Με λένε Ιφιγένεια, σε λένε Ελένη: "Ελένη" και "Ιφιγένεια εν Ταύροις"

"Ομάδα που κερδίζει δεν αλλάζει" λένε οι αθλητικογράφοι και φαίνεται πως αυτό ισχύει και για τις τραγωδίες.

     Πολλές είναι, το λοιπόν, οι ομοιότητες ανάμεσα στην "Ελένη" και την μεγαλύτερη/δίδυμη/μικρότερη αδερφούλα της, την "Ιφιγένεια εν Ταύροις".  (Διότι ενώ η πρώτη διδασκαλία της "Ελένης" έχει τοποθετηθεί με ασφάλεια το 412 π.Χ. για την "Ιφιγένεια"...  τριίστανται οι απόψεις. Αρκετοί φιλόλογοι υποστηρίζουν ότι διδάχθηκε το 417- 416 π.Χ. ή το 414-413 π.Χ. , οπότε είναι παλιότερη της "Ελένης". Κάποιοι υποστηρίζουν ότι και οι δυο τραγωδίες διδάχτηκαν την ίδια χρόνια κι ανήκαν στην ίδια τετραλογία. Και κάποιοι ότι διδάχθηκε το 411 π.Χ., οπότε είναι νεότερη.) 

      Ας πούμε πρώτα  ωστόσο λίγα λόγια για την υπόθεση της τραγωδίας (πατάω πάνω στο κείμενο της Wikipedia, αλλά νομίζω ότι το δικό μου κείμενο απέχει αρκετά):

Ιφιγένεια εν Ταύροις, του Φόιερμπαχ λίγο πριν τη αφήγηση του κακού ονείρου, (1862).

    Μολονότι οι Έλληνες νομίζουν ότι η Ιφιγένεια είναι νεκρή μετά τη θυσία στην  Αυλίδα,εκείνη είναι ζωντανή και είναι ιέρεια στο  ναό της Άρτεμης στην Ταυρίδα  όπου γίνονται ανθρωποθυσίες, καθώς θυσιάζουν στη θεά τους Έλληνες που συλλαμβάνουν στη χώρα.  Η  Ιφιγένεια, ως ιέρεια, κάνει τον εξαγνισμό των θυμάτων πριν τη σφαγή. Στον πρόλογο η  Ιφιγένεια εμφανίζεται στη σκηνή επειδή είχε  δει κακό όνειρο τη νύχτα, ότι πέθανε στο Άργος ο αδελφός της Ορέστης.  Και βγαίνει τώρα, το πρωί, στον αέρα και στο φως να το διηγηθεί και έτσι να το ακυρώσει. Επ΄ευκαιρία, αυτοσυστήνεται κι αφού λέει και την προϊστορία του δράματος, μπαίνει πάλι στο ναό. Στο διαλογικό μέρος του προλόγου εισέρχεται στη σκηνή από την δεξιά πάροδο  ο Ορέστης με τον Πυλάδη, οι οποίοι έχουν έρθει στην Ταυρίδα γιατί  κατά το χρησμό και την εντολή του Φοίβου πρέπει να πάρουν από το ναό το άγαλμα της θεάς και να το φέρουν στην Αθήνα· έτσι θα λυτρωθεί από τη μανία των Ερινύων που τον κυνηγάνε ως μητροκτόνο. Κι αφού λένε κι αυτοί ότι χρειάζεται  φεύγουν από τη σκηνή να κρυφτούν, καθώς γνωρίζουν τη συνήθεια του τόπου να θυσιάζονται οι Έλληνες που συλλαμβάνονται. Στην πάροδο, που έχει τη μορφή κομμού, έρχεται προσκεκλημένος από την Ιφιγένεια ο Χορός που αποτελείται από  Ελληνίδες αιχμάλωτες και την παρηγορεί, καθώς  είναι πεπεισμένη εξαιτίας του ονείρου  για το θάνατο του αδερφού της και τον μοιρολογεί. Στο μεταξύ ξεκινάει το πρώτο επεισόδιο κι έρχεται ένας γελαδάρης που δρώντας ως αγγελιοφόρος περιγράφει πως  οι δύο ήρωες έγιναν αντιληπτοί κατά τη διάρκεια μιας επιληπτικής κρίσης του Ορέστη και συνελήφθησαν παρά τη σκληρή μάχη που έδωσαν, και καλεί την Ιφιγένεια να ετοιμαστεί να τους εξαγνίσει ώστε να θυσιαστούν.
Η Ιφιγένεια προστάζει να τους φέρουν και παρατηρεί πως μετά τον θάνατο του Ορέστη δεν αισθάνεται καμιά συμπόνια για αυτούς όπως αισθανόταν παλιά για τους δυστυχισμένους που της έφερναν να εξαγνίσει. Ωστόσο, στην αρχή του τεράστιου σε έκταση β' επεισοδίου λυπάται τους δυο νέους και τους πιάνει

Η Άννα Συνοδινού ως Ιφιγένεια. Ορέστης ο Θάνος Κωτσόπουλος, Εθνικό Θέατρο 1978

την κουβέντα.  Όταν μαθαίνει πως είναι από το Άργος,  ρωτάει για τον Τρωικό Πόλεμο  και την οικογένειά της (και βέβαια καταριέται την Ελένη). Ο Ορέστης, παρόλο που παραξενεύεται που μια τύπισσα στην μέση του πουθενά κάνει τόσες ερωτήσεις για το σόι του, της απαντάει χωρίς να αποκαλύψει την ταυτότητά του. Η Ιφιγένεια  μαθαίνοντας πως ο αδερφός της είναι ζωντανός  του προτείνει να τον φυγαδεύσει για να του... πάει ένα μήνυμα.  Εκείνος αρνείται και προτείνει να πάει το μήνυμα ο Πυλάδης ώστε να γλυτώσει εκείνος κι ο Πυλάδης τελικά πείθεται.  Η Ιφιγένεια γράφει ένα γράμμα ,το περιεχόμενο του οποίου  μετά από παρότρυνση του Πυλάδη του το αφηγείται ώστε εκείνος να το απομνημονεύσει  και να το μεταφέρει προφορικά σε περίπτωση κάποιου ναυαγίου. Έτσι αποκαλύπτεται η ταυτότητά της. Όμως δεν πιστεύει τον Ορέστη όταν της αποκαλύπτει την δική του ταυτότητα, μέχρι να της δώσει αποδείξεις με σημάδια. Τα δυο αδέρφια

Η Άννα Συνοδινού ως Ελένη, Εθνικό Θέατρο 1977

εκφράζουν τη χαρά τους,  προσπαθούν να κερδίσουν τον χαμένο χρόνο και προετοιμάζουν το σχέδιο διαφυγής- η Ιφιγένεια δηλαδή. Έτσι, στο τρίτο επεισόδιο η Ιφιγένεια πείθει τον δεισιδαίμονα Θόαντα, τον βασιλιά του τόπου, πώς ο ξένος είναι μιαρός γιατί σκότωσε την μάνα του και πρέπει να τους εξαγνίσει στη θάλασσα, μαζί και το άγαλμα της θεάς επειδή ο ανόσιος το άγγιξε. Τρομοκρατημένος ο προληπτικός Θόαντας, δίνει την άδεια του. Κι έτσι στην έξοδο, ένας αγγελιοφόρος τον ενημερώνει πως φτάνοντας στη θάλασσα η ιέρεια απομακρύνθηκε για να κάνει τον εξαγνισμό, πως πονηρεύτηκαν που αργούσε και την είδαν να προσπαθεί να διαφύγει μαζί με τον αδερφό της και το άγαλμα της θεάς πάνω στο καράβι του Ορέστη. Αλλά πως ο ενάντιος καιρός δεν τους αφήνει να απομακρυνθούν. Ο Θόαντας ετοιμάζει επιχείρηση σύλληψής του, αλλά εμφανίζεται η Αθηνά ως από μηχανής θεός τον αποτρέπει  κι ορίζει πως πρέπει  ο Ορέστης να μεταφέρει το άγαλμα στην Αθήνα όπου η Ιφιγένεια θα γίνει ιέρεια στο ιερό της θεάς. Ο Θόαντας  κάνει την ανάγκη φιλοτιμία και δέχεται την κατάσταση κι Χορός, που πάλι έμεινε στην απέξω, μας λέει χοντρικά πως τελείωσε κι αυτή η ιστορία. (Για την "Ελένη" δες εδώ)

Ήδη από την υπόθεση είναι εμφανείς ομοιότητες μεταξύ των δυο τραγωδιών και σ΄αυτές θα αναφερθεί το παρόν κείμενο,  ωστόσο θα γίνει μνεία  κάποιων διαφορών όπου χρειάζεται, όταν σχετίζονται με τις ομοιότητες. Πρώτα όμως ας δούμε  την "Ιφιγένεια εν Ταύροις" σε μια παράσταση του Θεσσαλικού Θεάτρου από το 1991.

• Και τα δυο δράματα αντλούνε την υπόθεση τους από τον Τρωικό κύκλο και αφορούν την οικογένεια των Ατρειδών.  Ο Ορέστης και η Ιφιγένεια ως παιδιά του Αγαμέμνονα είναι ανίψια του Μενέλαου και της Ελένης.

• Και στα δυο δράματα οι βασικές ηρωίδες είναι θύματα ενός δόλου των θεών και ζουν σε μια πλαστή  πραγματικότητα (φαίνεσθαι), έχοντας στερηθεί ουσιαστικά την υπόστασή τους ως πρόσωπα (είναι).  Την ταυτότητα της Ελένης έχει σφετεριστεί το είδωλο, ενώ η Ιφιγένεια θεωρείται νεκρή μετά τη θυσία στην Αυλίδα.

•  Και η Ελένη και η Ιφιγένεια είναι δράματα απόδρασης. Και στα δυο δράματα οι πρωταγωνιστές πρέπει να διαφύγουν από ένα εχθρικό περιβάλλον . Η διαφορά  είναι πως η Ελένη αφορά περιπέτειες συζύγων. άρα έχει περισσότερα ρομαντικά στοιχεία, ενώ στην Ιφιγένεια η έμφαση δίνεται στην αδερφική αγάπη, είναι δηλαδή κάτι σα το "Frozen".

• Και οι δυο ηρωίδες βρίσκονται πάρα τη θέληση τους σε ένα χώρο που απέχει πολύ από τον χώρο καταγωγής τους, η μία νότια, στην Αίγυπτο, και η άλλη βόρεια, στην Κριμαία. Ωστόσο, και παρά τα χρόνια που έχουν περάσει , δεν έχουν συνηθίσει την ιδέα και επιθυμούν διακαώς την επιστροφή τους ή έστω την επαφή με τους οικείους τους.

• Και στις δυο περιπτώσεις μπορούμε να εντοπίσουμε συσχετισμούς με την  κατάσταση στην Αθήνα που βρίσκεται εν μέσω του Πελοποννησιακού Πολέμου. Η αποστολή των Αργείων Ορέστη και Πυλάδη να φέρουν στην Αθήνα το ξόανο της θεάς Άρτεμης και η παρουσία της πολιούχου της Αθήνας Αθηνάς σε ρόλο από μηχανής θεού σχετίζεται, υποθέτω,  με τις φιλικές διπλωματικές σχέσεις που  παραδοσιακά είχαν Αθηναίοι και Αργείοι καθώς μοιράζονταν τον ίδιο εχθρό, τους Σπαρτιάτες. Επιπλέον,  όλως "τυχαίως"στο πάνθεο των Σπαρτιατών η Άρτεμη, εκείνη δηλαδή της οποίας το ξόανο θα μετέφεραν ο Ορέστης και ο Πυλάδης στην Αθήνα, ήταν μια πολύ σημαντική θεότητα. Στην "Ελένη" πάλι, η επιλογή του Τεύκρου,  μυθικού ιδρυτή της Σαλαμίνας στην Κύπρο, φαίνεται να εντάσσεται στην προσπάθεια των Αθηναίων να προσεταιρισθούν τον βασιλιά της Κύπρου, η Ελένη, που κατηγορείται χωρίς να φταίει και πρέπει να επιστρέψει για να αποκατασταθεί, θεωρείται από πολλούς ως σύμβολο του εξόριστου εκείνη την εποχή και θεωρούμενου  βασικού υπεύθυνου της Σικελικής Εκστρατείας Αλκιβιάδη  και η καταδίκη της μαντείας από τον αγγελιοφόρο απηχεί την οργή των Αθηναίων για τους μάντεις καθώς πριν τη Σικελική Εκστρατεία που οδηγήθηκε σε καταστροφή οι μαντείες και οι οιωνοί ήταν ιδιαίτερα ευνοϊκοί. 

• Και τα δύο δράματα έχουν  πρόλογο μονολογικό και διαλογικό.  Στο μονολογικό κομμάτι εμφανίζονται οι κεντρικές ηρωίδες, αυτοσυστήνονται και  ενημερώνουν στη θεατές για την προϊστορία κάθε τραγωδίας,  με τη μόνη διαφορά πως η Ιφιγένεια βγαίνει στη σκηνή μετά από ένα κακό όνειρο που είδε και  μονολογεί για να το  αποδυναμώσει, ενώ η Ελένη βρίσκεται στη σκηνή επειδή έχει βρει άσυλο στον τάφο του Πρωτέα και  σπάει τον τέταρτο τοίχο καθώς απευθύνεται στους θεατές. Στο διαλογικό μέρος ωστόσο, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Στην "Ελένη" η Ελένη παραμένει στη σκηνή και πληροφορείται μαζί με τους θεατές  συζητώντας με τον Τεύκρου για την προϊστορία του μύθου που σχετίζεται με την Τροία και την οικογένεια της Ελένης. Αντίθετα, η Ιφιγένεια φεύγει από τη σκηνή και οι θεατές πληροφορούνται από την κουβέντα μεταξύ Ορέστη και Πυλάδη για την προϊστορία που αφορά αυτούς τους δυο ήρωες. Η Ιφιγένεια θα μάθει αργότερα, στο β επεισόδιο, ανακρίνοντας τον  Ορέστη σχετικά με το τι συνέβη  στο Άργος και την Τροία κατά την απουσία της. Η διαφορά αυτή υπαγορεύεται από την ίδια την εξέλιξη τους δράματος. Η Ελένη δεν μπορεί να φύγει από τη σκηνή, γιατί εκεί βρίσκεται το καταφύγιο της, ο τάφος του Πρωτέα, κι επιπλέον μέσω της συνάντησής του Τεύκρου βλέπουμε καθαρά την ισχύ του φαίνεσθαι έναντι του είναι. Όταν απαιτείται να φύγει από την σκηνή ωστόσο, για να βρεθεί μόνος του ο Μενέλαος σε αυτή στο α επεισόδιο, η συνάντηση  αυτή αιτιολογεί την αποχώρησή της. Αντίθετα, εάν έμενε η Ιφιγένεια στη σκηνή, η συνάντηση με τον Ορέστη θα επιτάχυνε την εξέλιξη  και πιθανότατα η αναγνώριση θα γινόταν  υπερβολικά νωρίς. (Δες κι εδώ)

• Ο Μενέλαος βρέθηκε τυχαία στην Αίγυπτο εν αντιθέσει με τον Ορέστη και τον Πυλάδη που βρέθηκαν επίτηδες στη Ταυρίδα. Σε αυτό μοιάζουν με τον Τεύκρο ο οποίος πήγε στην Αίγυπτο με στόχο την Θεονόη. (Δες κι εδώ)

• Και στις δυο τραγωδίες παρόμοια είναι η ταυτότητα του Χορού αλλά και ο ρόλος που επιτελεί. Αποτελείται από γυναίκες, Ελληνίδες και αιχμάλωτες.  Στηρίζει συναισθηματικά τις ηρωίδες όταν το χρειάζονται, τους προσφέρει ένα πρόθυμο αυτί για να μοιραστούν τα προβλήματά τους (ενισχύοντας και στις δυο περιπτώσεις έμμεσα την εσφαλμένη αντίληψη ότι οι αγαπημένοι τους έχουν πεθάνει), κρατάει μυστικό το σχέδιο της απόδραση και  στο τέλος εύχεται αόριστα μια παρόμοια τύχη και για τον ίδιο. Το μόνο που διαφέρει είναι ο λόγος για τον οποίο βρέθηκε στη σκηνή. Στην "Ιφιγένεια"  ο Χορός εμφανίστηκε μετά από πρόσκληση της ηρωίδας, ενώ στην "Ελένη" επειδή τον φέρνει στη σκηνή ο θρήνος της Ελένης. (Δες κι εδώ)

• Και η Ελένη και η Ιφιγένεια θεωρούν βασιζόμενες στους φόβους τους πως οι αγαπημένοι τους είναι νεκροί. Η Ελένη λόγω των φημών που της μεταφέρει ο Τεύκρος και η Ιφιγένεια λόγω του ονείρου της. Και στις δυο περιπτώσεις ο Χορός επιβεβαιώνει κατά κάποιον τρόπο τον φόβο των δυο ηρωίδων, παρόλο που είναι αβάσιμος.

• Και οι δυο τραγωδίες έχουν ένα τεράστιο β επεισόδιο στο οποίο κορυφώνεται η πλοκή, επιτυγχάνεται η αναγνώριση των προσώπων και τίθενται οι βάσεις για την τελική διαφυγή. (Δες εδώ μια σειρά αναρτήσεων)

• Και οι δυο τραγωδίες έχουν μια διπλή αναγνώριση η οποία εξελίσσεται με τον παρόμοιο τρόπο. Η πρώτη αναγνώριση επιτυγχάνεται εύκολα και προκύπτει από την εξέλιξη των πραγμάτων. Η Ελένη αναγνωρίζει τον Μενέλαο επειδή έχει προετοιμαστεί από την Θεονόη και επειδή διακρίνει την ομοιότητα του κουρελιάρη που έχει μπροστά της με τον άντρα της. Κι ο Ορέστης αναγνωρίζει την νεκρή υποτίθεται αδερφή του επειδή η ίδια αποκαλύπτει την ταυτότητά της αφηγούμενη στον Πυλάδη το περιεχόμενο του μηνύματος της προς τον αδερφό της. Αντίθετα, η δεύτερη αναγνώριση επιτυγχάνεται πιο δύσκολα. Η Ιφιγένεια, που έφυγε για

  

  J. Strutt: "Ορέστης και Πυλάδης μπροστά στην Ιφιγένεια "

  το μοιραίο ταξίδι όταν ο Ορέστης ήταν πολύ μικρός,  όταν ο Ορέστης της αποκαλύπτει την ταυτότητά του, εύλογα εμφανίζεται δύσπιστη γιατί θεωρεί πως οι δυο ξένοι προσπαθούν να την κοροϊδέψουν για να γλυτώσουν της ζωή τους. Και χρειάζεται για να πειστεί αποδείξεις. Έτσι ο Ορέστης της αποκαλύπτει πράγματα τα οποία μόνο ένα μέλος της οικογένειάς του: Στην αρχή αναφέρεται σε ένα κέντημα που είχε φτιάξει η Ιφιγένεια.  Έπειτα της λέει πώς ξεκινώντας για το μοιραίο ταξίδι θανάτου κι όχι γάμου προς την Αυλίδα, πήρε από την μάνα του νερό για το λουτρό του γάμου και της έστειλε τα μαλλιά της. Στο τέλος αναφέρεται στην λόγχη του προπάππου τους, του Πέλοπα, που ήταν κρυμμένη στο παρθενικό της δωμάτιο.Καθώς, όπως και η Πηνελόπη, η Ιφιγένεια ήταν καλό κορίτσι και μόνο ένα μέλος της οικογένειας της θα ήξερε τι υπάρχει στο δωμάτιο της, πείθεται και επιτυγχάνεται η αναγνώριση. Στην "Ελένη" τα πράγματα είναι ακόμα πιο πολύπλοκα. Ο Μενέλαος παραβλέπει την ομοιότητα της άγνωστης γυναίκας που έχει μπροστά του με την γυναίκα του  και την προετοιμασία του από την γερόντισσα.  Μάταια η Ελένη προσπαθεί να αποδείξει την ταυτότητά της, επικαλούμενη της συζυγική της  ιδιότητα και την μορφή της, αναφερόμενη στη μέρα του γάμου τους, προσπαθώντας να του εξηγήσει την αλήθεια για την πλεκτάνη των θεών. Ο Μενέλαος έχοντας στο νου του την γυναίκα που κρύβει στην σπηλιά  και τους κόπους που έχει περάσει, την περνάει για φάντασμα, για δόλο των θεών, για απάτη και φεύγει ,ενώ η Ελένη καταρρέει. Και τελικά η αναγνώριση επιτυγχάνεται την τελευταία στιγμή από τον αγγελιοφόρο που ως από μηχανής θεός αναγγέλλει την ανάληψη στους ουρανούς του ειδώλου. (Δες εδώ γενικά για την αναγνώριση στην "Ελένη", εδώ για την αναγνώριση Ελένης και Μενέλαου, εδώ για την αναγνώριση Οδυσσέα και Πηνελόπης κι εδώ για την αναγνώριση στην "Ιφιγένεια εν Ταύροις")

• Και στις δυο τραγωδίες θυσιάζονται όσοι τυχόν Έλληνες συλληφθούν.  Στην περίπτωση της "Ελένης",  επειδή ο Θεοκλύμενος θέλει να είναι σίγουρος πως εάν τυχόν έρθει ο Μενέλαος να του πάρει την Ελένη, δεν θα τα καταφέρει. Στην περίπτωση της "Ιφιγένειας" ο λόγος παραμένει αδιευκρίνιστος. Και στις δυο περιπτώσεις πάντως  το γεγονός αυτό μπορεί να προκαλέσει πολλούς κινδύνους για τους ήρωες οπότε μεγιστοποιείται το σασπένς.  

• Και στα δύο έργα η απόδραση γίνεται εφικτή  μέσω της εξαπάτησης και του δόλου, τον οποίο και στις δυο περιπτώσεις εξυφαίνουν οι γυναίκες (ειρωνική μέθοδος), ενώ οι άντρες, ο Μενέλαος και ο Ορέστης, περιορίζονται να προτείνουν την δολοφονία των βασιλιάδων.  Στην "Ελένη" ωστόσο η επιτυχία της απόδρασης είναι πιο δύσκολη γιατί πρέπει πρώτα να εξασφαλιστεί η σιωπή της Θεονόης και οι ήρωες δεν έχουν καράβι και πρέπει να νικήσουν τους ναύτες του Μενέλαου για να καταλάβουν το καράβι τους, ενώ στην "Ιφιγένεια" ο Ορέστης έχει δικό του καράβι και αρκεί να εξαπατηθεί ο Θόας. (Δες εδώ)

•  Και η Ελένη και η Ιφιγένεια αξιοποιούν για να γίνει περισσότερο πιστευτή η απάτη στοιχειά αληθινά: Ο Ορέστης όντως είναι μητροκτόνος και η κρίση εξαιτίας της οποίας τους συνέλαβαν κάνει την απάτη πιο αληθοφανή. Και ο Μενέλαος είναι όντως ναυαγός και τα κουρελιασμένα του ρούχα κάνουν την απάτη πιο αληθοφανή.(Δες εδώ)

• Ο Θόας και Θεοκλύμενος, οι δυο βασιλιάδες, εμφανίζονται προληπτικοί, δεισιδαίμονες, θρησκόληπτοι και επιφανειακά θρησκευόμενοι. Μολονότι και οι δυο είναι καχύποπτοι, τελικά αποδεικνύονται ευκολόπιστοι και απλοϊκοί. (Δες εδώ)

• Και τα δυο δράματα αναφέρονται απαξιωτικά στα βαρβαρικά έθιμα σε σχέση με τα ελληνικά, παρουσιάζονται μάλιστα και οι ίδιοι οι βάρβαροι να αναγνωρίζουν τη αξία των ελληνικών εθίμων και να τα εκτιμούν.  Η εκτίμηση δε από τους βαρβάρους βασιλιάδες στα ελληνικά έθιμα αποτελεί βασικό στοιχείο πάνω στο οποίο βασίζεται η εξαπάτησής τους. (Δες εδώ)

• Και στις δυο τραγωδίες η απόδραση των πρωταγωνιστών συναντά προβλήματα. Και οι δύο βασιλιάδες, όταν πληροφορούνται (προφανώς από αγγελιοφόρο) τα καθέκαστα αποφασίζουν

  

  Ιφιγένεια εν Ταύροις  (Valentin Serov, 1893)

  να αντιδράσουν. Ο Θεοκλύμενος, επιχειρεί αφού τιμωρήσει την Θεονόη να καταδιώξει τον Μενέλαο και την Ελένη κι ο Θόας καλεί τους κατοίκους της περιοχής να τρέξουν και να συλλάβουν το καράβι του Ορέστη που δεν μπορεί να απομακρυνθεί λόγω των ενάντιων ανέμων.  (Δες εδώ)

• Έτσι, για να δοθεί λύση απαιτείται  και στις δυο τραγωδίες η παρουσία από μηχανής θεού με την παρέμβαση του οποίου κάθε βασιλιάς, κάνει την ανάγκη φιλοτιμία και παριστάνει πως πείθεται. .Στην "Ελένη" τη λύση δίνουν οι Διόσκουροι  και στην "Ιφιγένεια" η Αθηνά. Κι επειδή η αρχαία Αθήνα δεν ήταν Χόλιγουντ και τα μπλοκμπάστερ δεν είχαν συνέχειες, οι από μηχανής θεοί, προλέγουν  τι θα γίνει στη συνέχεια στους ήρωες των τραγωδιών. (Δες εδώ)

• Μια άλλη ομοιότητα, άσχετη ωστόσο από τα δυο δράματα αυτά καθαυτά, είναι ότι και τα δυο επιλέχθηκαν να διδάσκονται στο αναλυτικό πρόγραμμα της Γ Γυμνασίου. Το ένα μάλιστα αντικατέστησε το άλλο. Από τις αρχές της δεκαετίας του κι ως 2002 ή το 2003 διδασκόταν η "Ιφιγένεια"- αυτήν διδάχθηκα εγώ ως μαθητής, ένα μαύρο βιβλίο ήταν, θυμάμαι-  και αντικαταστάθηκε μετά από την "Ελένη". 

Από την παράσταση της "Ιφιγένειας εν Ταύροις" του Κ.Θ.Β.Ε.

Υ.Γ.: Δείτε κι αυτό, ακούστε το μάλλον, διότι η εικόνα δεν έχει σωθεί.

Υ.Γ.2: Και για όποιον θέλει να και το πρίκουελ. Η "Ιφιγένεια εν Αυλίδι", διασκευασμένη σε ταινία από τον Μιχάλη Κακογιάννη (απόσπασμα).  
Αλλά και σε θεατρική παράσταση (ολόκληρη).