Τον χειμώνα που μας πέρασε είχα την χαρά να συμμετέχω στην παρουσίαση του δεύτερου βιβλίου του παλιού μου μαθητή Νίκου Διονυσάτου "Χαμένες ημέρες μιας μαύρης ηπείρου". Το κειμενάκι που ακολουθεί βασίζεται στις σημειώσεις που χρησιμοποίησα στην τοποθέτησή μου για το βιβλίο κατά την διάρκεια της εκδήλωσης και είπα να τις αναπτύξω σε ένα κείμενο εν είδει κριτικής για το βιβλίο. Ευνοϊκής βέβαια, όχι μόνο γιατί τα παιδί της κουκουβάγιας είναι το καλύτερο αλλά - κυρίως- γιατί το βιβλίο είναι όντως πολύ καλό. Πάμε λοιπόν...
Στην αφίσα της εκδήλωσης με είχαν προαναγγείλει ως φιλόλογο, εγώ όμως πήγα ως δάσκαλος και δη χαρούμενος, όπως δηλαδή πρέπει νοιώθει ένας δάσκαλος όταν βλέπει τα παλιά του παιδιά να καταφέρνουν να εξελίσσονται σε αυτό που μπορούν να γίνουν. Γιατί εγώ είχα την χαρά να δω το συγγραφέα εν τη γενέσει και τη εξελίξει του, καθώς υπήρξα επί
πολλά χρόνια καθηγητής του στο Μουσικό Σχολείο Ρόδου Όλα αυτά τα χρόνια υλοποιήσαμε, μαζί και με τα άλλα εξαιρετικά παιδιά της φουρνιάς του, πολλές δημιουργικές εργασίες, όχι μόνο δημιουργικής γραφής. Στα πλαίσια αυτών των εργασιών μού έχει αναλύσει μια παλιά σκανδιναβική μπαλάντα, έχει σκηνοθετήσει ένα ντοκιμαντέρ για το μεσαιωνικό Παραδείσι, έχει γράψει ένα διήγημα με ηρωίδα μια καλόγρια στο Δυτικό Ρωμαϊκό Κράτος την ώρα που στο μοναστήρι της φτάνουν επελαύνοντας οι βάρβαροι, έχει φτιάξει αφίσες ενάντια στην έμφυλη βία και πολλά άλλα. Κοινή συνισταμένη των δημιουργικών εργασιών του μέλλοντα συγγραφέα ήταν το πάθος της έκφρασης που τον έκανε να δοκιμάζει ποικίλες φόρμες και να ψάχνει πάντα έναν ιδιαίτερο τρόπο να πει αυτά που θέλει. Η ευρυμάθεια δε που από μικρό παιδί υπήρξε βασικό χαρακτηριστικό του του παρείχε όλα τα εφόδια ώστε οι απόπειρες αυτές να είναι επιτυχείς.
Τα στοιχεία αυτά που ως μαθητής επέδειξε σε πρώιμο στάδιο χαρακτηρίζουν και το συγγραφικό του έργο, κυρίως δε το δεύτερο βιβλίο του "Χαμένες ήμερες μιας μαύρης ηπείρου". Φαίνεται πώς είναι εκπρόσωπος μιας νέας γενιάς συγγραφέων με πολλές και διάφορες επιρροές από πολλά και διαφορετικά πεδία, η οποία λειτουργεί κάπως σαν πρίσμα από την ανάποδη. Αφού αφομοιώσει τις ετερόκλητες αυτές πληροφορίες που συγκεντρώσε, κάποια στιγμή τις συνθέτει σε ένα ενιαίο όλο. Έτσι και ο συγγραφέας του βιβλίου. Κάποτε, όπως προανέφερα, μού είχε αναλύσει μια μεσαιωνική σκανδιναβική μπαλάντα θρησκειολογικά, φιλοσοφικά και λογοτεχνικά, το πρώτο του βιβλίο ήταν επιστημονικής φαντασίες και τώρα αντλεί το θέμα του από την αποικιοκρατική Ζιμπάμπουε, εκκινώντας από τα χρόνια κατά τα οποία ήταν Ροδεσία και φτάνοντας στο σήμερα.
Το βιβλίο χωρίζεται σε δύο διακριτά μέρη, καθένα από τα οποία χαρακτηρίζεται από διαφορετικό αφηγηματικό σχήμα. Αυτό όμως λειτουργεί υπέρ του. Δεν το κάνει να μοιάζει κατακερματισμένο και ανερμάτιστο, αντίθετα το καθιστά ένα είδος παζλ που ο αναγνώστης συμπληρώνει σιγά σιγά.
Το πρώτο μέρος ειδικά, το πριν, εκείνο που διαδραματίζεται στο αποικιακό παρελθόν της Ροδεσίας, μοιάζει με ένα ψηφιδωτό που σχηματίζεται λίγο λίγο μέσω της εναλλαγής κατά την αφήγηση διάφορων οπτικών γωνιών, καθώς σε κάθε κεφάλαιο την αφήγηση αναλαμβάνει διαφορετική αφηγηματική φωνή, και έτσι φωτίζεται πλήρως η ιστορία σε όλες της τις διαστάσεις. Ως προς αυτό θυμίζει, χωρίς σε καμία περίπτωση να το μιμείται, το μυθιστόρημα του Θανάση Βαλτινού "Στοιχεία από τη δεκαετία του '60" που κι αυτό διαδραματίζεται στην Αφρική, σε ένα τελείως διαφορετικό πλαίσιο βέβαια.
Το δεύτερο μέρος, το μετά, εκείνο που διαδραματίζεται έπειτα από την αποαποικιοποίηση, είναι γοτθικό και περισσότερο συμπαγές αφηγηματικά. Λειτουργεί ως επέκταση όσων αναφέρθηκαν στο πρώτο μέρος, όντας αυτά που γίνονται αποτέλεσμα πράξεων που περιγράφονται εκεί. Το αφηγηματικό σχήμα είναι πιο απλό, ωστόσο η αφήγηση είναι ωραία και στρωτή και χαρακτηρίζεται από έντονο σασπένς και πλούσια εικονοποιία. Σε κάποιες περιπτώσεις δε την ώρα που το διάβαζα, το έβλεπα στον νου μου, σαν ταινία. Ο τρόπος χρήσης των αναδρομικών αφηγήσεων είναι πολύ ωραίος, και γιατί πληροφορούμαστε τι έγινε αλλού και σε άλλους ήρωες χωρίς να κουράζει,,,, και γιατί εμπλουτίζεται το αφηγηματικό τοπίο του βιβλίου, εναλλάσσοντας του αφηγητές. Θα πρέπει, τέλος, να εξάρω την άψογη χρήση της αφηγηματικής τεχνικής του false protagonist, αλλά δεν λέω παραπάνω ως προς αυτό, να μην σποϊλάρω.
Συνολικά, το βιβλίο διαβάζεται πάρα πολύ ευχάριστα, κυλάει αβίαστα, και το ύφος του είναι ρέον και καθαρό. Τέλος, ο συγγραφέας έχει την φρόνηση και την ικανότητα να μην φορτώσει το έργο με πάρα πολλές γεωγραφικές και ιστορικές πληροφορίες, αυτές που έχει όμως είναι αρκετές ώστε ο μέσος αναγνώστης που δεν είναι προφανώς εξοικειωμένος με την γεωγραφία της Αφρικής και την ιστορία της Ζιμπάμπουε να έχει επαρκή στοιχεία ώστε να καταλάβει τι γίνεται, πού γίνεται και γιατί.
Εν κατακλείδι, το βιβλίο αποτυπώνει ξεκάθαρα την φρίκη της αποικιοκρατίας αλλά και την παράνοια της αποαποικιοποίησης και κατορθώνει να συνδέσει την ιστορία που αφηγείται και με την σύγχρονη μνημονιακή πραγματικότητα, καθώς ζούμε σε περίοδο κατά την οποία η αποικιοκρατία έχει επανεμφανιστεί με άλλους τρόπους, και τα μνημόνια είναι ένας τέτοιος τρόπος αποικιοκρατικής επιβολής. Άρα πρέπει και αυτό να μας απασχολήσει αλλά και το τι θα γίνει μετά την εκ νέου αποαποικιοποίησή μας. Στη Ζιμπάμπουε, ας πούμε, δεν πήγε και πάρα πολύ καλά αυτό, όπως και το βιβλίο δείχνει.
Να το πάρετε και να το διαβάσετε!
Εκδόθηκε από τις Εκδόσεις, μπορείτε να το προμηθευτείτε από το παρακάτω λίνκιον:
Αντιγράφω την περίληψή του βιβλίου.
Περίληψη του βιβλίου:
Ροδεσία, Αφρική, δεκαετία του ’70. Ιστορίες από μια εποχή που ο ρατσισμός, η βία και ο πόλεμος βασίλευαν σε ένα από τα τελευταία απομεινάρια μιας αποστεωμένης αποικιακής αυτοκρατορίας, που ήταν ήδη νεκρή. Η Ροδεσία ήταν μια χώρα, που όπως η γειτονική της Νότια Αφρική, εκείνη την εποχή, διέθετε ένα σκληρό καθεστώς ρατσιστικών διακρίσεων, στο οποίο μια λευκή μειονότητα γαιοκτημόνων και επιχειρηματιών διαφέντευε αυθαίρετα τον μαύρο πληθυσμό της χώρας, ο οποίος διψούσε και αγωνιζόταν για ελευθερία και ισότητα. Το βιβλίο αυτό αφηγείται καθημερινές ιστορίες λευκών και μαύρων της Ροδεσίας, ανεξαρτήτως κοινωνικής τάξης, μέσα από τα ιστορικά γεγονότα που σημάδεψαν τη μοιραία αυτή γωνιά της αφρικανικής ηπείρου. Σε πολλές μάλιστα από αυτές τις ιστορίες βασικό ρόλο παίζει και το ελληνικό στοιχείο της Ροδεσίας, η οποία διέθετε μεγάλη ελληνική κοινότητα, κατά τα χρόνια της λευκής κυριαρχίας. Το πρώτο μέρος του έργου υπόσχεται ποικιλία διαφορετικών χαρακτήρων, που όλοι τους αναδεικνύουν την ανθρώπινη πλευρά πίσω από την τραγωδία ενός πολέμου που για το ελληνικό κοινό αποτελεί εν πολλοίς μια άγνωστη σελίδα της παγκόσμιας ιστορίας. Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου, και έπειτα από ένα ταξίδι στον χρόνο, ο αναγνώστης φτάνει στη Ροδεσία των αρχών της δεκαετίας του 2010, που βέβαια πλέον ήταν γνωστή σε όλους ως Ζιμπάμπουε. Μέσα στα χρόνια της οικονομικής κρίσης και των πρώτων μνημονίων στην Ελλάδα, οι χρεωκοπημένοι απόγονοι μιας οικογένειας ευκατάστατων Ελλήνων, που ζούσαν παλιά στη Ροδεσία, επιστρέφουν στη Ζιμπάμπουε για να διεκδικήσουν την περιουσία τους εκεί. Άθελά τους ωστόσο μπλέκουν σε μια διαστροφική και αρρωστημένη πλεκτάνη, που σε ένα κλειστοφοβικό χιτσκοκικού τύπου θρίλερ, θα τους φέρει στα όριά τους και θα τους διαλύσει, με φόντο την αφρικανική σαβάνα της Ζιμπάμπουε, και κεντρική πρωταγωνίστρια μια σατανική γυναίκα, της οποίας τις προθέσεις «ο Θεός μόνον θα μπορούσε να εξηγήσει».
Ολόκληρη η εκδήλωση στο ακόλουθο βίντεο.
x
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου