Κονιάκ πολλών αστέρων: "Το όνομά μου" (Οδυσσέας Ιωάννου) ως παράλληλο κείμενο στο ποίημα της Δημουλά* και λίγα λόγια για την "Σιωπή" από τα Ξύλινα Σπαθιά

"Το όνομα μου" είναι ένα... πεζοτράγουδο, που  το ερμηνεύει  εκπληκτικά η Νατάσα  Μποφίλιου με μουσική υπόκρουση ένα θέμα του Θέμη Καραμουρατίδη.
  Το κομμάτι περιέχεται στον δίσκο "Πρώτες λέξεις", μια συνεργασία της Μποφίλιου με τον Μάλαμα σε  τραγούδια στα οποία την μουσική έγραψε ο Θέμης Καραμουρατίδης και τους στίχους ο Οδυσσέας  Ιωάννου.  "Το όνομά μου "είναι μια μουσική απαγγελία ενός κειμένου του Ιωάννου και θα μπορούσε κάλλιστα να είναι ένα είδος συναισθηματικού πρίκουελ στο ποίημα "Κονιάκ Μηδέν Αστέρων" της Κικής Δημουλά, όντας, ως προς τη συναισθηματική ένταση της απώλειας του αγαπημένου προσώπου, κονιάκ πολλών αστέρων.

Το Όνομα Μου

Και τώρα πρέπει να βρω δυο λόγια να σου πω.

Τις βρήκα έτοιμες τις λέξεις. Δεν έφτιαξα καμμία μόνη μου.

Αυτό είναι άδικο για σένα.

Θέλω να βρω κάτι που να είναι μόνο για σένα.

Να μην χωράνε μέσα τόσοι και τόσοι.

Δεν ήσουνα σαν τόσους και τόσους.

Δεν θέλω να σε ντύσω με φορεμένα ρούχα. Φθαρμένους αγκώνες και γόνατα, 

θα 'ναι σαν να σε ντύνω με λυγίσματα, 

σαν να προδίδω πως εγώ τουλάχιστον σε είχα δει να κλαις.

Γιατί να τους το πω; Θα καίγονται να μάθουν πως ήσουν ίδιος με κείνους, 

πως δεν ήσουν δα και κάτι διαφορετικό.

Δεν θα τους αφήσω να σε θυμούνται στα μέτρα τους. 

Αν δεν πονάνε κάθε φορά, αν δεν τους σκοτώνει που δεν σε έζησαν, 

που δεν ήταν εκείνοι αυτό που ήμουν εγώ για σένα, 

που δεν θα γίνουν ποτέ αυτό που ήσουν εσύ για μένα,

 ας μην σε θυμούνται καθόλου.

Στον δρόμο, φεύγοντας, σταύρωσα με δύο παιδιά. 

Το ένα σου έμοιαζε, σε εκείνη την φωτογραφία με τους γονείς σου

σε μία θάλασσα που δεν θυμόσουν.

Και με ρώτησαν: “τι τον είχες;”

Ρώτησαν εμένα τι σε είχα!

Τους είπα πως ήσουν το όνομά μου.

ήσουν το όνομά μου.

Τους είπα πως ήσουν το όνομά μου.

ήσουν το όνομά μου.

Από δω και πέρα πια, μπορούν να με φωνάζουν όπως θέλουν.

    Οι στίχοι του τραγουδιού (γιατί ως τραγούδι το εκλαμβάνουμε) τοποθετούνται αμέσως μετά την κηδεία αγαπημένου προσώπου, όπως, πέρα από την ατμόσφαιρα σπαραγμού που ξεχειλίζει από όλο το κείμενο, φανερώνει η  συνάντηση, "το σταύρωμα", με τα δυο παιδιά που φεύγοντας την ρωτάνε  "τι τον είχε". Η ταυτότητα του αγαπημένου προσώπου δεν αποκαλύπτεται, ώστε να μπορεί καθένας να το ταυτίσει με τη δική του απώλεια,  λόγω του φύλου της τραγουδίστριας ωστόσο,  φαίνεται σε πρώτη ανάγνωση να είναι ο σύντροφός της- αυτό -ξαναλέω - δεν είναι δεσμευτικό.

  Η  ποιητική φωνή απευθύνεται στο αγαπημένο πρόσωπο που έχασε σε β' πρόσωπο, ως να ήταν ακόμα ζωντανό, προσπαθώντας κατά κάποιο τρόπο να το διατηρήσει λίγο ακόμα στη ζωή και να διαχειριστεί ταυτόχρονα την απώλειά του.  Σαν να ζητάει συγγνώμη που μίλησε για την απώλειά του με φθαρμένες λέξεις, διατυπώνει την ανάγκη να φτιάξει καινούργιες, άφθαρτες λέξεις για να μιλήσει για αυτόν, λέξεις που να μην έχουν χρησιμοποιήσει οι άλλοι άνθρωποι, καθώς αυτά τα συναισθήματα που ένοιωθε για αυτόν δεν ήταν σαν τα άλλα, γιατί κι αυτός δεν ήταν σαν τους άλλους, και για την ίδια αλλά και σε σχέση με  αυτούς, οπότε πρέπει να βρει καινούργιες λέξεις για να τα εκφράσει. Κι έτσι κρατάει βουβό τον θρήνο, μέσα της, για να διατηρήσει άφθαρτη την μνήμη του,  μη θέλοντας να την μοιραστεί με τον υπόλοιπο κόσμο, ώστε να μην  επιτρέψει να εισέλθουν  στο άβατο της σχέσης τους και να κρυφοκοιτάξουν με την νοσηρή περιέργεια του απρόσκλητου την αβίαστη και ουσιαστική επαφή  τους, με σκοπό να βρουν ψεγάδια σε αυτήν και να τον απομυθοποιήσουν.  Γιατί εκείνη που μοιράστηκε αυτήν την τέλεια σχέση, γνωρίζει την αξία της και ξέρει πώς μόνο η ίδια θα μπορούσε να διαχειριστεί την μνήμη του αγαπημένου προσώπου με τη λατρεία που της αξίζει.

  Στα πλαίσια αυτά, η συνάντηση με τα δυο παιδιά τα οποία την ρωτάνε "τι τον είχε" επιτελεί δυο λειτουργίες. Σε πρώτη φάση, την επαναφέρει για λίγο στην πραγματικότητα. Η επάνοδος αυτή επαναβεβαιώνει την απώλεια αλλά και την ιδιαίτερη σχέση που μοιραζόταν η ποιητική φωνή με το αγαπημένο πρόσωπο, ισχυροποιώντας ταυτόχρονα και την απόφαση να φυλάξει μέσα της τη μνήμη για να την κρατήσει αμίαντη. Σε δεύτερη φάση, της φέρνει στο νου την παιδική φωτογραφία του χαμένου αγαπημένου προσώπου σε μια "θάλασσα που δεν θυμόταν". Η φωτογραφία στη θάλασσα ως σύμβολο επιτελεί κι εδώ την ίδια λειτουργία που επιτελεί και στο ποίημα της Δημουλά: διατηρεί ζωντανό κάτι που δεν υπάρχει πια παρά μόνο στη μνήμη, κάνοντας εντονότερο τον πόνο της απώλειας. Μόνο που, αντίθετα με το ποίημα της Δημουλά  όπου η ασάφεια του μέρους όπου τραβήχτηκε η φωτογραφία συμβολίζει τη ματαιότητα της μνήμης και το ξεθύμασμα του πόνου, εδώ μεγιστοποιεί  την απώλεια και τον πόνο διότι εντείνει το αίσθημα της απιστίας σε σχέση με το μέλλον που υπόσχεται η φωτογραφία. Κι αυτό γίνεται εντονότερο μιας και πρόκειται για παιδική φωτογραφία, καθώς πλέον το αιώνιο τώρα που απηχούσε και οι άπειρες δυνατότητες του μέλλοντος που προδιάγραφε έχουν μόλις γίνει πριν. Τελεσίδικα και αναπόφευκτα.

   Έτσι, η ποιητική φωνή στην νοερή απάντησή της στην ερώτηση των παιδιών,  ταυτίζει τον εαυτό της με το αγαπημένο πρόσωπο ορίζοντας το, ως το όνομά της. Και για να τονιστεί η σημασία της δήλωσης αυτής, αυτό είναι το μόνο κομμάτι του κειμένου το οποίο τραγουδιέται.  Γιατί το όνομά μας είναι ένα πολλά περισσότερα από μια απλή προσφώνηση. Κάτω από αυτό συνοψίζεται ό,τι είμαστε, ό,τι νοιώσαμε, ό,τι σκεφτήκαμε. Συνοψίζει την ταυτότητά μας. Και όλα αυτά, τα στοιχεία  που κάνουν την ποιητική φωνή να είναι ο εαυτός της, τα ταυτίζει με εκείνον, γιατί ό,τι σχετίζεται με εκείνον έχει αξία. Τα υπόλοιπα είναι ένα απλό περίβλημα και για αυτό, αδιαφορεί για το πώς θα τη φωνάζουν οι άλλοι άνθρωποι, οι απέξω.

     Το αξιοθαύμαστο, το παράδοξο, το γοητευτικό είναι πως το τραγούδι αυτό βγήκε την τελευταία στιγμή στο φως και βρήκε χώρο στον δίσκο, όπως μπορείτε, να διαβάσετε εδώ, όπου οι συντελεστές του περιγράφουν τη διαδικασία της δημιουργίας του. Και είναι πράγματι ευτυχές το γεγονός!  Αλλά από την άλλη, σε κάνει να αναρωτιέσαι! Πόσες "Ρόζες" δεν διάλεξε κανένας Μητροπάνος (μόλις συνειδητοποίησα ότι η "Ρόζα" κυκλοφόρησε το 1996, πράγμα που σημαίνει ότι πέρασα τη μισή μου ζωή χωρίς να υπάρχει η "Ρόζα". Πραγματικά μου φαίνεται ασύλληπτο, δεν μπορώ να το χωνέψω!); Πόσων Αριστοτέληδων το έργο σάπισε μέσα σε κρύπτες σε κάποια Ρόδο; Πόσων Μουτζάν δε σώθηκε ούτε καν η αυτοβιογραφία τους και το έργο τους πνίγηκε μέσα στα φορέματα της γυνακείας τους σκλαβίας; Πόσων Κάφκα οι φίλοι υπάκουσαν στη τελευταία τους επιθυμία και έκαψαν το έργο τους;

Αλλά, βέβαια,  αυτά είναι άλλες απώλειες, άλλου είδους... 

    Για το τέλος, ας ακούσουμε ακόμα ένα τραγούδι όπου μια παλιά φωτογραφία στη θάλασσα  πιστοποιεί την απώλεια, ερωτική ή μη, δεν έχει σημασία.

    Κι εδώ η φωτογραφία κινητοποιεί τη μνήμη και πιστοποιεί στο τότε την παρουσία του ανθρώπου του οποίου η απουσία στο τώρα είναι ηχηρή και επώδυνη, καθώς φαίνεται να έχει χαθεί σε εφιαλτικό μαγεμένο κόσμο, όποιος κι αν είναι αυτός. Ο κόσμος των ναρκωτικών, ας πούμε... Ή της φανατικής προσκόλλησης σε μια θρησκεία ή μια ιδέα.... Ή  της απώλειας του εαυτού μας, του πραγματικού μας εαυτού.... Ή ό,τι άλλο...

      Διαβάστε πάντως  ακόμα μια όμορφα θλιμμένη ιστορία απώλειας που έγραψε ο Οδυσσέας Ιωάννου εδώ.
     Μπόνους, ακόμα ένα τραγουδάκι με μια παλιά φωτογραφία αγκαλιά στη θάλασσα... Γιατί μια ανάρτηση χωρίς Μικρούτσικο είναι μισή... 

*: Οκ, το ξέρω ότι η Λογοτεχνία Θεωρητικής Κατεύθυνσης έχει καταργηθεί εδώ και  πολλά χρόνια, αλλά εντάξει, τώρα μου ήρθε, τώρα το έγραψα.