Η οικονομία και η κοινωνία του Βυζαντίου στα χρόνια της ακμής (843-1054)

Το 867 ο Βασίλειος, που ξεκίνησε από γιος ταβερνιάρη και έγινε παρακοιμώμενος, σκότωσε τον αυτοκράτορα Μιχαήλ τον Γ΄, τον Μέθυσο. Αν ήταν μέθυσος ο άνθρωπος, βέβαια,  και δεν είναι το προσωνύμιο αποτέλεσμά της προπαγάνδας του Βασιλείου, όταν πήρε την εξουσία, για να δικαιολογήσει την πράξη του.

    Ο ίδιος πάντως δήλωνε γόνος αρμενικής αριστοκρατικής οικογένειας. Στο σχολείο θυμάμαι είχα κάνει ένα κείμενο το οποίο δεν θυμάμαι αν ήταν λογοτεχνικό  ή στα πλαίσια της Ιστορίας το οποίο περίγραφε το ταξίδι του Βασιλείου από το χωριό του στην Κωνσταντινούπολη. Μια νύχτα λέει κοιμήθηκε στο στάβλο ενός πανδοχείου ή ενός μοναστηριού γιατί ήταν πάμφτωχος . Κάποια στιγμή, λέει,  στον ύπνο του πανδοχέα/μοναχού ήρθε άγγελος Κυρίου που τον άρχισε στις γρήγορες λέγοντας του να πάει να  υποδεχθεί τον αυτοκράτορα. Αυτός  βγήκε έξω είδε τον κουρελή,  ορκίστηκε να μην ξαναφάει το βράδυ βαριά και πήγε για ύπνο.  Και μετά ξaναήρθε ο άγγελος, μέχρι που, για να μην τα πολυλογούμε, στρόφαρε αυτός ότι ο κουρελής θα γινόταν αυτοκράτορας ελέω Θεού και τον έμπασε μέσα. Πιθανότατα, τώρα που το σκέφτομαι να είναι η αρχή του μυθιστορήματος της Πηνελόπης Δέλτα "Στον καιρό του Βουλαροκτόνου"  (Ακυρο. Τώρα που το σκέφτομαι, αυτός  έζησε 100 χρόνια μετά). Εν πάση  περιπτώσει,  σφάζοντας τον Μιχαήλ ο Βασίλειος έγινε ιδρυτής της λεγόμενης "Μακεδονικής Δυναστείας"  (867 -1057)με το όνομα Βασίλειος ο Α'  Ο Μακεδών. Και στα χρόνια της Μακεδονικής Δυναστείας το Βυζάντιο έφτασε στο απόγειο της ακμής του... 

Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία το 1025

2. Οικονομία

α. Δημογραφικές εξελίξεις και αγροτική παραγωγή

Αρχές 9^ου αιώνα: Αύξηση αγροτικής παραγωγής και δημογραφική ανάπτυξη στις πόλεις  λόγω εσωτερικής μετανάστευσης  και αύξησης επαγγελματικών δυνατοτήτων)

10ς αιώνας: Ένταση της κίνησης προς τις πόλεις λόγω δημιουργίας μεγάλων γαιοκτησιών και υπερφορολόγησης των  αγροτικών προϊόντων.

Δημογραφική ανάπτυξη εξαιτίας και της αντιμετώπισης των επιδημιών.

β. το εμπόριο και η βιοτεχνία

Αναζωογόνηση του εμπορίου και της βιοτεχνίας >>> Χωρικοί πουλούν στα εμπορικά κέντρα τυχόν πλεονάσματα της παραγωγής τους και αγοράζουν όσα χρειάζονται.

Εμπορικό κέντρο η Κωνσταντινούπολη.

Μετά τους χερσαίους δρόμους, αναπτύσσονται και οι θαλάσσιοι λόγω της ανακατάληψη της Συρίας της Κρήτης και της Κύπρου.

Άνθιση κεραμικής τέχνης,   της επεξεργασίας πολύτιμων λίθων, βιοτεχνίες μεταξωτών και λινών κ.α..

Αναπτύσσονται βιοτεχνίες και στην ύπαιθρο που καλύπτουν τις ανάγκες των χωρικών (σιδηρουργεία)              

γ. Τα αστικά επαγγέλματα

10^ος -11^Ος αιώνες:  Στις μεγάλες πόλεις αύξηση εμπόρων και βιοτεχνών καθώς και χειρωνακτών που εργάζονται στα λιμάνια κα στις αγορές. Άνοδος μικροεμπορίου

Συστήματα: Συντεχνίες στις οποίες είναι οργανωμένα τα αστικά επαγγέλματα προκειμένου να διασφαλίσουν τα προνόμιά τους. 

Επαρχικόν βιβλίον:  Περιέχει τους αυστηρούς κανόνες που ορίζουν την λειτουργία των συστημάτων που ελέγχονται από τον έπαρχο.

Τα συστήματα:

·         Προμηθεύονται στην ίδια τιμή πρώτες ύλες και ξένα εμπορεύματα

·          και παρέχουν την ελευθερία να ρυθμιστούν κατά το δοκούν η ποσότητα παραγωγής, οι μισθοί και η τιμή πώλησης.

·         Απαγορεύεται να πουλούν  πολύτιμα εμπορεύματα  εκτός της επικράτειας του Βυζαντίου.

·         Το να είναι μέλος συστήματος κανείς προσφέρει πλεονεκτήματα και προνόμια.

·         Για εγγραφή απαιτείται απόδειξη ικανότητας στην άσκηση του επαγγέλματος. Η αποβολή συνοδεύεται και από σωματικές τιμωρίες.

Αποτέλεσμα: κρατικός έλεγχος, υπέρ  του κράτους αλλά και υπέρ των καταναλωτών.
Μισό να βάλω τη "Μεταξωτή αγάπη" του Ξυδάκη .... 

3. Η κοινωνία

α. Ανώτερη αριστοκρατία

8^ος αιώνας: Παλατιανή αριστοκρατία μισθοδοτούμενη από αξιώματα αντικαθιστά παλιούς γαιοκτήμονες>>>> Οι νέοι γαιοκτήμονες στην Κων/λη αποπειρώμενοι να εισαχθούν σε αυτή.

10^ος αιώνας: Σύνδεση των δυο αριστοκρατιών με επιγαμίες>>>>ενοποίηση αριστοκρατικής τάξης.

Βασιλικοί: οι αριστοκράτες που έχουν συχνά στρατιωτικά και πολιτικά αξιώματα. Τα χρησιμοποιούν για συσσωρεύσουν πλούτο.

Δυνατοί: Μεγάλοι γαιοκτήμονες οι οποίοι ελέγχουν τις αγροτικές κοινότητες και τον δήμο και τους παίρνουν όλους υπό της προστασία τους (με αντάλλαγμα φόρο σε είδος ή προσωπική εργασία στα χτήματα των δυνατών)

β. Μεσαία τάξη

10^ος και 11^ος αιώνας

Δημιουργία εμποροβιοτεχνικής τάξης>>>>> Ευημερία και ακμή του Βυζαντίου, αύξηση νομισματικής κυκλοφορίας.

Μεγαλέμποροι>>>> Μακρινά ταξίδια  και εμπόριο ακριβών προϊόντων της Ανατολής

Από 11^ο αιώνα αποκτά και πολιτική δύναμη και μέλη της γίνονται δεκτά ως μέλη της Συγκλήτου.

γ. Κοινωνία του χωριού και μάχη ενάντια στους δυνατούς

Χωρίον: αγροτικές κοινότητες που δημιουργούνται από τον 60 αιώνα και περιλαμβάνουν:

α) ιερέας: ηθικό κύρος

β) δυνατοί: μεγάλη οικονομική δύναμη, ζουν απόμερα

γ) ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες γης:  Πολυάριθμοι, καλλιεργούν τη γη.

δ) δούλοι: Συμμετέχουν στην καλλιέργεια της γης.

Από 8^ο αιώνα:  Πλουτισμός και μεγάλη διοικητική ανέλιξη των δυνατών >>> μικροκαλλιεργητές, παραχωρούν τα κτήματά τους και γίνονται (δουλο)πάροικοι. Όμως ο φόρος αυτών των πρώην γεωργών βαραίνει τους γείτονές τους >> αυτοί εγκαταλείπουν τα χωράφια τους και πάνε στις πόλεις.

Οπότε:

Οι αυτοκράτορες της μακεδονικής δυναστείας στρέφονται ενάντια στους δυνατούς.

«Αλληλέγγυον»: Νόμος που υποχρέωνε τους εύπορους να καταβάλλουν  το φόρο των φτωχών γειτόνων τους. 

Λίγα περί τέχνης ας αναφέρουμε τη Θεοφανώ του Τερζάκη... 

 Και τον  "Καιρό του Βουλγαροκτόνου "