Στην Ανδρομέδα και στη Γη: Στη Πέργαμο και στη Μπαστιά /Για Σένα τραγουδώ 18 (Ο Άλκης Αλκαίος για την μάνα του και ο Θάνος Μικρούτσικος για τον Νίκο Πουλαντζά)

Δυο κοινά στοιχεία υπάρχουν ανάμεσα στην Πέργαμο και την Μπαστιά.

Το πρώτο είναι προφανώς ότι αναφέρονται και οι δυοστο τραγούδι του Θάνου Μικρούτσικου «Το κακοήθες μελάνωμα» σε στίχους του Άλκη Αλκαίου. 

   Αλλά δεν είναι αυτός ο λόγος της παρούσας ανάρτησης, γιατί άμα ήταν έτσι θα έπρεπε να αναφερθώ  και στον Πόρο και την Σαντορίνη που ομοίως αναφέρονται. Και δεν θα το κάνω.

   Το δεύτερο είναι ότι, όπως παρατήρησε η gia_des,  και των δύο πόλεων το όνομα σημαίνει «φρούριο», «οχυρό». Και είναι εξαιτίας αυτού που γίνεται αυτή η ανάρτηση η οποία περιέχει πληροφορίες για τις δυο αυτές πόλεις. 

    Ας τις δούμε λοιπόν... 

     Η Πέργαμος ονομάζεται σήμερα Bergama και είναι μια μικρή τουρκική πόλη με πληθυσμό 60.000 χιλιάδων κατοίκων που βρίσκεται καμιά 20αριά χιλιόμετρα από τις ακτές του Αιγαίου. Στο καιρό της όμως, και συγκεκριμένα κατά την ελληνιστική περίοδο, ήταν μια από τις σημαντικότερες πόλεις του τότε κόσμου και έδρα ενός από τα ισχυρότερα βασίλεια της Ανατολής. Η αρχαία πόλη είναι κτισμένη σε ένα λόφο ύψους περίπου και από κει πήρε το όνομά της καθώς φαίνεται ότι πριν αναπτυχθεί σε πόλη εκεί υπήρχε κάποιο οχυρό. Το όνομά "Πέργαμος" φαίνεται να προέρχεται από την λυκιακή λέξη "parrai" η οποία σημαίνει "ψηλά". Αναφέρεται για πρώτη φορά στην "Κύρου Ανάβαση" του Ξενοφώντα ως το κάστρο μιας οικογένειας από την Κόρινθο. Η Πέργαμος άρχισε να εξελίσσεται από το 293 π.Χ.  όταν ο Λυσίμαχος κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων των Διαδόχων  τοποθέτησε στο φρούριο για ασφάλεια τους θησαυρούς του. Μετά τον θάνατό του, ο στρατηγός του Λυσίμαχου Φιλέταιρος, στον οποίο είχε αναθέσει την φύλαξη των θησαυρών του, ίδρυσε το Βασίλειο της Περγάμου το οποίο άντεξε μέχρι το 131 π.Χ. και εξελίχθηκε σε  πολύ σημαντική δύναμη στην εποχή του. Οι βασιλιάδες της Περγάμου με τα λεφτά του Λυσίμαχου  οχύρωσαν και εξωράισαν την πόλη, η οποία ήταν πασίγνωστη στην αρχαιότητά και ακόμα και σήμερα παραμένει γνωστή για πολλούς λόγους. Ένας από αυτούς ήταν η Βιβλιοθήκη της η οποία ήταν εφάμιλλη σχεδόν εκείνης στην Αλεξάνδρεια. Μάλιστα, εξαιτίας της αντιζηλίας των δυο βιβλιοθηκών και των δύο βασιλείων δημιουργήθηκε μια νέα γραφική ύλη και εξ αυτής αυτό που ονομάζουμε σήμερα βιβλίο. Στην αρχαιότητα έγραφαν σε ξεραμένα φύλλα παπύρου τα οποία κολλούσαν μετά το έναν κάτω από το άλλο και το τύλιγαν σε ρολό. Ο πάπυρος όμως φυόταν μόνο στον Νείλο και, όταν το βασίλειο της Αιγύπτου άρχισε να κάνει εμπάργκο στις εξαγωγές του στην αντίζηλο Βιβλιοθήκη, οι Περγαμηνοί αναγκάστηκαν να εφεύρουν μια καινούργια γραφική ύλη. Κι έτσι έφτιαξαν την περγαμηνή. Η περγαμηνή ήταν  επεξεργασμένα δέρματα εμβρύων κατσικιών τα οποία μετά την επεξεργασία τα δίπλωναν και τα έκοβαν, ώστε να πάρουν σχήμα παρόμοιο με αυτό που σήμερα ονομάζουμε βιβλίο.  Όμως, οι μέρες της δόξας παρήλθαν και όσο ξαφνικά αναδύθηκε στην Ιστορία το Βασίλειο της Περγάμου τόσο απότομα εξαφανίστηκε. Ο τελευταίος βασιλιάς της Περγάμου, ο Άτταλος ο Γ, εξαιτίας των αντιζηλιών που μάστιζαν την ελληνιστική Ανατολή κι επειδή δεν είχε παιδιά και δεν ήθελε να του το φάνε το βασίλειο οι μισητοί γείτονες του, είχε το 131 π.χ. που πέθανε την φαεινή ιδέα να κληροδοτήσει το βασίλειό του στους Ρωμαίους. Έτσι, άκοπα εντελώς οι Ρωμαίοι έβαλαν πόδι στην Μικρά Ασία και τη χρησιμοποίησαν ως προγεφύρωμα για την κατάκτηση της Ανατολής, παράλληλα δε ξεκοκάλισαν και τον θησαυρό του Άτταλου. Ο Τιβέριος Γράγχος, βέβαια, είχε προτείνει να χρησιμοποιηθεί για φτιαχτούν εργαλεία για τους φτωχούς Ρωμαίους, αλλά τον έσφαξαν, για να μάθει να λέει τέτοιες κομμουνιστικές μπούρδες ο αναρχοάπλυτος θολοκουλτουριάρης. Η Πέργαμος και επί Ρωμαιοκρατίας υπήρξε για καιρό σημαντική, μάλιστα εκεί έζησε ο Γαληνός, ο μεγάλος γιατρός της αρχαιότητας. Βαθμιαία όμως, άρχισε να φθίνει η σημασία της, το 1401 ο Ταμερλάνος την κατέστρεψε και εγκαταλείφθηκε. Αργότερα, οι Τούρκοι έχτισαν την σημερινή πόλη στους πρόποδες του λόφου. Η σημερινή πόλη είναι γνωστή για την χρυσοχοΐα της και για τα... αρχαία της. Αν και πολλά της λείπουν. Όπως ο Έλγιν με τον Παρθενώνα, αλλά μεθοδικότερα και σε μεγαλύτερη κλίμακα, Γερμανοί αρχαιολόγοι μετέφεραν πέτρα την πέτρα τον Βωμό του Δία από την ακρόπολη της Περγάμου στο Μουσείο του Βερολίνου... 

Πάμε τώρα  προς την Δυτική Μεσόγειο, να δούμε την Μπαστιά... 

    Η Μπαστιά βρίσκεται στην Κορσική. Είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του νησιού  με 50.000 κατοίκους και το μεγαλύτερο λιμάνι της Κορσικής. Βρίσκεται βορειοανατολικά, στη βάση του Κορσικανού Ακρωτηρίου. Η πόλη ονομαζότανε Κάργκο κατά τον Μεσαίωνα. Το 1380 όμως οι Γενουάτες που κατείχαν το νησί θέλησαν να φτιάξουν σε ένα πιο απάνεμο μέρος ένα κάστρο, μια basttiglia, από την οποία πήρε και το όνομα της η νέα πόλη που δημιουργήθηκε και μέχρι το 1791 ήταν η πρωτεύουσα του νησιού. Επειδή η πόλη είναι χτισμένη μπροστά από ένα βουνό με απόκρημνους βράχους και γκρεμούς, έχει αναπτυχθεί παράλληλα με τις ακτές στον άξονα Βορρά Νότου. Σήμερα η πόλη είναι το εμπορικό κέντρο της Κορσικής και πολύ γνωστή για τα κρασιά της. 

 Η Μπαστιά είναι πρωτεύουσα της περιφέρειας Άνω Κορσικής. Η κεντρική κορυφογραμμή της Κορσικής  που χωρίζει την Άνω Κορσική από την περιφέρεια της Νότιας Κορσικής, η οποία έχει πρωτεύουσα το Αιάκιο, καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τις ενδοκορσικανικές σχέσεις, καθώς διαχρονικά δυσχέραινε τις επαφές μεταξύ των δυο πλευρών του νησιού. Η Μπαστιά και η βορειονατολική Άνω Κορσική βρέθηκαν ιστορικά υπό την πολιτιστική επιρροή των Γενοβέζων και μισούν την Γαλλία και την Νότια Κορσική. Αντίθετα, το Αζαξιό  και η Νότια Κορσική βρέθηκαν υπό την πολιτιστική επιρροή των Γάλλων και μισούν την Γαλλία και την Άνω Κορσική. Με άλλα λόγια, οι τοπικιστές Κορσικανοί, βόρειοι και νότιοι, διεκδικώντας την αυτονομία του νησιού τους στρέφονται έναντι της Γαλλίας και αλλήλων, κάτι σαν το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο της Ιουδαίας και το Ιουδαϊκό Εθνικόπελευθερωτικό Μέτωπο στους Μόντυ Πάιθον...  Ή, στα καθ΄ημάς, σαν το ΜΛ ΚΚΕ και το ΚΚΕ ΜΛ... 

    Στην Μπαστιά εδρεύει η ομώνυμη ποδοσφαιρική ομάδα  η οποία ήταν η γαλλική ομάδα που υποστήριζα όταν ασχολιόμουνα με το ποδόσφαιρο το παλαί ποτέ, γιατί  πιτσιρικάκι  απέκτησα μια ιδιαίτερη συμπάθεια απέναντι στην Κορσική, λόγω του μυθιστορήματος "Οι Κορσικανοί αδερφοί" που το είχα διαβάσει σε Κλασικά Εικονογραφημένα και το λάτρευα. Και γιατί όταν άρχισα να παρακολουθώ ποδόσφαιρο, είχε η Μπαστιά μόλις υποβιβαστεί και γω  είμαι από κείνους που υποστηρίζουν τους στριμωγμένους και ποτέ τους νικητές, οι οποίοι δεν μου φαίνονται ότι χρειάζονται την υποστήριξή μου. Πάντως, η Μπαστιά είναι η πιο πετυχημένη ομάδα της Κορσικής, έχει παίξει μάλιστα το 1978 τελικό Κυπέλλου Ουέφα. Τα τελευταία σαράντα χρόνια είναι ψιλοκαθηλωμένη στην δεύτερη κατηγορία της Γαλλίας με σποραδικές εμφανίσεις στην πρώτη. Κάτι σαν τον Πανσερραϊκό στην Ελλάδα, δηλαδή. Αντίθετα, με τον Πανσερραϊκό, βέβαια, έχει τσιμπήσει και ένα Κυπελλάκι Γαλλίας, το 1981. 

   Οι στίχοι του τραγουδιού πιθανότατα είναι γραμμένοι για την μάνα του Αλκαίου ή με αφορμή αυτή, μιας και πέθανε στα 43 της από κακοήθες μελάνωμα, ωστόσο ο Θάνος ζήτησε από τον Άλκη να αφιερώσει το τραγούδι στον αριστερό διανοητή Νίκο Πουλαντζά. Οπότε, ας πούμε δυο τρία πράγματα και αυτούς, για τον Πουλαντζά δηλαδή, μιας και για τη μάνα του Αλκαίου δεν ξέρω κάτι πέρα από το ότι είχε καλά γονίδια για να βγάλει το γιο που έβγαλε. . 

    Ο Νίκος Πουλαντζάς λοιπόν, ήταν μαρξιστής φιλόσοφος και κοινωνιολόγος. Αφού τελείωσε την Νομική στην Αθήνα και πέρασε λίγο καιρό στο Μόναχο, πήγε  στη Γαλλία  όπου και έμεινε σε όλη την υπόλοιπη ζωή του.  Υπήρξε από τους θεμελιωτές του δομικού μαρξισμού και από τις ηγετικές μορφές του ευρωκομουνισμού,  ασκώντας όμως παράλληλα κριτική στα κομουνιστικά κόμματα της Δυτικής Ευρώπης.  Ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα για με την έννοια του κράτους και τα όριά του.      Αυτοκτόνησε στις 3 Οχτωβρίου του 1979 σε ηλικία 43 χρονών. Αγκάλιασε τα βιβλία του και έπεσε μαζί τους από τον 13ο όροφο της πολυκατοικίας όπου έμενε στο Παρίσι, φιλοξενούμενος από ένα φίλο του. Ήταν εισηγητής τους λεγόμενου "δημοκρατικού σοσιαλισμού", καθώς όπως έλεγε χαρακτηριστικά,  "ο σοσιαλισμός ή θα είναι δημοκρατικός ή δεν θα είναι σοσιαλισμός"