Στην Ανδρομέδα και τη Γη: Σοκότρα, so faraway so close

  Δεν ξέρω αν θυμάστε οι μεγαλύτεροι, κείνη την εποχή στις αρχές του αιώνα  με τα αντιγραμμένα dvd.  Kαι δεν αναφέρομαι τόσο στα κακής κατά κανόνα ποιότητας πειρατικά που πουλούσανε στις καφετέριες πλανόδιοι όσο στην δυνατότητα που σου δίνανε διάφορα προγράμματα (εγώ χρησιμοποιούσα το autogordian knot και το dvd shrink) να δανειστείς από ένα βιντεοκλάμπ την αγαπημένη σου ταινία και να την αντιγράψεις, ώστε να την κρατήσεις για το αρχείο σου ή να την δεις, τέλος πάντων, με την ησυχία σου, όποτε βρεις χρόνο, χωρίς να φοβάσαι ότι θα καθυστερήσεις να την επιστρέψεις στο βιντεοκλάμπ και θα πληρώνεις κερατιάτικα. Η πρώτη πρώτη ταινία στην οποία το έκανα αυτό ήταν μια κορεάτικη κινέζικη ταινία που ονομάζεται "Suzhou river",  την οποία... ακόμα δεν την έχω δει, δυο δεκαετίες και βάλε μετά! (Φανταστείτε πού θα είχε φτάσει το χρέος στο βιντεοκλάμπ). Αλλά η παρούσα ανάρτηση δεν έχει να κάνει με τη συγκεκριμένη ταινία ούτε με το πώς αντιγράφαμε ταινίες τα... παλιά καλά - λέμε τώρα-  χρόνια. Έχει να κάνει με τη Σοκότρα, την νησάρα του ομώνυμου αρχιπελάγους στην Αραβική Θάλασσα!

    Πώς σχετίζονται αυτά τα δυο; Όταν πριν τέσσερα πέντε χρόνια αποφάσισα να γράφω αστρονομικά και γεωγραφικά άρθρα στο ιστολόγιο, αφορμή και έμπνευση ήταν η Σοκότρα και το μαγικό τοπίο της Ήταν δε και το πρώτο μέρος για το οποίο άρχισα να μαζεύω υλικό. Αλλά δεν είχα αξιωθεί μέχρι σήμερα να το γράψω το άρθρο. Ε, είπα να μην το αφήσω να χρονίσει κι άλλο, να μην γίνει το αντίστοιχο της ταινίας που λέγαμε... Οπότε βουαλά!

  Η Σοκότρα, λοιπόν, είναι το μεγαλύτερο από τα τέσσερα νησιά του ομώνυμου αρχιπελάγους που βρίσκονται στην Αραβική Θάλασσα, λίγο έξω από τον Κόλπο του Άντεν. Το αρχιπέλαγος αυτό βρίσκεται πάνω σε ένα ηπειρωτικό θραύσμα, ένα απομεινάρι δηλαδή μιας παλιότερης ηπείρου η οποία θρυμματίστηκε, και έτσι τραμπαλίζεται  ανάμεσα στην Ασία και την Αφρική. Μολονότι γεωγραφικά η Σοκότρα ανήκει στην Αφρική, καθώς βρίσκεται ανατολικά από το το Κέρας της Αφρικής, πολιτιστικά, ιστορικά και διοικητικά έχει συνδέσει την μοίρα της περισσότερο με τα κράτη που δημιουργήθηκαν ανά τους αιώνες στα νότια της Αραβικής Χερσονήσου, κάτι που ισχύει μέχρι και σήμερα. Κατοικημένο από τη λίθινη εποχή ήδη λόγω της θέσης του, το νησί ήταν ιδιαίτερο σημαντικό για την ναυσιπλοΐα και το εμπόριο από την αρχαιότητα ήδη. Ο Αγαθαρχίδης τον 2ο αιώνα π.Χ.  αναφέρει τα νησιά της Σοκότρας με το όνομα Ευτυχισμένοι Νήσοι ή Νήσιά της Ευδαιμονίας. Στον "Πέρίπλου της Ερυθράς θάλασσας" (μεταξύ 1ου και 2ου αιώνα μ.Χ.)  η Σοκότρα αποκαλείται Διοσκουρίδου Νήσος και επαναλαμβάνεται η πληροφορία του Αγαθαρχίδη ότι οι κάτοικοί της ήταν μείξη από Άραβες, Ινδούς και Έλληνες, οι οποίοι ζούσαν από το εμπόριο οστράκων χελώνας. Σύμφωνα με την παράδοση, η Σοκότρα εκχριστιανίστηκε πολύ νωρίς, από τον Απόστολο Θωμά. Τον 6ο αιώνα, όπως αναφέρει ο Κοσμάς ο Ινδικοπλεύστης, υπήρχαν ακόμα στο νησί  χριστιανικοί πληθυσμοί, απόγονοι της αποικίας που είχε ιδρυθεί στα χρόνια των Πτολεμαίων που μιλούσαν μάλιστα ελληνικά. Το νησί, όπως είπαμε, αποτελούσε παραδοσιακά κομμάτι διαφόρων αυτοκρατοριών που δημιουργούνταν στο νότιο άκρο της Αραβικής Χερσονήσου, οπότε δέχθηκε επιρροές από το Ισλάμ. Μόνο γύρω στο 880 μια δύναμη από την Αιθιοπία κατέλαβε τα νησιά και εγκατέστησε εκεί Μονοφυσίτη επίσκοπο. Όμως σύντομα, στρατιά προερχόμενη από το σημερινό Ομάν έδιωξε τους Αιθίοπες και τα νησιά πέρασαν ξανά υπό αραβικό έλεγχο. Το 1507 το νησί ανήκε στο Σουλτανάτο Μαχρά και οι Πορτογάλοι, για να διασφαλίσουν τα εμπορικά συμφέροντά τους, με πρόσχημα την προστασία του χριστιανικού πληθυσμού του νησιού, το κατέλαβαν. Οι ντόπιοι δεν το πήραν και πολύ καλά αυτό, ανεξαρτήτως θρησκείας, και οι Πορτογάλοι, βλέποντας ότι τελικά δεν είχε  και τόσο μεγάλη εμπορική σημασία, έφυγαν το 1511. Έτσι το νησί επέστρεψε στο Σουλτανάτο και όσοι κάτοικοί του είχαν μείνει χριστιανοί εξισλαμίστηκαν οικειοθελώς. Τους επόμενους αιώνες η Σοκότρα ακολούθησε την μοίρα του Σουλτανάτου, το οποίο από στα χρόνια της αποικιοκρατίας βρέθηκε υπό βρετανικό έλεγχο. Από την αποαποικιοποίηση και μετά η Σοκότρας ανήκει στο κράτος της  Υεμένης, αρχικά στη Νότια έπειτα στην ενωμένη. Σήμερα ωστόσο ουσιαστικά διοικείται από το ηνωμενοαραβικοεμιρατικής επιρροής αποσχιστικό Νότιο Κίνημα που αντιτίθεται στην υπό σαουδαραβική επιρροή κυβέρνηση της Υεμένης. 

  Εντάξει, η Ιστορία της Σοκότρας είναι η τυπική της  περιοχής στην εκάστοτε χρονική περίοδο. Αυτό που την κάνει να ξεχωρίζει όμως είναι η γεωγραφία της. Η Σοκότρα έχει ονομαστεί το πιο εξωγήινο μέρος της Γης, εξαιτίας της μορφολογίας τους εδάφους της, του κλίματος της και της ιδιαιτερότητας στην χλωρίδα και την πανίδα της, στοιχεία που δίνουν μια απόκοσμη ομορφιά στο σοκοτριανό τοπίο.  Έχει έκταση 3.625 τετραγωνικά χιλιόμετρα, δηλαδήτο 95 %  της έκτασης των νησιών του αρχιπελάγους. Βρίσκεται 380 χιλιόμετρα νότια της Αραβίας και 240 ανατολικά του Κέρατος της Αφρικής. Αποτελείται από  πεδινές παράκτιες εκτάσεις, ασβεστολιθικά υψίπεδα και τα σχετικά ψηλά για το μέγεθος του νησιού όρη Χαγιέρ ( υψηλότερη κορφή στα 1500 μέτρα).  Ως εκ τούτου, το κλίμα του νησιού ανά περιοχή μπορεί να είναι ερημικό, ημιερημικό ή τροπικό. Το μεγαλύτερο μέρος των 60 χιλιάδων κατοίκων του νησιού κατοικούν στην βόρεια ακτή, κυρίως στην πόλη Χαντίμπο, η οποία είναι και η πρωτεύουσα. 

   Όντας πάνω σε ένα ηπειρωτικό θραύσμα, όπως είπαμε, η Σοκότρα είναι πολύ απομονωμένη και λόγω της διαδικασίας της ενδογένεσης το ένα τρίτο τουλάχιστον της χλωρίδας της είναι ιδιαίτερο και συναντάται μόνο εκεί. Πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί αναμφίβολα το δρακόδεντρο ή αλλιώς "αίμα του δράκου".  Από μακριά μοιάζει με ομπρέλα ή με ιπτάμενο δίσκο, ενώ από κοντά μοιάζει σαν να βρίσκεσαι κάτω από ένα τεράστιο μανιτάρι. Εκτός από απόκοσμα όμορφα, τα... δρακοαιματόδεντρα είναι και  εξαιρετικά ωφέλιμα. Οι κόκκινοι στο χρώμα χυμοί του, χρησιμοποιούνταν ως φάρμακο, ως χρωστική ουσία ή ως βερνίκι για τα βιολιά.

Εμένα πάντως το αγαπημένο μου είναι ο δεντροσίκυος ο σοκοτριανός (εγώ το μετέφρασα, παιδιά, έτσι) το μόνο φυτό της συνομοταξίας των κολοκυνθοειδών (στην οποία αν κατάλαβα καλά ανήκει) το οποίο γίνεται δέντρο και για να το δείτε πρέπει να πάτε στην Σοκότρα. 

Σοκοτριανές.... κολοκυθοκορφάδες 

    Όσον αφορά την πανίδα, η οποία είναι ιδιαίτερη και αυτή, ξεχωρίζει το ενδημικό μόνο στη Σοκότρα  είδος θαλάσσιας κάμπιας του γένους "eunis aphroditois", στο οποίο ταιριάζει γάντι το αίνιγμα του καπνού: "Μακρύς μακρύς καλόγηρος και τελειωμό δεν έχει". Εντάξει, υπερβολή το τελευταίο καθώς μπορεί να φτάσει μόνο...  μέχρι τρία μέτρα σε μήκος, αλλά σε συνδυασμό με τα 25 χιλιοστά πλάτους της,  η... καμπιούλα αυτή φαίνεται μακρύτερη. Μολονότι, σύμφωνα με κάποιες πηγές, η κάμπια αυτή μπορεί να επιτεθεί και στον άνθρωπο, ο άνθρωπος είναι, κατά τα γνωστά, που αποτελεί μεγαλύτερο κίνδυνο για την ίδια, μιας και, επειδή η ηλιθιότητα είναι αήττητη, η κάμπια της Σοκότρας βρίσκεται στα όρια της εξαφάνισης, καθώς παράνομα  το δέρμα της το πουλάνε  σε  ευρωπαϊκούς οίκους μόδας.  σε πολύ υψηλές τιμές 

  Στα ασβεστολιθικά πετρώματα του νησιού υπάρχει πλήθος καρστικών σπηλαίων, σε ένα από τα οποία, το Σπήλαιο Χοκ,  ανακαλύφθηκε σχετικά πρόσφατα, το 2001, ένας αρχαιολογικός θησαυρός. Πρόκειται για περίπου 250 επιγραφές, σχέδια και αντικείμενα αρχαιολογικού ενδιαφέροντος , κάποια από τα οποία και στα ελληνικά. Χρονολογούνται από τον 1ο ως τον 6ο αιώνας μ.Χ. και θεωρείται ότι τα έγραψαν διάφοροι ναυτικοί που περνούσαν από το μέρος, κάτι σαν τα λουκέτα που βάζουνε σήμερα οι τουρίστες σε διάφορα μέρη. 

   Πάντως εμένα στο μυαλό μου μού έμεινε η Σοκότρα, όταν άκουσα, από δυο διαφορετικές πηγές άσχετες μεταξύ τους (η μία είναι ένα διήγημα που δημοσιεύτηκε εδώ, την άλλη δεν τη θυμάμαι), την παρακάτω ιστορία, η οποία - αυθαίρετα ίσως- με οδήγησε στο να καταλάβω πώς δημιουργήθηκαν από τα παράξενα πράγματα που οι αρχαίοι ναυτικοί συναντούσαν στα ταξίδια τους οι μύθοι που συνέβαλαν αργότερα στη δημιουργία της Οδύσσειας. Λένε, λοιπόν, ότι κάτοικοι της Σοκότρας ήτανε πειρατές και κανίβαλοι. Και σαν να μην έφτανε αυτό, πριν μαγειρέψουν τους αιχμαλώτους τους, συνήθιζαν να τους βιάζουν, ώστε να μαλακώσει το κρέας τους. 

 Πρέπει να έχει εκλείψει πάντως αυτή πρακτική, αν ποτέ ήταν αληθινή δηλαδή, διότι τελευταία  χρόνια  η Σοκότρα αναδεικνύεται σε δημοφιλή - και πανάκριβο - εναλλακτικό προορισμό. Λόγω των αναζητήσεων που έκανα για την Σοκότρα, με σπαμάρει συνεχώς κι ανηλεώς ο αλγόριθμος τελευταία με προσφορές εκδρομών για το νησί, τζάμα πράμα. Δυο τρία χιλιάρικα μόνο... 

   

Αυτά. 

Νομίζω ότι πια μετά από αυτό, έφτασε η ώρα να πάω να δω τελικά την ταινία "Suzhou river", έχω διαβάσει ότι ο σκηνοθέτης είναι σχεδόν εφάμιλλος του Γουόνγκ Καρ Βάι, του θεού δηλαδή. 

[Οκ,  μου πήρε πολλά χρόνια αλλά τελικά την είδα. Δεν ήτανε κακή.]