Στην Ανδρομέδα και τη Γη: Ο Φόβος και ο Δείμος!

Δηλαδή ο Τρόμος ...

    Ησυχάστε ,καλέ, δεν θα σας τρομοκρατήσουμε. Για τα φεγγάρια του Άρη θα σας πούμε, τον Φόβο και τον Δείμο, τον Τρόμο δηλαδή.

Φόβος και Δείμος 

Στις αστρονομικού περιεχομένου αναρτήσεις μου συνηθίζω στο τέλος να παρουσιάζω τις κυριότερες  πολιτιστικές αναφορές του εκάστοτε ουρανίου σώματος στη μουσική, τη λογοτεχνία, στη ζωγραφική κ.λπ.. Με τον  Φόβο και το Δείμο θα αρχίσω ανάποδα γιατί όταν ανακαλύφθηκαν τον Αύγουστο του 1877 από τον Χώλ ,  είχαν  πίσω τους τουλάχιστον 200 χρόνια εικασιών, μαντεμάτων και  λογοτεχνικών αναφορών.

      Οι υποθέσεις ξεκίνησαν ήδη αμέσως μετά  την ανακάλυψη των φεγγαριών του Δία. Μάλιστα ο Γαλιλαίος άθελα του πυροδότησε την παραφιλολογία καθώς, όταν παρατήρησε στον Κρόνο κάτι που τελικά θα αποδεικνυόταν ότι είναι οι δακτύλιοί του χρησιμοποίησε τον αναγραμματισμό  smaismrmilmepoetaleumibunenugttauiras, ο οποίος σήμαινε Altissimum planetam tergeminum observavi  (δηλαδή "Έχω παρατηρήσει τον πιο μακρινό τριπλό πλανήτη "). Ο Κέπλερ όμως το διάβασε ως Salve umbistineum geminatum Martia proles (δηλαδή "Γεια σας, εξοργισμένα δίδυμα, παιδιά του Άρη" ). 

 Επηρεασμένος ίσως από την παρερμηνεία του Κεπλερ και  βασισμένος στον Τρίτο Νόμο της Ουράνιας Μηχανικής που διατύπωσε εκείνος,  ο Σουίφτ (1726) βάζει τους αστρονόμους της Λαπούτας, μια χώρας από κείνες τις οποίες επισκέφτηκε ο Γκιουλιβερ στα "Ταξίδια " του να αναφέρουν πως έχουν ανακαλύψει δυο φεγγάρια του Άρη. Κι αργότερα ο Βολταίρος στο διήγημά του "Μικρομέγας"(1752)  αναφέρεται και κείνος σε δυο φεγγάρια του Άρη.

   Οπότε, καταλαβαίνετε τι συνωμοσιολογία έπεσε όταν ανακαλύφθηκαν τελικά οι δορυφόροι και φάνηκε ότι η διάμετρος τους και η απόστασή τους από τον πλανήτη ήταν σχετικά κοντινές με εκείνες που ανέφερε ο Σουίφτ.  Η συνωμοσιολογία ενισχύθηκε από την ακράδαντη πεποίθηση τον δέκατο ένατο αιώνα πως ο Άρης

Δείμος 

 κατοικούταν, οπότε  σκέφτηκαν ότι αφού δεν τους είχαν παρατηρήσει το 1862, χρονιά κατά την οποία οι συνθήκες παρατήρησης του Άρη ήταν ιδανικές, σήμαινε ότι τους έφτιαξαν οι Αρειανοί και τους έβαλαν σε τροχιά  στο μεταξύ. Τέτοιες ανυπόστατες θεωρίες ενισχυμένες από μια πρωταπριλιάτικη φάρσα του 1959 και  τις αποτυχημένες διαστημικές αποστολές  των Ρώσων στο Φόβο, ο οποίος είναι υποτίθεται κούφιος και είναι παρκαρισμένο διαστημόπλοιο, υπάρχουν ακόμα και σήμερα και τις πιστεύουν διάφοροι κατακαημένοι, όπως ο  αρχαιοβαρεμένος ελλαδέμπορας εδώ, σε αυτό το λινκ.  Οι ερευνητές πάντως θεωρούν ότι ο Σουίφτ επηρεάστηκε από τον Κέπλερ και μετά χρησιμοποίησε τη λογική του. Αναλογικά, αφού η Γη έχει ένα φεγγάρι και  ο Δίας έχει τέσσερα φεγγάρια (τόσα είχαν ανακαλυφθεί τότε), ο Άρης, ο οποίος είναι μεταξύ τους,  πρέπει να έχει δυο. Και λογικά, για να μην έχον παρατηρηθεί πάει να πει ότι είναι πολύ μικρά. Ο δε Βολταίρος απλά επηρεάστηκε με τη σειρά του από τον Σουίφτ. Πάντως προς τιμή των δυο αντρών πολλές τοποθεσίες στον Φόβο και τον Δείμο έχουν ονομασίες που σχετίζονται με αυτούς.

  Η προέλευση τους παραμένει αινιγματική πάντως. Παλιότερα πίστευαν ότι είναι αστεροειδείς που εγκλωβίστηκαν από την έλξη του Άρη,  επειδή έχουν παρόμοια χαρακτηριστικά με αυτούς. Το γεγονός αυτό ωστόσο, δεν εξηγεί γιατί περιφέρονται τόσο κοντά στον ισημερινό το πλανήτη, σε σημείο που από τους πόλους του Άρη, εξαιτίας και του μικρού τους μεγέθους, δεν φαίνονται. Σήμερα έχει προταθεί η ιδέα ότι είναι οι επιβιώσαντες. Σε κάποιο στάδιο της δημιουργίας του ηλιακού συστήματος κάποιο ουράνιο σώμα συγκρούστηκε με τον Άρη. Από την σύγκρουση προέκυψε ένας μεγάλος δορυφόρος και καμιά δεκαριά μικροί. Ο μεγάλος όμως και οι υπόλοιποι μικροί  έπεσαν τελικά πάνω στον Άρη και έμειναν μόνο ο Φόβος και ο Δείμος.

  Το μοναδικά κοινό σημεία που  έχουν ο Φόβος και ο Δείμος είναι ότι είναι βραχώδεις,  έχουν μικρό μέγεθος,  πατατοειδές σχήμα και δείχνουν πάντα την ίδια πλευρά τος στον Άρη. Κατά τα λοιπά τα "δίδυμα αδέρφια" είναι... ετεροζυγωτά.  Ο Φόβος έχει μέγεθος 22,2 χιλιομέτρων και διανύει ταχύτατα μια πλήρη περιστροφή σε 7,66 ώρες, ανατέλλοντας από τη Δύση και δύοντας στην Ανατολή, καθώς κινείται αντίστροφα από την κίνηση του Άρη.  Ο Δείμος, αντίθετα, κινείται στην ίδια κατεύθυνση με τον Άρη και είναι πιο αργός από το Φόβο.  Η διάμετρός του είναι 12,2 χιλιόμετρα και χρειάζεται 30,55 ώρες για μια πλήρη περιστροφή.

  Αλλά και το μέλλον τους είναι αντίστροφο. Ο Φόβος είναι το πιο κοντινό στο πλανήτη του φεγγάρι στο  ηλιακό σύστημα, καθώς απέχει από τον Άρη περίπου εννιά χιλιόμετρα, και προοδευτικά πλησιάζει τον Άρη ολοένα και περισσότερο. Έτσι σε περίπου 40 εκατομμύρια  χρόνια θα πέσει στον πλανήτη ή, το πιθανότερο, θα θρυμματιστεί και θα γίνει δακτύλιος. Αντίθετα, ο Δείμος απέχει περίπου 24 χιλιόμετρα από τον πλανήτη και σαν την δική μας, τη Σελήνη, έχει τάσεις φυγής καθώς απομακρύνεται συνεχώς. Και κάποια στιγμή θα ξεφύγει από την έλξη του Άρη και θα γίνει αστεροειδής.

   Σε κανέναν από τους δύο δεν έχουμε πάει, πάντως. Μολονότι εκδηλώθηκε μεγάλο ενδιαφέρον για αποστολές στο Φόβο και το Δείμο, αυτές είτε ήταν αποτυχημένες, όπως οι Σοβιετικές/Ρωσικές, είτε έμειναν στο στάδιο του σχεδιασμού ή τελικά προτιμήθηκε να υλοποιηθούν άλλες. Ωστόσο, υπάρχουν  κάποιες αποστολές στο δρόμο του σχεδιασμού.  Μάλιστα  λέγεται ότι στο μέλλον ο Φόβος θα χρησιμοποιηθεί ως σταθμός προετοιμασίας  για την τελική προσγείωση στον Άρη και ότι  αν στο μέλλον αποικιστεί ο Άρης, τότε  θα είναι το αντίστοιχο του νησιού Έλλις στη Νέα Υόρκη.

     Κατά τα λοιπά και πέρα από όσα αναφέρθηκαν στην αρχή,  Ο Φόβος και ο  Δείμος εντάσσονται στην πυκνή  λογοτεχνική και καλλιτεχνική μυθολογία του πλανήτη στον οποίο ανήκουν,  συνήθως δε ως περιφερειακό της κυρίας δράσης στοιχείο, ή αναπαράγουν τις θεωρίες συνωμοσίας.

Α, το όνομά τους το πήραν από τους δυο γιους του Άρη που κατά την Ελληνική Μυθολογία τον ακολουθούσαν στη μάχη.

Έκλειψη:Ο Φόβος μπροστά στον Ήλιο

Κι άλλη έκλειψη 

Ο ονομαστός μονολιθος το Φόβο 

Έκλειψη: Ο  Δείμος μπροστά στον Ήλιο

Ο Φόβος πάνω από τον Άρη

Διέλευση του Φόβου μπροστά απ'τον Δείμο.