Κοινωνία και οικονομία (σελ. 23-25) του Βυζαντίου μέχρι το τέλος της περιόδου της εικονομαχίας

Ας δούμε. λοιπόν την οικονομική και κοινωνική κατάσταση του Βυζαντίου σε μια παράξενη και ταραγμένη περίοδο στην οποία. κατά την ταπεινή γνώμη του γράφοντα, μπήκαν οι βάσεις για την... διάλυση της αυτοκρατορίας εξακόσια χρόνια μετά περίπου. 

Λέοντας ο Γ':από "σωτἠρας", "θεομάχος"

1.6. Κοινωνία και οικονομία (σελ. 23-25)

α. Η οικονομία (6^ος – 9^ος αι.)

6^ος αι. – Τέλη 8^ου αι.

·         Β΄ μισό 6ου αι:
§     Επιδημίες      §  Φυσικές καταστροφές       §  Πόλεμοι      §  Εχθρικές εισβολές	è  Μεγάλη μείωση πληθυσμού αυτοκρατορίας ü  Κάποιες πόλεις όμως επιβιώνουν (π.χ. Έφεσος, Νίκαια)
·         Εμπόριο
§  Μείωση εξωτερικού εμπορίου (εμπορικής δραστηριότητας Βυζαντίου με τα άλλα κράτη) Ø  Οι χερσαίοι δρόμοι του εμπορίου με την Ανατολή και τα λιμάνια της ανατολικής Μεσογείου ελέγχονται από τους Άραβες Ø  Οι Βυζαντινοί πρέπει να πληρώνουν τελωνειακούς δασμούς (εμπορικούς φόρους) στους Άραβες Ø  Οι θάλασσες είναι επικίνδυνες εξαιτίας των πειρατών Ø  Το εμπόριο με τη Δύση μειώνεται (αρχές 8ου αι.)

Τέλη 8^ου-9^ος αι.

·         Αύξηση πληθυσμού αυτοκρατορίας (περίπου 11 εκατομμύρια) ·         Βελτίωση οικονομίας και εμπορίου

·         Οικονομικά μέτρα αυτοκράτορα Νικηφόρου Α΄ («κακώσεις»):        1.    Ακύρωση φοροαπαλλαγών που είχαν θεσπιστεί παλιότερα        2.    Καπνικός φόρος (φόρος για κάθε εστία που καπνίζει, δηλαδή για κάθε νοικοκυριό)        3.    Η κοινότητα του χωριού είναι υπεύθυνη για την πληρωμή των φόρων από τα μέλη της (συλλογική ευθύνη)       4.    Απαγόρευση τοκογλυφίας         5.    Κλήροι (γη) για τους ναύτες στρατιώτες της Μικράς Ασίας         6.    Οι πλούσιοι ναύκληροι (πλοιοκτήτες) υποχρεώθηκαν να δανειστούν από το κράτος με υψηλό επιτόκιο Ø  Στόχος: η ανάπτυξη του εμπορίου και της ναυτιλίας

β. Στρατιωτικοποίηση και εποικισμοί

Στρατιωτικοποίηση της βυζαντινής κοινωνίας

Μέσα 7ου – μέσα 9ου αι.: ·         Έντονη κοινωνική παρουσία του στρατού Ø  Αρχίζει να δημιουργείται μια στρατιωτική αριστοκρατία ü  Οικογενειακά επώνυμα è στρατιωτικές αριστοκρατικές                                                    οικογένειες Ø  Κάστρα σε δυσπρόσιτες περιοχές αντικαθιστούν τις παλιές πόλεις Ø  Επέκταση θεμάτων ü  Δημιουργούνται νέα θέματα στη Βαλκανική και ναυτικά θέματα στις παράλιες περιοχές

Το οικόσημο των Μελισσηνών
μιας από τις πρώτες στρατιωτικές
 οικογένειες του Βυζαντίου 

Εποικισμοί

·         Ευρωπαϊκές επαρχίες αυτοκρατορίας (ελλαδικός χώρος, Βαλκάνια): Εγκατάσταση πολλών σλαβικών πληθυσμών (σκλαβηνίες) >>>>      Αντιμετώπιση από βυζαντινό κράτος:

Ø  Εποικισμοί (αναγκαστικές μετακινήσεις) ü  Σλάβοι μεταφέρονται από τις σκλαβηνίες σε περιοχές της Μ. Ασίας ü  Μικρασιατικοί πληθυσμοί μετακινούνται στις σκλαβηνίες Θράκης, Μακεδονίας, νότιας Ελλάδας.

Οι Κατακουζηνοί είναι λιγάκι μεταγενέστεροι, αλλά η.. λάμψη τους κρατάει μέχρι σήμερα...

γ. Το κίνημα του Θωμά του Σλάβου

·         821-823:

è  Κίνημα Θωμά Σλάβου στη Μικρά Ασία εναντίον του αυτοκράτορα Μιχαήλ

§  Θωμάς Σλάβος: Ø  Εμφανίζεται ως εικονόφιλος (την περίοδο εκείνη βρίσκεται σε εξέλιξη η εικονομαχία) και προστάτης των φτωχών Ø  Στέφεται αυτοκράτορας από τον πατριάρχη Αντιοχείας §  Το κίνημα επεκτείνεται στις πόλεις και το στρατό ü  4 από τα 6 θέματα της Μ. Ασίας συμμαχούν με το Θωμά  Ø  Ο στόλος του Θωμά πολιορκεί την Κωνσταντινούπολη (822) ü  Ο αυτοκράτορας τον αποκρούει με τη βοήθεια των Βουλγάρων è  823: Ο Θωμάς συλλαμβάνεται και θανατώνεται

Θεοφάνης ο Απολογητής:
Το... αντίθετο του Θουκυδίδη 

Υ.Γ.

"Δυναστεία Ισαύρων, της Ελένης Γλύκατζη Αρβελέρ

Ίσαυροι: Ληστές και πειρατές! Κακούργοι, δηλαδή,
οι βασιλείς που έσωσαν την αυτοκρατορία
από τα κούρσα των Αράβων, που έστελνε η Συρία.
Ο αρχηγός τους από το Καρς (τότε Γερμανικία)
κι ουδέποτε οι διάδοχοί του είχαν να κάνουν με Ισαυρία.
Τους είπαν έτσι οι των εικόνων φανατικοί οπαδοί,
όταν πρωτάρχισε ο Λέων την εικονομαχία.

Με όπλο λοιπόν το Ίσαυρος μπόρεσαν να σταθούν,
απέναντι στον θρόνο, οι καλόγεροι κι οι ιερείς,
σαν είδαν πως δεν καταφέρνουν να φύγουν, να σωθούν,
ούτε ο Χριστός κι η Παναγία, ούτ’ άγιος κανείς,
απ’ τα πυρά που άναβαν οι εικονοκλάστες βασιλείς.

Έλεγαν τότε τα εικονίσματα είδωλα και σανίδες
κι έστελναν στους ναούς στρατό να ξύσει τις ψηφίδες
απ’ των αγίων τα πρόσωπα. ορθός μόνο ο Σταυρός,
όταν στις φλόγες έδιναν τις ιερές εικόνες,
έμενε της ορθοδοξίας μάρτυρας και φρουρός.
Έκαναν ως και τις μονές χαμαιτυπεία και στρατώνες
(είχαν ενάντια στους καλόγερους κηρύξει εκστρατεία)
και στις καλόγριες έλεγαν κοινές να γίνουν πόρνες.

Ανόσια βέβαια παντελώς η των Ισαύρων δυναστεία...
Όμως χάρη στο έργο τους και στη δική τους πολιτεία,
εσώθηκε η Πόλις κι απ’ το Ισλάμ η Μικρασία!
άσχετο τώρα αν το αγνοεί αυτό η εκκλησία
που ισχυρίζεται πως ήταν των Ιουδαίων πράκτορες
όλοι οι εικονομάχοι του Βυζαντίου αυτοκράτορες.

Γνώμη ανιστόρητη αυτή τέλεια δηλώνει υποκρισία.