Για σένα τραγουδώ 8: Φεϊρούζ (Ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου Για τη Φεϊρούζ )/ Στην Ανδρομέδα και στη Γη: Κοιλάδα Μπεκάα, Λίβανος, Αραράτ, Γαύδος

Ε, να ξεκουραστώ και γω λίγο, θα δούμε σήμερα το "Φεϊρούζ" του Θανάση Παπακωνσταντίνου.

Γιατί  εγώ θα περιοριστώ να πω δυο τρία πράγματα για τους τόπους μόνο. Για το τραγούδι και τη Φεϊρούζ, την Βέμπο του Λιβάνου δηλαδή -την Αλεξίου, καλύτερα, τα βρήκα έτοιμα.

Πάμε λοιπόν...
Η κοιλάδα Μπεκάα

είναι από τις πιο εύφορες περιοχές του Λιβάνου, πλην δυστυχώς, για όσους είναι κει γύρω στα 40 και πάνω, είναι γνωστή από δελτία ειδήσεων καθώς υπήρξε θέατρο μεγάλων συγκρούσεων κατά τη διάρκεια του Λιβανέζικου Εμφυλίου που διέλυσε σχεδόν τη χώρα. Τα χρόνια εκείνα η καλλιέργεια ναρκωτικών υπήρξε βασική πηγή εισοδήματος.  Πρόκειται για μια κοιλάδα την οποία διασχίζουν δυο ποτάμια, ο Ορόντης, προς το βορά και ο Λιτάνι προς τον Νότο. Στην αρχαιότητα ήταν ο σιτοβολώνας της Ανατολής.  Και βρίσκεται ανάμεσα στον Αντιλίβανο και τον Λίβανο.

Οπότε ας πούμε για το Λίβανο. Πρόκειται για ένα βουνό νονό καθώς έχει δώσει το όνομα του στη χώρα, στον Αντιλίβανο, το απέναντι μικρότερο βουνό, και το λιβάνι...

Το πολύ χιόνι είναι ο Λίβανος, το λίγο ο Αντιλίβανος

Το ύψος του είναι 3008 μέτρα. Ο Λίβανος  ήταν γνωστό για το ιδιαίτερο είδος κέδρων που φύονταν σε αφθονία κάποτε, σήμερα επιζεί σε ένα δάσος, το "Δάσος του Θεού". Οι κέδροι του Λιβάνου αναφέρονται στο "Έπος του Γιλγαμές" και την Παλαιά Διαθήκη και ήταν το βασικό ξύλο που χρησιμοποιούσαν οι Φοίνικες για να φτιάξουν τα καράβια τους. Και βέβαια, ο κέδρος είναι σύμβολο του Λιβάνου και περιλαμβάνεται στη σημαία του.  Η σχέση του βουνού με το λιβάνι δεν κατάλαβα ποια είναι, πάντως η ετυμολογική συγγένεια είναι προφανής. 

Το Αραράτ είναι βουνό που βρίσκεται σήμερα στην Τουρκία, ωστόσο αποτελεί το λίκνο των Αρμενίων και σύμβολο της ιδέας του αρμενισμού.

Το Αραράτ από την πρωτεύουσα της Αρμενίας, το Γιερεβάν.

Όπως φαίνεται και στην πιο πάνω φωτογραφία, αποτελείται από δυο κορφές, το Μεγάλο Αραράτ με ύψος 5137 μέτρα  και το Μικρό με 3896 μέτρα.  

Τη σημασία του όρους για την αρμένικη μυθολογία φανερώνει το γεγονός ότι σε όλες τις εκφάνσεις του αρμενικού κράτους το Αραράτ είναι στοιχείο που περιλαμβάνεται στη σημαία του.  Στην ταινία "Αραράτ"  του Καναδού αρμενικής καταγωγής σκηνοθέτη Ατόμ Εκογιάν  το βουνό περιβάλλεται με τη σημασία και τους συμβολισμούς που του δίνουν οι Αρμένιοι. Στο Αραράτ αναφέρεται και το τραγούδι "Holly Mountains" των πολυαγαπημένων System of a Down που είναι κι αυτοί αρμενικής καταγωγής.

Κατά τα λοιπά, το βουνό ταυτίζεται με τα "βουνά Αραράτ" όπου κατά την Παλαιά Διαθήκη σκάλωσε η κιβωτός του Νώε μετά τον κατακλυσμό, ως εκ τούτου  υπάρχουν πάμπολλες αναφορές διαφόρων πυροβολημένων που ισχυρίζονται ότι ανακάλυψαν ίχνη της κιβωτού.

Πάμε και στη Γαύδο τώρα...

Η Γαύδος είναι ένα μικρό νησί νότια της Κρήτης.  Είναι ένα από τα νησιά  που έχουν ταυτιστεί κατά καιρούς με την Ωγυγία, το νησί της Καλυψούς. Στα χρόνια των Βυζαντινών είχε φτάσει να έχει περίπου 8000 κατοίκους, μετά όμως άρχισε σιγά να ερημώνει. Το 1930 λειτουργούσε ως τόπος εξορίας αριστερών. Σήμερα έχει περίπου 200 μόνιμους κατοίκους, αλλά κατακλύζεται το καλοκαίρι από ελευθεριάζοντες  τουρίστες οι οποίοι επιδίδονται  στο ελεύθερο κάμπινγκ.  Το νησί κατά τα λοιπά έχει να καυχιέται ότι είναι  το νοτιότερο άκρο και ο νοτιότερος δήμος της Ευρώπης.

Για τον Αρχάγγελο τα 'χουνε πει εδώ.

Για το τραγούδι και  κυρίως για τη τραγουδίστρια στην οποία αναφέρεται θα αναδημοσιεύσω αυτό.

" 

Φεϊρούζ: Μια εκπληκτική ερμηνεία σε Ελληνικά και Αραβικά του  «Ζωή εν Τάφω»(video)

29 Απριλίου 2016                       21:12

Αρχές της δεκαετίας του ’90, μια Μεγάλη Παρασκευή, ένας μουσικός από τη Λάρισα γυρίζοντας τα κουμπιά του ραδιοφώνου έπεσε τυχαία σε μία ερμηνεία που τον καθήλωσε. Εκστασιασμένος έμεινε να ακούει μια γυναίκα να τραγουδά σε σπασμένα ελληνικά και αραβικά τη «Ζωή εν Τάφω» ή όπως είναι η αραβική απόδοση «Ya Yasseeouh El Havat Nouazimak». Εκείνη τη μέρα ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου ανακάλυψε τη μεγάλη τραγουδίστρια που έχει ταυτιστεί με την ψυχή του Λιβάνου, τη Φεϊρούζ.

«Φεϊρούζ, βγες στο μπαλκόνι να σ’ ακούσουν τα πουλιά, του Λιβάνου οι μαύροι κέδροι», έγραφε στα μέσα του ’90 ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου…

«Επαθα κάτι με τη φωνή της. Είναι σαν ποτάμι που ρέει», θυμάται. Τον αναζητήσαμε, με αφορμή την, ενταγμένη στο Φεστιβάλ Αθηνών, μία και μοναδική εμφάνιση της Φεϊρούζ στο Ηρώδειο μεθαύριο, Σάββατο, γιατί ο Παπακωνσταντίνου έχει γράψει ένα τραγούδι για εκείνη. Λέγεται «Φεϊρούζ», το ερμήνευσε πρώτη η Μελίνα Κανά στο δίσκο «Της αγάπης γερακάρης» (1996) κι είναι από τα γνωστότερα του Λαρισαίου μουσικού.

Οι στίχοι, που ο Παπακωνσταντίνου έγραψε λίγο μετά την ερτζιανή συνάντησή του με τη φωνή της, λένε:

«Φεϊρούζ βγες στο μπαλκόνι, να σ’ ακούσουν τα πουλιά, του Λιβάνου οι μαύροι κέδροι και οι λειχήνες του Αραράτ. Φεϊρούζ, καημέ μου Φεϊρούζ, τους αναστεναγμούς μου αφήνω στα σταυροδρόμια της ζωής. Φεϊρούζ, καημέ μου Φεϊρούζ, έμαθα πάντοτε να δίνω, όσα δεν έδωσε κανείς. Στείλε το «Wa habibi» στις φτερούγες του νοτιά, να περάσει από τη Γαύδο και να ανέβει πιο ψηλά. Η Ευαγγελία λέει το Αρχαγγελιτικό κι εσύ στης Μπεκάα τη θέρμη τραγουδάς το ανείπωτο».

Λίγα χρόνια αργότερα το τραγούδι «Φεϊρούζ» επιτέλους κυκλοφόρησε έπειτα από αλλεπάλληλες προσπάθειες μελοποίησης. «Χρειάστηκα τρία χρόνια γιατί, ενώ οι στίχοι μού ‘ρθαν αμέσως και αβίαστα, στη μουσική, μετά την εισαγωγή, κόλλαγα. Ευτυχώς, όμως, νομίζω πως το τελικό αποτέλεσμα δεν δείχνει επιτηδευμένο, ούτε εγκεφαλικό όπως συμβαίνει καμιά φορά με τα κομμάτια που σε παιδεύουν καιρό».

Εν τω μεταξύ είχε ανακαλύψει και τη δισκογραφία της Φεϊρούζ και πρώτα πρώτα το δίσκο με τους ύμνους της Μεγάλης Παρασκευής «Good Friday-Eastern Sacred Songs» αλλά κι ό,τι άλλο κυκλοφορούσε στην Ελλάδα. «Δεν μπορώ να πω ότι μου άρεσαν όλα. Μερικά από τα σύγχρονα τραγούδια που δισκογράφησε είχαν ένα μπόλιασμα δυτικής μουσικής που τα έκανε να μοιάζουν σαν μουσική ξενοδοχείου. Ακόμα και σ’ αυτά όμως η φωνή της παρέμενε εξαιρετική. Υστερα διάβασα γι’ αυτήν και θαύμασα και την προσωπικότητά της. Πάνω απ’ όλα την επιλογή της να μην τραγουδάει όσο διαρκούσε ο εμφύλιος στο Λίβανο».

…και πολύ αργότερα ο Λαρισαίος τροβαδούρος έμαθε ότι πράγματι σε γιορτές η Φεϊρούζ τραγουδά από το μπαλκόνι της στη Βηρυτό

Σ’ ένα δισκοπωλείο της Λάρισας λίγα χρόνια αργότερα ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου χάζευε δίσκους. Δίπλα του ένας άλλος πελάτης ρωτούσε λεπτομέρειες για τη δισκογραφία της Κανά κι ο Παπακωνσταντίνου προσφέρθηκε να τον βοηθήσει. «Α, εσένα σε ξέρω», του είπε ο άλλος κι έπιασαν την κουβέντα για το δίσκο «Της αγάπης γερακάρης». «Το τραγούδι που μ’ άρεσε περισσότερο είναι η «Φεϊρούζ». Αλήθεια, έχεις πάει στο Λίβανο και την έχεις δει να βγαίνει στο μπαλκόνι και να τραγουδάει;». Ο Παπακωνσταντίνου διαβεβαίωσε το συνομιλητή του ότι η εικόνα του ήταν προϊόν της φαντασίας του κι ότι ο ίδιος δεν έχει πάει ποτέ στο Λίβανο. «Κι όμως, αυτό ακριβώς συμβαίνει», του είπε ο άλλος που αποδείχτηκε φανατικός ταξιδευτής στη Μέση Ανατολή.

Και του εξήγησε πως η Φεϊρούζ, χριστιανή μαρωνίτισσα, σε κάποιες γιορτές βγαίνει πράγματι στο μπαλκόνι του σπιτιού της στη Βηρυτό και τραγουδά από εκεί. «Πιστεύω ότι οι δυνατές στιγμές δεν χάνονται, αλλά με κάποιο τρόπο ταξιδεύουν και μεταφέρονται», λέει ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου για τη σύμπτωση.

Οσο για την Ευαγγελία που αναφέρει στο τραγούδι του, παρέα με τη Φεϊρούζ, πρόκειται για την Ευαγγελία Λελέ από τη Ρόδο, μια «ψυχή» της δικής μας πατρίδας σε ένα «συγκλονιστικό παραδοσιακό τραγούδι από τον Αρχάγγελο της Ρόδου».

Ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου δεν θα μπορέσει να πάει στη συναυλία της Φεϊρούζ για να την ακούσει και να της δώσει όπως θα ευχόταν το cd με το τραγούδι της (αν και μέσω του φεστιβάλ ελπίζει πως ο δίσκος θα φτάσει στα χέρια της). Η πρόσφατη φωτιά στην Αγιά, που παρ’ ολίγον να γίνει αιτία να καεί και το δικό του σπίτι, έχει βάλει σε σοβαρές περιπέτειες την περιοχή. Αλλά όσοι θα πάνε, ας αφεθούν σ’ αυτή τη φωνή και στο «wa habibi» της που μοιάζει να ‘ρχεται κατευθείαν από τον ουρανό της Ανατολής.

(ΝΑΤΑΛΙ ΧΑΤΖΗΑΝΤΩΝΙΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ – 05/07/2007)

"

Υ.Γ. :  "Η Ευαγγελία λέει τον αρχαγγελίτικο"