Η εποχή του Διαφωτισμού (Ενότητα 1η) και Η Αμερικανική επανάσταση (Ενότητα 2η) [Α', Ο ΚΟΣΜΟΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΑΡΑΜΟΝΕΣ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΕΩΣ ΤΑ ΤΕΛΗ ΤΟΥ 19ου ΑΙΩΝΑ]

  "Αιώνας των Φώτων" ονομάστηκε  ο 18ος αιώνας, εποχή κατά την οποία κορυφώθηκε ο Διαφωτισμός.

  Και δικαίως γιατί άλλαξε... τα φώτα στον σκοταδισμό, στις προκαταλήψεις, στις αυθεντίες, στη θρησκοληψία, στη μισαλλοδοξία και στην αυθαιρεσία της εξουσίας. Δικαίως θα μπορούσε  κανείς να πει ότι αποτελεί την ενηλικίωση της ανθρωπότητας...

  Και βουαλά, ποτε... Δώδεκα χρονιά μετά την πρώτη χρονιά του ιστολογίου, αξιώνομαι να ξαναπάρω Ιστορία Γ΄ Γυμνασίου και τσουπ... Να το σχεδιάγραμμα της 1ης ενότητας.  

Για το Διαφωτισμό προλάβαμε την πρώτη καραντίνα και στα πλαίσια της  Ιστορίας  της Β΄ Λυκείου τα είπαμε εδώ:   Ο Διαφωτισμός (σελ. 162-168, Ιστορία Β΄Λυκείου)

Εξελίξεις στην Ευρώπη 17^ο και 18^ο αιώνα.

α) θεαματική αύξηση  πληθυσμού
β)  μεταβολές στην αγροτική οικονομία (μεγάλα αγροκτήματα, νέες μέθοδοι καλλιέργειας, επέκταση χρήση μηχανημάτων) >> αγροτική επανάσταση
γ)  τριγωνικό εμπόριο (Αφρική- Ευρώπη- Αμερική)>>
δ) αύξηση της ζήτησης>> χρήση μηχανημάτων
ε) επιχειρηματίες με κεφάλαια vs  πρώην αγρότες που έχουν συρρεύσει στις πόλεις>>
στ) σε συνδυασμό με τη  χρήση μηχανών>>> εργοστάσια>> εκβιομηχάνιση >> βιομηχανική επανάσταση
ζ)  Κοινωνικές αλλαγές: ι) αστική τάξη>> πλούτος και ενίσχυση θέσης
                                         ιι) αριστοκρατία>>> προσπάθεια διαφύλαξης προνομίων
                                         ιιι) αγρότες και κάτοικοι πόλεων >> ακραία φτώχεια
η) στάσιμη πολιτική κατάσταση (απόλυτη μοναρχία). Βρεττανία: Ένδοξη επανάσταση>> αναγνώριση κάποιων δικαιωμάτων στους πλούσιους
θ) πνευματική άνοδος μέσω προόδου φυσικών επιστημών >>> Λογική, φυσικοί νόμοι (Μπέικον>> πείραμα, Ντεκάρτ>> αμφιβολία, Λοκ>> δικαιώματα του ανθρώπου φυσικά, Νιούτον>> νόμος παγκόσμιας έλξης, σύμπαν= φυσικοί νόμο )

Διαφωτισμός
Πνευματικό κίνημα που πρωτοεμφανίστηκε τον 170 αιώνα στην Αγγλία, κορυφώνθηκε τον 18^ο αιώνα στην Γαλλία και εξαπλώθηκε τον 19^ο αιώνα παντού.

Συγκέντρωση στο σαλόνι της πλούσιας αστής μαντάμ Ζοφρέν. Έργο ζωγραφικής του Λεμονιέ (G. Lemonnier), 18ος αιώνας, Ρουέν.

Βασικές αρχές

α) Απόρριψη κάθε αυθεντίες
β) κριτική κάθε γνώσης
γ) ερμηνεία του κόσμου μόνο με βάση τη λογική
δ) πεποίθηση ότι ο άνθρωπος μπορεί να προοδεύει διαρκώς.
Διαφωτιστές: Βολταίρος, Ρουσσώ, Μοντεσκιέ, Ντιντερό, Ντ΄Αλαμπέρ

Μοντεσκιέ 

Διαφωτισμός και πολιτική

Εκφραστής των επιχειρημάτων της αστικής τάξης που διεκδικούσε την εξουσία.

Φυσικά δικαιώματα: δικαιώματα που έχουν  όλοι οι άνθρωποι μόνο και μόνο επειδή είναι άνθρωποι>> κανείς δεν μπορεί να τα καταστείλει (ζωή, ελευθερία, ισότητα απέναντι στους νόμους, ελευθερία σκέψης και έκφρασης )
Κοινωνικό συμβόλαιο (Λοκ): Παραχώρηση κάποιων από τις ελευθερίες των ατόμων στο κράτος ώστε να συμβιώσουν αρμονικά. Το κράτος εγγυητής της συμφωνίας. Αν την παραβαίνει>> δικαίωμα του πολίτη να αντισταθεί.

Λοκ 

Γενική βούληση (Ρουσσώ):  Η πολιτική εξουσία οφείλει να είναι στα χέρια του λαού.  Η γενική βούλησή του είναι σύνθεση των ατομικών βουλήσεων μέσω συμμετοχής του λαού στη λήψη αποφάσεων.
Διάκριση εξουσιών (Μοντεσκιέ):  Κυβέρνηση εφαρμόζει τους νόμους  (εκτελεστική), η βουλή θεσπίζει τους νόμους (νομοθετική), τα δικαστήρια ελέγχουν αν τηρούνται οι νόμοι (δικαστική).
Επίδραση : Μεγάλη και τότε και σήμερα.
Φωτισμένη δεσποτεία: Μονάρχες όπως ο Φρειδερίκος ο Β΄ της Πρωσίας η ή Αικατερίνη η Β΄ της  Ρωσίας, εφαρμόζουν κάποιες από τις αρχές του Διαφωτισμού  (περιορισμός προνομίων, κοινωνική πρόνοια ενίσχυση Γραμμάτων και Τεχνών)
Αμερικανική και Γαλλική Επανάσταση:  Αποτελέσματα του Διαφωτισμού.

Βολταίρος 

Διαφωτισμός στη θρησκεία
Άθεοι ή ντεϊστές (ο Θεός έφτιαξε τον κόσμο και απέχει)
Αυστηρή κριτική στην Καθολική Εκκλησία
Ανεξιθρησκία

Ρουσσώ 

Διαφωτισμός και εκπαίδευση
Η εκπαίδευση βασικό μέσο προόδου.
Ρουσσώ: Ο δάσκαλος όχι αυθεντία, θέτει ερωτήματα και ακούει τις ανάγκες των παιδιών(«Αιμίλιος»).
Διαφωτισμός και οικονομικός φιλελευθερισμός
Φυσιοκράτες: Γάλλοι, η οικονομία πρέπει να λειτουργεί «φυσικά» (Κενέ).
Οικονομικός φιλελευθερισμός:  Το κράτος δεν πρέπει να παρεμβαίνει στην  οικονομία  (Άνταμ Σμιθ).

Ντιντερό 

Εγκυκλοπαίδεια
Συλλογικό έργο 33 τόμων. Παρουσίαση νέων γνώσεων και αντιλήψεων (Ντιντερό, Ντ’ Αλαμπέρ κ.α.)
Διάδοση των ιδεών
Αρχικά στα ανώτερα κοινωνικά στρώματα. Εκλαΐκευση>> όλοι σε όλη την Ευρώπη.  

Τα  καφέ υπήρξαν χώρος διάχυσης των ιδεών.
(Υδατογραφία αγνώστου )

Πάμε τώρα να δούμε  το σχεδιάγραμμα  της δεύτερης ενότητας, του πρώτου παιδιού του Διαφωτισμού. 

Με κόκκινο οι δεκατρείς αποικίες που ξεσηκώθηκαν 

Αμερικανική Επανάσταση

Οι αγγλικές αποικίες/πολιτείες στην Αμερική
1607-32: 13 αποικίες υπό βρετανικό  έλεγχο.  
Άποικοι: διάφορες εθνότητες, φτωχοί ή θύματα θρησκευτικών διώξεων

Βοράς: α)  Δυνατή αγροτική οικονομία
              β) εμπόριο στις μεγάλες πόλεις.
              γ) Πανεπιστήμια: Χάρβαρντ, Γέιλ, Πρίνστον>> διάδοση Διαφωτισμού)

Νότος: α) Πολλοί σκλάβοι, άθλιες συνθήκες ζωής
              β) μεγάλες φυτείες ζαχαροκάλαμου και καπνού
              γ) λίγες πόλεις

Κυβερνήτης: Ένας σε κάθε πολιτεία, οριζόμενος από τους Άγγλους.
Συνέλευση αποίκων: Μέλη μόνο πλούσιοι, λόγος για ζητήματα φορολογικά ή ψήφισης νόμων
Μη εκπροσώπηση στο αγγλικό κοινοβούλιο.
Εξωτερικό εμπόριο υπό τον  έλεγχο της Αγγλίας.
 
Αποικιακή κρίση και η αμερικανική επανάσταση
Δυσφορία για την κηδεμονία της Αγγλίας.

Η σημαία των αποίκων κατά τη διάρκεια της
 Επανάστασης. Κάθε αστερι αντιστοιχεί 
σε μια πολιτεία. Σήμερα έχει καμιά πενηντραριά 

Οργή για την απαγόρευση στους αποίκους να εκμεταλλευτούν Καναδά και Φλόριντα και την ταυτόχρονη υποχρέωσή τους να πληρώσουν φόρους για τις δαπάνες του πολέμου>>
>>> Μποϋκοτάζ αγγλικών προϊόντων>>
Κατάργηση νέων φόρων εκτός από «φόρο του τσαγιού»
>> μποϊκοτάζ στο αγγλικό τσάι από τους αποίκους και καταστροφή αγγλικών φορτίων τσαγιού >>
>> επιβολή από τους Άγγλους εμπορικών προορισμών στο λιμάνι της Βοστόνης.
Σύγκληση Κογκρέσου (Σεπτέμβριος 1774) στη Φιλαδέλφεια με διάθεση συμβιβασμού>>>
Όμως η Αγγλία διαλέγει σύγκρουση>> νίκη επαναστατών στη μάχη του Λέξινγκτον>> οριστική ρήξη.

"Η γιορτή του τσαγιού "

  

Τόμας Πέιν: η Αγγλία δεν έχει δικαίωμα στις αποικίες.
Δημιουργία αμερικανικής εθνικής συνείδησης= συνειδητοποίηση από τους αποίκους των κοινών τους
Διακήρυξη Ανεξαρτησίας: 4 Ιουλίου 1776.
Αμερικανική Επανάσταση (1781). Ως το 1778 προβλήματα στους Αμερικανούς. Από 1778 συμμαχίες με Ολλανδία, Γαλλία και Ισπανία>>  τελική ήττα Άγγλων

 
Ανεξαρτησία και νέο κράτος
Αναγνώριση ανεξαρτησίας των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής  (Συνθήκη Βερσαλλιών, 1783) από Αγγλία.
Αμερικανικό Σύνταγμα (1787)
α) Η χώρα ομοσπονδία
β) διάκριση εξουσιών
γ) κεντρική κυβέρνηση: Οικονομία, άμυνα, εξωτερική πολιτική
δ) Πολιτείες: Εκπαίδευση, τοπική αυτοδιοίκηση, δικαιοσύνη, δημόσια τάξη
ε) Νομοθετική εξουσία: Κογκρέσο (Γερουσία και Βουλή Αντιπροσώπων) >> Γερουσία: 2 για κάθε πολιτεία
Βουλή: Αναλογία με τον πληθυσμό
στ) εκτελεστική  εξουσία: Πρόεδρος, δυο θητείες, τέσσερα χρόνια, από σώμα εκλεκτόρων
ζ)  Δικαστική εξουσία: ανεξάρτητη και αιρετή.

 

Ατυχώς, για τους ιθαγενείς κατοίκους
της Αμερικής, δεν  ίσχυε το εξαιρετικά 
φιλελεύθερο  Σύνταγμα της νέας χώρας 

Ούτε για τους μαύρους σκλάβους 

Παραλειπόμενα

 Η γενικότερη άνοδος του πνευματικού επιπέδου βοήθησε ιδιαίτερα και τη μουσική. Οι μουσικοί και οι συνθέτες βασίζονταν ολοένα και περισσότερο στην αποδοχή του έργου τους από τον λαό και έβγαζαν πια τα προς το ζην από  συναυλίες και άλλες δημόσιες εκδηλώσεις. Το γεγονός αυτό τους απαγκίστρωσε από την ανάγκη να βρουν κάποιον πλούσιο χορηγό, τους έδωσε  περισσότερη καλλιτεχνική ελευθερία και γνωρίζοντας τους σε ένα ευρύτερο κενό και αυξάνοντας τη δημοφιλία τους τους κατέστησε τους πρώτους ροκ σταρ...  

Ο Τζον Λοκ, ο χαρακτήρας της τηλεοπτικής σειράς "Lost",  ονομάστηκε έτσι προς τιμήν του Τζον Λοκ.

Ο θρύλος της ηλεκτρικής κιθάρας Τζίμι Χέντριξ διασκευάζει  επί το ροκότερο τον αμερικανικό εθνικό ύμνο (The star spangled banner), κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ μουσικής του Γούνστοκ το 1969. 

 

Ο ξανθός γίγαντας Μπλεκ μάχεται μαζί με τον Ρόντι και τον 
Καθηγητή Μυστήριο ενάντια στους Άγγλους στο ιταλικής
προέλευσης ομώνυμο κόμικς. 

Όταν οι δημιουργοί του Μπλεκ έχασαν τα 
δικαιώματα του κόμικς, έφτιαξαν τον 
"Λοχαγό Μάρκ". Ο ωραίος λοχαγός με το 
καστόρινο καπέλο πολεμάει τους Άγγλους, παρέα 
 με τον Μίστερ Μπλούφ, τον Θλιμμένο Μπούφο
και τους θρυλικούς "Λύκους του Οντάριο΄"