Το πρώτο μέρος αυτής της σύνοψης της Ιστορίας Α' Γυμνασίου αναφέρεται στην κλασσική εποχή.
479 πΧ. Οι Έλληνες κερδίζουν τους Πέρσες και ελέγχουν ουσιαστικά τα πράγματα στην Ανατολική Μεσόγειο. Από δυο χωριά χωριάτες, λέει η παροιμία, και μια χαρά θα μπορούσε να αναφέρεται στην Αθήνα και στη Σπάρτη. Οι Σπαρτιάτες , μετά τα τον πόλεμο, επιστρέφουν στην γνωστή τους εσωστρέφεια και οι Αθηναίοι βρίσκουν την ευκαιρία και γεμίζουν τον κενό, ιδρύοντας την Αθηναϊκή συμμαχία, το 478 πχ, με σκοπό την περαιτέρω αντιμετώπιση των Περσών. Μετά από μια σειρά νίκες εναντίον των Περσών, οι Αθηναίοι ενσαρκώνουν την άλλη παροιμία, που λέει «Δώσε θάρρος στον χωριάτη…». Τρέπουν το πολίτευμα της πόλης ολοένα στο δημοκρατικότερο, και την συμπεριφορά τους απέναντι στους συμμάχους ολοένα και στο αυταρχικότερο. Για να γίνουν τα πράγματα σαφέστερα, μεταφέρουν το ταμεία της Συμμαχίας στην Αθήνα (454 πχ ). Η Συμμαχία εξελίσσεται σε ηγεμονία.Σιγά- σιγά, οι Σπαρτιάτες αναλαμβάνουν να διαχειριστούν την οργή και τους φόβους των συμμάχων και μια σειρά συγκρούσεων με τους Αθηναίους οδηγεί στις «τριακονταετείς σπονδές», το 446, που πιστοποιούν υπεροχή της Σπάρτης στην ηπειρωτική χώρα και της Αθήνας στην θάλασσα. Στο μεταξύ οι Αθηναίοι έχουν υπογράψει ειρήνη με τους Πέρσες, και υπό την ηγεσία του Περικλή, χρησιμοποιούν τα χρήματα της συμμαχίας για να εξωραΐσουν την πόλη τους (Παρθενώνας και τα λοιπά )
και να την κάνουν πνευματική πρωτεύσα του κόσμου (χρυσός αιώνας του Περικλή).
Η ακατάπαυστη όρεξη των Αθηναίων για ανάπτυξη της δύναμης τους , οδηγεί τελικά τους Σπαρτιάτες να ηγηθούν της προσπάθειας «για την απελευθέρωση των Ελλήνων από τους Αθηναίους» και, από κάποιες επουσιώδεις αφορμές, ξεκινάει ο «Πελοποννησιακός πόλεμος»,
το 431. Οι Αθηναίοι, πάρα την επιδημία που χτύπησε την πόλη, αποκρούουν τις επιθέσεις των Σπαρτιατών και των συμμάχων τους, επικρατούν με άνεση στη θάλασσα. Ετσι η πρώτη φάση των εχθροπραξιών τελειώνει με την Νικίειο ειρήνη (421 πχ). Που δεν ήταν ειρήνη ακριβώς, πρακτικά , αλλά μάλλον ανακωχή. Το 415 οι Αθηναίοι αποφασίζουν να κατακτήσουν την Σικελία. Δυο χρόνια μετά ηττημένοι κατά κράτος από τους Συρακούσιους και τους Σπαρτιάτες, που ήρθαν προς βοήθεια τους , αλλά και από τις ολέθριες δικές τους αποφάσεις, βλέπουν τους Σπαρτιάτες και τους συμμάχους τους να πολιορκούν την Αθήνα.
Παράλληλα ο στόλος των Συρακουσών εμφανίζεται στο Αιγαίο( για λίγο όμως, καθώς η επανεμφάνιση των Καρχηδονίων τους κάνει να γυρίσουν στη Σικελία) και ο βασιλιάς των Περσών βρίσκει αναίμακτο τρόπο να ελέγχει την κατάσταση στην Ελλάδα. Βάζοντας τους Αθηναίους και τους Σπαρτιάτες να ανταγωνίζονται για την εύνοια του και τα χρήματα που συνεπάγεται. Τελικά οι Σπαρτιάτες φτιάχνουν στόλο με περσικά χρήματα και εκμεταλλευόμενοι τα ολέθρια σφάλματα των Αθηναίων και την νίκη τους με καταστροφή του Αθηναϊκού στόλου στην ναυμαχία στους Αιγός Ποταμούς, πολιορκούν και καταλαμβάνουν την Αθήνα (404 πχ). Η Ελλάδα είναι ελεύθερή από τους Αθηναίους…
…. Και υποδουλωμένη στην Σπάρτη.
Για τα επόμενα χρόνια η Σπάρτη κυριαρχεί στην Ελλάδα με σιδηρά πυγμή και με περσικά χρήματα, δρώντας ουσιαστικά ως όργανο της περσικής πολιτικής στην Ελλάδα, με αποκορύφωμα την Βασίλειο ή Ανταλκίδειο ειρήνη το 386.πχ , που προέβλεπε την παραχώρηση στους Πέρσες των πόλεων της Μικρασίας και των νησιών, και την ηγεμονία των Σπαρτιατών στην Ελλάδα . Τα κόκαλα του Λεωνίδα τρίζουν , οι Έλληνες δυσανασχετούν και η κατάληψη της Καδμείας(της ακρόπολης των Θηβών) και η εκδίωξη της σπαρτιατικής φρουράς σηματοδοτεί το τέλος της σπαρτιάτικής ηγεμονίας.
Στο μεταξύ στην Ελλάδα αρχίζει και αναπτύσσεται, με προεξάρχοντα τον αθηναίο ρήτορα Ισοκράτη, η πανελλήνια ιδέα. Οι ‘Ελληνες πρέπει να ενωθούν και ο πραγματικός εχθρός είναι οι Πέρσες. Αυτόν πρέπει να πολεμήσουν και εκμεταλλευόμενοι τα προβλήματα της περσικής αυτοκρατορίας να την καταλύσουν. Ο Ισοκράτης πιστεύει ότι οι Έλληνες πρέπει να συσπειρωθούν γύρω από μια ηγετική προσωπικότητα, για να γίνει εφικτό αυτό, και κατά καιρούς στρέφεται προς τον Διονύσιο , τύραννο των Συρακουσών, που έδιωξε τους Καρχηδόνιους, τον Ευαγόρα, βασιλιά της Κύπρου, που ένωσε τις ελληνικές πόλεις της Κύπρου και αντιστάθηκε στους Πέρσες και στον Ιάσονα των Φερών, βασιλιά της Θεσσαλίας, που προς στιγμήν φάνηκε ότι μπορεί να αποκτήσει την ηγεμονία των Ελλήνων.
Όπως και να ‘χει, μετά την απώλεια της ηγεμονίας τους, οι Σπαρτιάτες αφοσιώθηκαν στον εαυτό τους και προσπάθησαν να κρατήσουν τα κεκτημένα στην Πελοπόννησο, και το κενό τους προσπάθησαν να καλύψουν για λίγο ο Ιάσονας των Φερών και, ανεπιτυχώς, οι Αθηναίοι. Οι τελευταίοι ανασύστησαν την Αθηναϊκή συμμαχία (378 πχ) πάνω σε βάση ισότητας, με την Αθήνα να είναι πρώτη μεταξύ ίσων, Το ποτάμι δεν γυρίζει πίσω όμως και το μόνο που κατόρθωσαν οι Αθηναίοι ήταν να αποκτήσουν μια υποτυπώδη ηγεμονία στην θάλασσα , την οποία έχασαν , ηττώμενοι στον «Συμμαχικό πόλεμο», το 355 πχ..
Γιατί στην ξηρά ήταν η ώρα μιας άλλης ελληνικής πόλης να αναδυθεί στο προσκήνιο. Η Θήβα,
βασιζόμενη στο στρατιωτικό δαιμόνιο δυο εξαίρετων στρατηγών ,του Επαμεινώνδα και του Πελοπίδα, και στην ορμή του στρατιωτικού σχηματισμού που δημιούργησαν αυτοί, της λοξής φάλαγγας, αρχίζει να αποκτά την δύναμη να επιβάλλει την ηγεμονία της στην Ελλάδα. Στο μεταξύ και σε ανύποπτο χρόνο φτάνει στη Θήβα σαν όμηρος ένας πιτσιρικάς, ο Φίλιππος, τριτότοκος γιος του βασιλιά της Μακεδονίας. Οι Θηβαίοι νικούν σε διάφορες μάχες (με αποκορύφωμα στα Λεύκτρα το 370 πΧ) διάφορους συνασπισμούς των υπόλοιπων ελληνικών πόλεων (Αργιτών, Σπαρτιατών, Κορινθίων, Αθηναίων) και ετοιμάζεται, με περσικά χρήματα, να φτιάξει στόλο. Η αποφασιστική μάχη γίνεται το 362 πχ στην Μαντίνεια, οι Θηβαίοι νικούν αλλά ο Επαμεινώνδας σκοτώνεται. Ο Πελοπίδας έχει ήδη σκοτωθεί μερικά χρόνια πριν, κι έτσι δεν υπάρχει κανείς να διαχειριστεί την νίκη. Φαίνεται λοιπόν καθαρά, ότι καμιά πόλη της νότιας Ελλάδας δεν έχει την δύναμη να υποτάξει τις άλλες.
Στο μεταξύ, ο πιτσιρικάς που είδαμε πιο πριν, ο Φίλιππος , έχει μεγαλώσει και έχει γίνει βασιλιάς των Μακεδόνων. Εκμεταλλεύεται τις γνώσεις του για τον τρόπο σκέψης των νοτίων Ελλήνων, προσαρμόζει την λοξή φάλαγγα στις ανάγκες του μακεδονικού στρατού (μακεδονική φάλαγγα, σάρισα ), και αποψιλώνει τους Αθηναίους από τις κτήσεις τους στην Θράκη και την Μακεδονία. Ο ρήτορας Ισοκράτης βλέπει στο πρόσωπο του τον άνθρωπο που θα ενώσει τους Έλληνες και θα τους οδηγήσει εναντίον των Περσών. Την ίδια πρόθεση, να στραφεί εναντίον των Περσών, φαίνεται να έχει και ο Φίλιππος. Δεν φαίνονται όμως το ίδιο πρόθυμοι να του αναγνωρίσουν οποιαδήποτε υπεροχή οι υπόλοιποι Έλληνες και ο Φίλιππος θέλει καλυμμένα τα νώτα του, πριν εκστρατεύσει εναντίον των Περσών. Χρησιμοποιώντας τις εξαίρετες διπλωματικές του ικανότητες και την δύναμη του στρατού, όπου χρειάζεται, παρεμβαίνει στις υποθέσεις των νοτίων Ελλήνων και αυξάνει την επιρροή του. Πάρα τις λυσσαλέες προσπάθειες του ρήτορα Δημοσθένη να ανακοπεί, Ο Φίλιππος κερδίζει στα πεδία των μαχών όλους του συνασπισμούς των νοτιοελλαδιτών (με αποκορύφωμα την μάχη στη Χαιρώνεια το 338, χρονιά θανάτου του Ισοκράτη. Στη μάχη αυτή διακρίνεται ο νεαρός γιος του Φιλίππου, ο Αλέξανδρος). Στην συνέχεια εξαναγκάζει σε συνέδριο στην Κόρινθο τους Έλληνες να σχηματίσουν την Κορινθιακή Συμμαχία ( Ένα συνασπισμό των Ελλήνων εναντίον των Περσών με αρχηγό τον ίδιο) και αποσύρεται στην Μακεδονία για προετοιμαστεί για την εκστρατεία. Δεν προλαβαίνει όμως γιατί δολοφονείται σε μια συνομωσία (336. πΧ).
Βασιλιάς της Μακεδονίας γίνεται ο γιός του Αλέξανδρος, και αφού καταστέλλει διάφορες εξεγέρσεις των νοτιοελλαδιτών (καταστρέφοντας εκ θεμελίων τη Θήβα, αλλά σεβόμενος την Αθήνα) αναλαμβάνει την ηγεσία της Κορινθιακής Συμμαχίας και το 334 περνάει στην Μικρά Ασία , ξεκινώντας την εκστρατεία εναντίον των Περσών. Στην αρχή ο Αλέξανδρος νίκησε το στρατό των Περσών στο Γρανικό (334 πΧ) και έγινε κύριος της Μικράς Ασίας. Στη συνέχεια ξανανίκησε τους Πέρσες, υπό την ηγεσία του ίδιου του βασιλιά τους ,του Δαρείου, στην μάχη της Ισσού (333 πχ )και άνοιξε το δρόμο για την καρδιά της αυτοκρατορίας. Πριν κυνηγήσει τον Δαρείο , ο Αλέξανδρος αποφάσισε να ασφαλίσει τα νώτα του. Κατέβηκε στην Συρία, την Παλαιστίνη και την Φοινίκη, κατέλαβε μετά από οχτάμηνη πολιορκία την Τύρο (332 πΧ) και κατευθύνθηκε στην Αίγυπτο. Οι Αιγύπτιοι τον υποδέχτηκαν σαν ελευθερωτή, τον αναγόρευσαν σε φαραώ και τον θεοποίησαν. Στην Αίγυπτο ο Αλέξανδρος θεμελίωσε την πρώτη από τις πόλεις που ίδρυσε στην Ανατολή και της έδωσε το όνομα του, Αλεξάνδρεια. Η πόλη αυτή έμελλε να είναι το κέντρο της νέας εποχής. Στη συνέχεια ο Αλέξανδρος κατευθύνθηκε προς την Μεσοποταμία για την τελική μάχη. Αυτή έγινε στα Γαυγάμηλα (330 πΧ) , οι Πέρσες συντρίφτηκαν και η αυτοκρατορία τους καταλύθηκε. Στην συνέχεια ο Αλέξανδρος μετέφερε την πρωτεύουσα του απέραντου κράτους του στην Βαβυλώνα και προέβη σε εκκαθαριστικές επιχειρήσεις προκειμένου να εξαφανίσει τυχόν εστίες αντίστασης. Έπειτα κατευθύνθηκε στην Ανατολή και νίκησε τον Ινδό βασιλιά Πώρο στη μάχη του Υδάσπη (326 πχ), παραποτάμου του Ινδού. Ο Αλέξανδρος είχε την πρόθεση να συνεχίσει την εκστρατεία ανατολικά μέχρι να φτάσει στο τέλος του κόσμου, όπως πίστευε. Ο στρατός κουρασμένος από τις πολυετείς μάχες στασίασε στις όχθες του ποταμού Υφάση, αρνήθηκε να τον ακολουθήσει και ο Αλέξανδρος αναγκάστηκε να γυρίσει πίσω. Πέθανε από ένα μυστηριώδη πυρετό τον Ιούνιο του 323 πχ , ενώ προετοίμαζε εκστρατεία στην Αραβία. Ήταν 33 χρονών. Στο άκουσμα του θανάτου του οι πόλεις της νότιας Ελλάδας ξεσηκώθηκαν, ηττήθηκαν όμως από τις δυνάμεις των Μακεδόνων και ουσιαστικά υποδουλώθηκαν σε αυτούς. Ο θάνατος του Αλέξανδρου και η παρακμή των πόλεων της νότιας Ελλάδας σηματοδοτούν το τέλος της κλασικής και την αρχή της ελληνιστικής εποχής.
Η ελληνική έγινε διεθνής γλώσσα και ο ελληνικός πολιτισμός εξαπλώθηκε σε όλο των κόσμο, χάνοντας όμως κάτι από την ιδιαίτερη φυσιογνωμία του.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου