Προϊστορία: Η Εποχή του Λίθου:( Α1) Παλαιολιθική και Μεσολιθική εποχή, (Α2) Νεολιθική εποχή

Μετά από δέκα χρόνια, επιστροφή στην Ιστορία της Α' Γυμνασίου... Ιδού λοιπόν, σχεδιαγράμματα για τις δυο πρώτες ενότητες... 

Άλλη σχετική ανάρτηση η οποία περιλαμβάνει και αναφορές σε ταινίες και τραγούδια που σχετίζονται με την προϊστορία  εδώ: "Προϊστορία"

Εισαγωγή

Η Προϊστορία είναι το τμήμα εκείνο της Ιστορίας που περιλαμβάνει την ιστορία των λαών της Γης από την εμφάνιση του ανθρώπου ως την ανακάλυψη της γραφής.

Με βάση την τεχνολογική πρόοδο η Προϊστορία υποδιαιρείται στις εξής περιόδους

   Α) Εποχή του λίθου (2.500.000 π.Χ.-3.000 π.Χ.) ( Οι άνθρωποι     χρησιμοποιούν πέτρες για να κατασκευάσουν τα  εργαλεία τους)

    Β) Εποχή του Χαλκού (3.000 π.Χ. -1100 π. Χ. ) Ο χαλκός παραμερίζει την πέτρα στην κατασκευή  εργαλείων.

Η Εποχή του Λίθου χωρίζεται σε δύο περιόδους

·         Παλαιολιθική -Μεσολιθική (ως το 6.500 π.Χ.)

·         Νεολιθική (ως το 3000 π.Χ.)

                                          Η εποχή του Λίθου 

Α1. Παλαιολιθική και μεσολιθική εποχή

Η εμφάνιση του ανθρώπου

·         Στην Πρώιμη Παλαιολιθική εποχή, περίπου πριν δυόμιση εκατομμύρια χρόνια, εμφανίζεται στην Αφρική ο πρώτος άνθρωπος. Κατασκευάζει εργαλεία και  ζει ομαδικά. (homo habilis/ Ικανός άνθρωπος)

·         Προς το τέλος της περιόδου, εμφανίζεται ένα νέο είδος ανθρώπου, που ανακαλύπτει την φωτιά και βελτιώνει την κατασκευή των εργαλείων και ίχνη του εμφανίζονται , εκτός από την Αφρική, και στην Ευρώπη και στην Ασία. (Όρθιος άνθρωπος /Homo erectus)

·         Στην Μέση Παλαιολιθική εποχή, διακόσιες χιλιάδες χρόνια πριν, εμφανίζεται  και επικρατεί ο «σοφός  ή έμφρων άνθρωπος (homo sapiens)» . Διαθέτει μεγαλύτερο εγκέφαλο και θάβει τους νεκρούς του.

·         Εξέλιξη αυτού του είδους ανθρώπου είναι ο «σοφότατος άνθρωπος (homo sapiens sapiens)», που εμφανίζεται ξεκάθαρα κατά την Ύστερη Παλαιολιθική εποχή (αρχίζει τριανταπέντε χιλιάδες χρόνια πριν) , επινοεί την τέχνη και εξαπλώνεται σε όλη τη γη. Εμείς είμαστε απόγονοι του.

Ζωή στην Παλαιολιθική και μεσολιθική εποχή

Ø  Κλίμα: πολύ ψυχρότερο του σημερινού

Ø  Κατοικία: Σε σπηλιές . Νομαδική ακολουθώντας τα θηράματα. Δίπλα σε πηγές, λίμνες και ποτάμια.

Ø  Ασχολίες: Κυνηγός, τροφοσυλλέκτης, ψαράς

Ø  Τροφή:  κυνήγι ( μαμούθ, τάρανδοι, αντιλόπη, βόδια, ελάφια, άλογα) καρποί

Ø  Εργαλεία: Φτιαγμένα από λίθο και από οστά ή κέρατα ζώων.

Ø  Ενδυμασία: Δέρματα ζώων

Ø  Ταφή νεκρών . Κτερίσματα = πίστη για ζωή μετά θάνατον

Παλαιολιθικοί  οικισμοί στην Ελλάδα: Αργολίδα, Θεσσαλία,  Μακεδονία κ.α..

Εμφάνιση της τέχνης (= δημιουργία αντικειμένων που δεν έχουν χρηστική  αξία αλλά συμβολική και

  διακοσμητική):

1) ζωγραφικές παραστάσεις

2) αγαλματίδια από πηλό, κοκαλο ή λίθο

3) κοσμήματα

Σπηλαιογραφίες:   Παραστάσεις  ζώων κυρίως αλλά και ανθρώπων ζωγραφισμένες ή χαραγμένες μέσα σε σπήλαια.

Έχουν μαγικό και συμβολικό χαρακτήρα και εκφράζουν το άγχος  των ανθρώπων για την καθημερινή επιβίωση.

Δημιουργία θρησκείας

Α2 Νεολιθική εποχή 

Παλαιολιθική εποχή (ως  6500 π.Χ .)	Νεολιθική εποχή (ως 3000 π.Χ.)
Ιδιαίτερα ψυχρό κλίμα	Εύκρατο κλίμα (λιγότερα θηράματα)
Κυνηγός και τροφοσυλλέκτης	Γεωργός και κτηνοτρόφος
Νομαδική ζωή (ακολουθεί τα θηράματα και τις καρποφορίες )	Μόνιμη εγκατάσταση (φροντίδα καλλιεργειών και εξημερωμένων ζώων)
χρήση του λίθου κυρίως	Ανακάλυψη της κεραμικής τέχνης

«Εύφορη ημισέληνος»: Αίγυπτος. Παλαιστίνη, Μεσοποταμία. Λίκνο της γεωργίας και του πολιτισμού.

Εξάπλωση γεωργίας  έπειτα (κατά σειρά): Ευρώπη, Βόρεια Αφρική, Ασία, Αμερική

Πρώτες καλλιέργειες: Δημητριακά

Νέα εργαλεία (κυρίως από λειασμένο λίθο): Αλέτρι, μυλόπετρα, δρεπάνι, κεραμικά σκεύη (ψήσιμο και διατήρηση τροφής)

Ενδυμασία: εφεύρεση της ύφανσης, χρησιμοποίηση ζωικών (μαλλί) και φυτικών ινών (λινάρι)

Κατοικία: σπίτια χτισμένα από ξύλο, πλίνθους και πέτρες → τα πρώτα χωριά

Εξειδίκευση → τεχνίτες → ανταλλαγή εργαλείων με προϊόντα → οικονομία

Η Νεολιθική εποχή στην Ελλάδα

Τα πρώτα ίχνη εμφανίζονται περί το 6500 πχ.

Οικισμοί: στη Μακεδονία και Θεσσαλία, δίπλα σε βουνά, δίπλα σε παράλια  και λίμνες, σε βραχώδεις περιοχές των νησιών

Είδη οικισμών:

·   σε  «τούμπα» και «μαγούλα» (τεχνητοί λοφίσκοι, κυρίως στην Μακεδονία  και Θεσσαλία).  Τα σπίτια από κλαριά και λάσπη πάνω σε ξύλινο σκελετό

·         επίπεδοι οικισμοί (στη νότια Ελλάδα, νησιά Αιγαίου ). Τα σπίτια φτιαγμένα από πλίνθους και πέτρες

·     Λιμναίοι οικισμοί  (Δισπήλιο Καστοριάς) . Τα σπίτια στηρίζονταν σε ξύλινες πλατφόρμες, που τις  στήριζαν με τη σειρά τους ξύλινοι πάσσαλοι πάνω στην επιφάνειας της λίμνης.

Ασχολίες: Γεωργία ( δημητριακά και όσπρια)  κτηνοτροφία (βοοειδή, αιγοπρόβατα, χοίροι), κατασκευή εργαλείων και αντικειμένων (κοκάλινα, κεραμικά, λίθινα).

Συλλογικότητα. Στην κοινότητα ανήκουν  τα χωράφια και τα κοπάδια. Δεν υπάρχει ατομικότητα. Φροντίδα για την ταφή των νεκρών → έντονο θρησκευτικό συναίσθημα

Αντικείμενα : διατηρούνται τα διακοσμητικά, λατρευτικά και χρηστικά αντικείμενα που

κατασκευάζονταν στην  Παλαιολιθική εποχή ήδη (εδώλια, κοσμήματα, κτλ).

Προστίθενται τα ψημένα αγγεία από πηλό.   Στην αρχή: Μονοκόμματα, ακόσμητα και αχρωμάτιστα. Έπειτα: Χρωματισμένα ζωηρά  και κοσμημένα (μαίανδροι,  τρίγωνα, σπείρες, κτλ)

Ειδώλια (μικρά σε μέγεθος αγάλματα): Κυρίως από πηλό (λιγότερα από λίθο)

Απεικονίζουν σπάνια μορφές αντρών και ζώων και πολύ συχνότερα γυναικείες μορφές (όρθιες, καθιστές, ή βρεφοκρατούσες)

Αίτια της συχνής παρουσίας των γυναικείων μορφών: α) απεικονίζουν την μητέρα- θεά

β) γυναίκα = γέννηση ζωής

Πάμε τώρα να ροκάρουμε με έναν σπηλιάνθρωπο 

γιατί έρχεται η εποχή των παγετώνων