Άνθρωποι και δελφίνια (και άλλα κητοειδή). Μέρος πρώτο.

  Με αφορμή το αφήγημα του Αντώνη Σουρούνη "Άνθρωποι και δελφίνια",  παρουσιάζεται μια μίνι ανασκόπηση του τρόπου με τον οποίο παρουσιάζεται η σχέση ανθρώπων και κητοειδών στον κινηματογράφο και στην μουσική (κυρίως). Στην παρούσα ανάρτηση θα ασχοληθούμε αποκλειστικά με τα δελφίνια και σε επόμενη γενικά για τα κητοειδή.

Μπορείτε να αρχίσετε το διάβασμα και από το τέλος...

   Η σχέση των ανθρώπων με τα δελφίνια ήταν φιλική και ιδιαίτερη, ήδη από την αυγή του κόσμου. Γνωστή είναι η ιστορία για τον θρυλικό ποιητή Αρίωνα, τον ευρέτη του διθυράμβου. Ενώ ταξίδευε από τις Συρακούσες στην Κόρινθο κατ' απαίτησιν του τυράννου της Κορίνθου ,Περίανδρου, έπεσε θύμα ληστείας από το πλήρωμα του και, όταν κατάλαβε ότι επρόκειτο να τον σκοτώσουν για να μη τους μαρτυρήσει, τους παρακάλεσε να τον αφήσουν να παίξει ακόμα μια φορά με κιθάρα του. Αφού φόρεσε τα καλύτερα του ρούχα, πήγε στην πρύμνη, έπαιξε, και ρίχτηκε στη θάλασσα. Τότε, λέει, τα δελφίνια που ακολουθούσαν το πλοίο, μαγεμένα από τη μουσική του, τον πήραν στη ράχη τους και τον μετέφεραν στο ακρωτήριο Ταίναρο (όπου στην αρχαιότητα υπήρχε σχετικό άγαλμα). Από κει ταξίδεψε στην Κόρινθο και με την παρουσία του διέψευσε τους ληστές, που είχαν φτάσει στο μεταξύ, και υποστήριζαν ότι πέθανε κατά τη διάρκεια του ταξιδιού από φυσικά αίτια. Η παράδοση αυτή , όσο κι αν τοποθετείται στους ιστορικούς χρόνους και φέρεται να αφορά ένα ιστορικό πρόσωπο, έλκει την καταγωγή της από προγενέστερες ναυτικές παραδόσεις των ανθρώπων που ταξίδευαν στην θάλασσα, κατά τον ίδιο τρόπο που το ναυτικό παραμύθι για το ναυαγό που ταξιδεύει στην θάλασσα πάνω στα συντρίμμια του καραβιού του μετατράπηκε σε βασικό δομικό στοιχείο της Οδύσσειας. (Ίσως μάλιστα, η ιστορία του Αρίωνα να είναι μια "λογοτεχνικότερη" εκδοχή της ίδιας ιστορίας). Εξέθρεψε και αυτή με τη σειρά της μια σειρά παραδόσεων και λογοτεχνικών έργων, με τελευταία την όπερα των Βικραμ Σεθ και Τιμ Ροθ.

Ένα τέτοιο γλυπτό, ένα αγόρι πάνω σε ένα δελφίνι, με θρυλούμενες μαγικές ιδιότητες, ανακαλύπτει και η Υδραία ηρωίδα που υποδύεται η Σοφία Λόρεν στην ταινία "Το παιδί και το δελφίνι " (1957) και προβληματίζεται εάν πρέπει να το δώσει στην ελληνική κυβέρνηση ή να πουλήσει σε αρχαιοκάπηλους.

Παρόμοια με τον Αρίωνα, ο αφηγητής του τραγουδιού του Μάνου Λοίζου μες τίτλο "Δελφίνι, δελφινάκι" (Στίχοι: Λευτέρης Παπαδόπουλος, Τραγουδάει : Γιάννης Καλατζής) διατείνεται ότι γύρισε τον κόσμο καβάλα σε ένα δελφίνι, αλλά το παρακαλεί να βιαστεί να γυρίσουν, γιατί του έλειψε τρελά η αγαπημένη του.

Αντίθετα στο ποίημα του Οδυσσέα Ελύτη "Το δελφινοκόριτσο" που μελοποίησε ο Λίνος Κόκκοτος και τραγουδάει ο Μιχάλης Βιολάρης, η ομορφιά και η χάρη της κοπελιάς που βλέπει μπροστά του ο αφηγητής τον κάνουν να την παρομοιάσει με δελφίνι, γεγονός που επιτείνει τον πόθο και την επιθυμία του.

    Τo επόμενο βίντεο έχει ιδιαίτερα σκληρές εικόνες και θα πρότεινα να ζητήσετε την έγκριση των γονιών σας πριν το δείτε. Μεταφερόμαστε σε έναν χώρο βασανιστηρίων, όπου ιδιαίτερα ευφυή όντα εξευτελίζονται δημοσίως εξαναγκασμένα να κάνουν απαξιωτικές για την προσωπικότητα τους κινήσεις, τις οποίες έμαθαν με την βία, από ανθρώπους που σκόπευαν στο κέρδος, μέσα από επιμονές και βασανιστικές διαδικασίες. Διακρίνεται στην άκρη της εικόνας, ο ανηλεής τους δεσμοφύλακας και στο βάθος μια σειρά ανθρώπων που επιχαίρουν για τα βασανιστήρια και τους εξευτελισμούς που διενεργούνται μπροστά στα μάτια τους, από αδιαφορία ή άγνοια.

Για να μην είμαστε όμως και τόσο άδικοι για το ανθρώπινο είδος, για κάθε φαλαινοθήρα και θαμώνα θαλάσσιου πάρκου, υπάρχουν πολλοί περισσότεροι υποστηρικτές των δικαιωμάτων των ζώων (και μεταξύ αυτών, θα ήθελα να πιστεύω, και καμιά εξηνταριά παιδιά από τ' Αφάντου και την Αρχίπολη). Και όσον αφορά το ερώτημα των Γερμανών επιστημόνων, το οποίο ήταν το έναυσμα για να γραφεί το κείμενο με το οποίο ασχοληθήκαμε, πραγματικά στερείται ερείσματος στη λογική και στην πραγματικότητα. Γιατί, αντίθετα, αυτούς αποδεικνύουν ηλίθιους δελφίνια με τόσο μεγάλη ενσυναίσθηση και συναισθηματική ευφυΐα, σαν αυτό στο βίντεο που προηγήθηκε, το οποίο έσωσε, δείχνοντας τους το δρόμο για τα ανοιχτά, δυο φάλαινες που είχαν ξωκείλει στην παραλία.

Ίσως για αυτό ονόμασε στην ταινία τα "Δελφινάκια του Αμβρακικού", έτσι τους ήρωες του ο Ντίνος Δημόπουλος. Περίοδος του Μεσοπολέμου. Σε κάποιο παραθαλάσσιο χωριουδάκι, στον κόλπο του Αμβρακικού, δύο παιδιά, ο Πέτρος

(οκτώ χρόνων) και η Ανθούλα (επτά) περνάνε τις καλοκαιρινές διακοπές τους. Με τον αυθορμητισμό και την αθωότητα της τρυφερής ηλικίας τους, ανακαλύπτουν σιγά σιγά το θαύμα του κόσμου που τα περιβάλλει. Ώσπου, στο πρόσωπο ενός άλλου παιδιού, απόβλητου από την κοινωνία (και τη ζωή) επειδή έχει φυματίωση, γνωρίζουν τη σκληρότητα των "μεγάλων" που δεν συγχωρούν εύκολα τη διαφορά ή την εξαίρεση, και αποφασίζουν να αντισταθούν.

Και για όσους άντεξαν και διάβασαν αυτή την ανάρτηση μέχρι το τέλος (ή ακολούθησαν την προτροπή μου να ξεκινήσουν την ανάγνωση από το τέλος) ας είναι αυτή η μικρού μήκους ταινία η ανταμοιβή...