθώνει με αυτόν τον τρόπο να αφηγηθεί το σύνολο του Τρωικού Πολέμου, πράγμα που αιτιολογεί αυτό που είπαμε πιο πάνω, ότι η αφήγηση είναι in media res.
Αυτό ο ποιητής το καταφέρνει με διάφορους τρόπους. Όσον αφορά τα γεγονότα που έγιναν πριν, εφαρμόζονται δυο πρακτικές Η πρώτη είναι η αφήγηση κάποιων από αυτά μέσω αναδρομικών αφηγήσεων. Για παράδειγμα, στη ραψωδία Γ ένας από τους ηλικιωμένους Τρώες περιγράφει την αντιπροσωπεία που έστειλαν πριν την έναρξη της πολιορκίας οι Αχαιοί ζητώντας την Ελένη, στην Α ο Κάλχαντας αναφέρεται στη θυσία της Ιφιγένειας, στην Ζ η Ανδρομάχη θυμάται την καταστροφή από τον Αχιλλέα της πόλης από την οποία κατάγεται κ.α.. Κάποια άλλα όμως, που θεωρητικά έγιναν νωρίτερα, ο ποιητής τα μεταφέρει μέσα σε αυτές τις 51 μέρες ώστε να μπορεί να τα αφηγηθεί εκείνος. Χαρακτηριστικά τέτοια παραδείγματα αποτελούν ο κατάλογος των πλοίων, η μονομαχία Πάρη και Μενέλαου για την Ελένη, οι ερωτήσεις που κάνει ο Πρίαμος στην Ελένη για τους ηγέτες των Αχαιών, οι νίκες αρχικά των Αχαιών, παρά την υπόσχεση του Δία να ηττηθούν για να δοξαστεί ο Αχιλλέας, κ.α.. Όσον αφορά γεγονότα που συνέβησαν μετά το τέλος της Ιλιάδας, όπως ο θάνατος του Αχιλλέα και η άλωση της Τροίας, ο ποιητής χρησιμοποιεί την τεχνική της προοικονομίας. Σε όλο το έπος κυριαρχεί μια πένθιμη και μελαγχολική ατμόσφαιρα και όλοι είναι πεπεισμένοι, ακόμα κι ο Έκτορας, ότι τελικά η Τροία θα πέσει. Και σε όλο το έπος, κάθε αναφορά στον Αχιλλέα συνοδεύεται από την προφητεία ότι θα πεθάνει νέος, σε σημείο που το "ολιγοήμερος" κόντεψε να του γίνει περισσότερο τυπικό επίθετο, από το... τυπικό του, του γρηγοροπόδαρου.
Πρέπει, τέλος, να γίνει μνεία σε διάφορες άλλες αναδρομικές αφηγήσεις που υπάρχουν στην Ιλιάδα, οι οποίες τοποθετούνται πριν από τα γεγονότα της κύριας αφήγησης, τον Τρωικό Πόλεμο και είναι άσχετες μαζί τους, τις οποίες αφηγούνται τα πρόσωπα της ιστορίας για διάφορους λόγους. Για παράδειγμα, ο Νέστορας αφηγείται συμβάντα από την Κενταυρομαχία για να πείσει τους Αχαιούς ότι είναι άξιος να τους συμβουλεύει, ο Γλαύκος αφηγείται στον Διομήδη την ιστορία του Βελλερεφόντη παρουσιάζοντας την ιστορία της οικογένειάς του για να δώσει στον ποιητή την ευκαιρία να καλύψει τον αφηγηματικό χρόνο μέχρι ο Έκτορας να προλάβει να μπει στην Τροία και να συναντήσει για τελευταία φορά την Ανδρομάχη, ο Αχιλλέας αφηγείται τον μύθο της Νιόβης στον Πρίαμο για να τον πείσει να δειπνήσει μαζί του παρά το πένθος του για τον θάνατο του Έκτορα, κ.α..
Κλείνοντας, να πούμε, με ελαφρά χαρίεσσα διάθεση, ότι το τραγούδι που έδωσε τον τίτλο στην ανάρτηση, αποδεικνύει την μεγάλη επίδραση που έχουν οι αρχαίες ιστορίες και ο τρόπος αφήγησής τους μέχρι σήμερα και πόσο έχουν επηρεάσει ακόμα και ταπεινά είδη, όπως το ελαφρολαϊκό τραγούδι. Στο συγκεκριμένο τραγούδι έχουμε τον διάλογο δυο προσώπων. Η μία φωνή είναι μια γυναίκα η οποία ζητάει από την άλλη φωνή, έναν άνδρα, να εξηγήσει γιατί είναι σκεφτικός και λυπημένος. Κι εκείνος αφηγείται την ατυχή ερωτική του ιστορία... χωρίς να την αφηγηθεί, μέσω των συνέπειών της και των αντιδράσεων που αυτή προκαλεί.
Υ.Γ.1: Για την εισαγωγή της Ιλιάδας εδώ.
Υ.Γ.2: Τα κομικσάκια τα τσίμπησα από εδώ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου