"Μια μολυβιά που σβήνει... ". Το Ε1 του Μουσικού Σχολείου Ρόδου και φιλοκαλεί και φιλοσοφεί.

"Η μολυβιά", πέρα από ένα πολύ γνωστό λαϊκό τραγούδι, αποτελεί και ένα μίνι φιλοσοφικό δοκίμιο  που θα το ζήλευε κι ο Σοπενχάουερ...

"Σά γομολάστιχα ο θάνατος ..."

Οι στίχοι του Ανδρέα Σπυρόπουλου, που έγραψε τα λόγια, είναι στην πραγματικότητα ένα είδος παραγωγικού συλλογισμού με υπαρξιακό και πεσιμιστικό περιεχόμενο (οκ, και μοιρολατρικό). Στην πρώτη στροφή ο στιχουργός μέσω μιας σειράς παρομοιώσεων και μεταφορών  διαπιστώνει το εφήμερο και το εύθραυστο της ανθρώπινης ζωής για να φτάσει στο ρεφρέν στην πικρή διαπίστωση ότι ο θάνατος αναπόφευκτος θα σαρώσει τα πάντα στο πέρασμα του και  θα σβήσει κάθε ίχνος. Στην επόμενη, διαπιστώνει πως όντας άνθρωπος και ο ίδιος,  τον περιμένει η ίδια τύχη. Η μοίρα του σύντριψε όλα τα όνειρα και ο θάνατος θα εξαλείψει κάθε σημάδι του περάσματός του από τον κόσμο.  Κάτι σαν τον βασιλιά της Ασίνης του Σεφέρη ένα πράμα   που το μόνο που έχει μείνει από αυτόν είναι το κενό κάτω από την χρυσή προσωπίδα.

  "[...]τα παιδιά του αγάλματα

 κι οι πόθοι του  φτερουγίσματα πουλιών κι ο αγέρας 

στα διαστήματα των στοχασμών του και τα καράβια του 

αραγμένα σ' άφαντο λιμάνι [...] "

 Παράλληλα, οι στίχοι του τραγουδιού αποτελούν και μια πρόδηλη απόδειξη  της διαχρονικότητας της οικουμενικότητας της Φιλοσοφίας και του πόσο

"... και αύριο σε μια στιγμή τα πάντα γίνονται καπνός"

σύμφυτη είναι με την ανθρώπινη φύση και σκέψη. Οι φιλόσοφοι δηλαδή δεν είναι στρυφνοί, παράξενοι τύποι αποκομμένοι από τον κόσμο. Τους απασχολούν τα ίδια μέγιστα, έσχατα και αναπάντητα, εν πολλοίς, ερωτήματα που απασχολούν όλους τους ανθρώπους σε όλες τις εποχές, μόνο που προσεγγίζουν μεθοδικά και εις μεγαλύτερο βάθος...

   Όλα τα παραπάνω είναι μια εισαγωγή για τα κείμενα που έγραψαν οι μαθητές από το  Ε1 του Μουσικού Σχολείου  Ρόδου προσεγγίζονταε τους στίχους του τραγουδιού ως φιλοσοφικό κείμενο και σχολιάζοντάς τους   στα πλαίσια του μαθήματος της Φιλοσοφίας.

 Πριν  ωστόσο, ας δούμε μια οπτικοποίηση του τραγουδιού με φράσεις  από τα κείμενα των παιδιών...

Ακολουθούν τα κείμενα των παιδιών.

Χριστίνα

Ο στιχουργός σε αυτό το τραγούδι θίγει φιλοσοφικά ερωτήματα σχετικά με τη ζωή και το νόημά της, τον θάνατο και τον ρόλο της μοίρας.  Αρχικά  αναφέρεται στη ζωή του καθενός και έπειτα, μιλά για την δική του, την οποία την βλέπει απαισιόδοξα. Αυτή είναι η αιτία που πραγματεύεται το θέμα με τέτοιες παρομοιώσεις. Κάνει λόγο για ένα τετράδιο, που είναι η μοίρα,  μέσα στο οποίο υπάρχει μια μολυβιά που είναι η ζωή.  Έπειτα, παρομοιάζει τον θάνατο με μια γόμα η οποία μπορεί να σβήσει τη ζωή χωρίς να αφήσει ίχνος πίσω της. Στο τέλος, περιγράφει τα όνειρα της «πικρής ζωής» του ως φύλλα  ξερά που τα φύσηξε ο άνεμος.

Τσαμπίκα Ζ.

Ο στιχουργός Ανδρέας Σπυρόπουλος θίγει στο τραγούδι του «Μολυβιά» το πόσο εύθραυστη είναι  η ανθρώπινη φύση.  Πόσο μικρή και ευαίσθητη  είναι η ζωή και η ύπαρξη του καθενός. Το πόσο μη σημαντική είναι σε σχέση με την υπόλοιπη φύση.  Εκτός από αυτά, τονίζει τη δύναμη του θανάτου , που κανένας δεν μπορεί να αποφύγει και να τον νικήσει.  Μπορεί να έρθει εντελώς απρόβλεπτα και γρήγορα. Το βασικό ερώτημα είναι γιατί να ζούμε, αφού η ζωή είναι τόσο εύθραυστη και μπορεί να τελειώσει   ανά πάσα στιγμή. Όλα αυτά τα πραγματεύεται με ρεαλισμό, χωρίς συναισθηματισμούς και τα παρουσιάζει με απαισιοδοξία κυρίως.

 Έλενα

Μέσα από το τραγούδι ο στιχουργός θίγει το ζήτημα  ότι η ζωή είναι πολύ εύθραυστη, είναι σαν να ζούμε σε ένα κόσμο γεμάτο γυαλί τον οποίον  φοβόμαστε…

Φοβόμαστε αν σπάσει.

Πώς θα τον αντιμετωπίσουμε….

Τι θα γίνει μετά .

                 ή

Τι θα γίνει με εμάς….

Μέσα λοιπόν, στους στίχους του τραγουδιού, ο στιχουργός μάς περνάει το μήνυμα σχετικά με τη ζωή και μας τη χαρακτηρίζει ως ΜΟΛΥΒΙΑ.

Διότι και η ΜΟΛΥΒΙΑ κάποια στιγμή  θα σβήσει, ίσως όχι από την πρώτη στιγμή που θα την κάνεις, αλλά με τον καιρό…

Άρα, μέσα από αυτό το τραγούδι καταλαβαίνουμε τα στάδια της ζωής : ζωή >θάνατος Σήμερα ζούμε αλλά το τι θα μας ξημερώσει δεν το γνωρίζουμε.

Καθολική

Με βάση τους στίχους του τραγουδιού γίνεται αντιληπτό ότι ο στιχουργός  παρουσιάζει τη ζωή σαν μολυβιά μέσα σε ένα τετράδιο  και τον θάνατο σαν μια γόμα που αναπάντεχα μπορεί να σβήσει τα πάντα. Θέλει να μεταδώσει το μήνυμα ότι πρέπει να αφιερώνεται χρόνος στα σημαντικά και ευχάριστα γεγονότα παρά σε στεναχώριες χωρίς ουσία, γιατί ο  χρόνος περνάει και δεν ρωτάει.  

Νεφέλη

Ο στιχουργός του ποιήματος θέτει ερωτήματα όπως τι είναι η ζωή, τι είναι ο θάνατος. Τη ζωή την περιγράφει σαν μια κακογραμμένη μολυβιά και ένα σημάδι που ξεθώριασε. Επίσης, παρομοιάζει τα όνειρα των  ανθρώπων με ξερά φύλλα και το θάνατο με μια γομολάστιχα που από στιγμή σε στιγμή μπορεί να κάνει τον άνθρωπο και ό,τι έχει γίνει στη ζωή του καπνό.  Από το κείμενο καταλαβαίνουμε ότι ο στιχουργός αντιμετωπίζει τη ζωή με πίκρα και απαισιοδοξία και άλλα αρνητικά και μελαγχολικά συναισθήματα, γεγονός που μας οδηγεί να σκεφτούμε και εμείς για το νόημα της ζωής και ίσως και να την εκτιμήσουμε περισσότερο. 

Μιχαέλα

Αρχικά,  ο στιχουργός παρομοιάζει την ζωή του ανθρώπου με μια μολύβια σε ένα τετράδιο, δηλαδή αντιλαμβάνεται τη ζωή ως κάτι πολύ απλό, χωρίς νόημα και ασήμαντο.  Παράλληλα,  παρομοιάζει τον θάνατο με μια γομολάστιχα.  Από τους στίχους επίσης φαίνεται η ψυχολογική κατάστασή του. Παρουσιάζεται απελπισμένος και ίσως να φοβάται το θάνατο ή να προσπαθεί να συμφιλιωθεί μαζί του.

    Το ζήτημα που θίγει είναι πως η ζωή ενός ανθρώπου μπορεί ξαφνικά να φτάσει στο  τέλος, πως ο θάνατος είναι κάτι μη αναστρέψιμο. Κρατά αρνητική στάση απέναντι στο θάνατο, γιατί προφανώς ο θάνατος είναι κάτι κακό.

    Το ζώο μαθαίνει την ύπαρξη του θανάτου όταν πεθαίνει. Αντίθετα ο άνθρωπος πλησιάζει ενσυνείδητα τον άνθρωπο ώρα με την ώρα  και αυτό μπορεί να μετατρέψει τη ζωή κάποιο σε ένα συνεχή φόβο ή να τον συμφιλιώσει με την ιδέα.

Λάζαρος

Ο στιχουργός θίγει τα ερωτήματα «τι είναι η ζωή», «τι ο θάνατος» και «τι η μνήμη».  Ο άνθρωπος εμφανίζεται ως να είναι μια μολυβιά,  όπως και η ζωή του, μέσα σε ένα τετράδιο, το οποίο είναι η μοίρα.  Τι είναι η ζωή; Μια μολυβιά  μπορεί να είναι ο οποιοσδήποτε.  Ο θάνατος παρουσιάζεται ως γόμα.  Μια μολυβιά σβήνει πανεύκολα με τη βοήθεια της γόμας,  δηλαδή τόσο εύκολο είναι να έρθει ο θάνατος.  Τη μολυβιά όμως μπορείς να τη σβήσεις αλλά μπορείς και να μην τη σβήσεις. Η ζωή είναι τόσο απλή όσο είναι και ο θάνατος:  Κανείς δεν μπορεί να ξέρει. Όταν ένας άνθρωπος (μια μολυβιά) πεθαίνει (σβηστεί), θα ξεχαστεί  ή θα τον θυμούνται κάποιοι;

Άρτεμις

Τα φιλοσοφικά ερωτήματα που  θίγει ο στιχουργός του κομματιού  είναι για τη ζωή του κάθε ανθρώπου που την αντιλαμβάνεται ως  μια μικρή μολυβιά σε ένα χαρτί και την εξαφανίζει ο θάνατος χωρίς να αφήσει κανένα ίχνος στον κόσμο. Ο θάνατος παρουσιάζεται να είναι η γόμα που πηγαίνει τον άνθρωπο στον Άδη, χωρίς γυρισμό στον κόσμο των ζωντανών.  Όμως κι εκεί, πριν το θάνατο, η μολυβιά-ζωή ξεθωριάζει σιγά- σιγά από τον δυνατό βοριά…

Νένα

Τα φιλοσοφικά ερωτήματα που θίγει ο στιχουργός  του τραγουδιού είναι «τι είναι ζωή και ποια η σημασία της ζωής αφού όλα θα χαθούν και είναι ασήμαντη μέσα στο άπειρο».  Ο τρόπος που διαχειρίζεται αυτούς τους στοχασμούς είναι  μέσα από εκτεταμένες παρομοιώσεις, της ζωής με «μια μολυβιά»  και της μοίρας-χρόνου με ένα «τετράδιο». Προβάλλει δηλαδή την αναλογία ανάμεσα σε κάτι άπειρο και  κάτι ελάχιστο.

Δέσποινα

Ο στιχουργός παρομοιάζει τη ζωή με μια κακογραμμένη  μολυβιά και το θάνατο με μια γομολάστιχα. Γράφει για το πόσο δύσκολη είναι η ζωή και το πόσο εύκολο είναι  να χαθεί χωρίς  κανένα να τη θυμάται . Θέτει το φιλοσοφικό ερώτημα, αν υπάρχει νόημα στη ζωή εφόσον είναι τόσο «πικρή»  και, φαινομενικά τουλάχιστον, ασήμαντη.

Ειρήνη

Αναφέρει ο στιχουργός πως η ζωή του ανθρώπου είναι μια μολυβιά, σε ένα τετράδιο, δηλαδή τίποτα  σε σχέση με τον κόσμο.

Κλειώ

Στο τραγούδι παρομοιάζεται η ζωή με μια μολυβιά της μοίρας και ο θάνατος με γομολάστιχα.  Ένα θέμα το οποίο επαναλαμβάνεται και πιο μετά και επιπροσθέτως, η μοίρα παρομοιάζεται με δυνατό βοριά.  Αναφέρεται το τραγούδι σε ζητήματα που σχετίζονται και με τη Φιλοσοφία, όπως αυτά του θανάτου, της ύπαρξης και της μοίρας.