Τρία χαϊκού - Γιώργος Σεφέρης

Ο μόνος λόγος που δεν χαρακτηρίζω τα χαϊκού επιγράμματα είναι γιατί το μέσο επίγραμμα είναι πολύ μεγαλύτερο ενός χαϊκού.

   Το χαϊκού είναι παραδοσιακό γιαπωνέζικο είδος ποίησης. Θεωρείται ως το πιο μικρό σε έκταση ποιητικό είδος καθώς αποτελείται μόνο από 17 συλλαβές που παραδοσιακά χωρίζονται σε τρεις στίχους  με 5, 7 και 5 συλλαβές αντίστοιχα.  Ωστόσο ήδη από την κλασική εποχή της γιαπωνέζικης λογοτεχνίας  αυτός ο διαμοιρασμός δεν αποτελεί θεσφατό.  Το ίδιο ισχύει, (στα γραμμένα από δυτικούς ποιητές τουλάχιστον) για το "κίγκο", την λέξη που δηλώνει άμεσα ή έμμεσα  την εποχή του χρόνου στην οποία διαδραματίζεται το χαϊκού.  Τα χαϊκού  έχουν ως σκοπό να συλλάβουν τη στιγμή και να της δώσουν διαχρονική διάσταση, Αλλά επειδή οι λέξεις δεν είναι αρκετές για να περιγραφεί η ολότητα της στιγμής ο ποιητής σκιαγραφεί αχνά την ιδέα και ο αναγνώστης καλείται να κάνει τις συμπληρώσεις του.

     Πολλοί δυτικοί ποιητές έχουν γράψει χαϊκού κι ένας από αυτούς είναι και ο Γιώργος Σεφέρης,  ο οποίος γενικά πειραματιζόταν με ασιατικά είδη ποίησης, έχει γράψει και ένα παντούμ το οποίο σε μια άλλη ζωή είχα προσπαθήσει να μελοποιήσω.  Στο "Τετράδιο Γυμνασμάτων"  περιλαμβάνονται 16 χαϊκού τα οποία αργότερα μελοποίησε το συγκρότημα  Sigmatropic.  Τρία από αυτά ανθολογούνται στο βιβλίο της Γ΄ Γυμνασίου  και θα τα σχολιάσουμε σύντομα ακούγοντας και την μελοποίησή τους. (Ολόκληρο τον δίσκο ακούστε τον εδώ. )

Η απόγνωση και  η χρήση β΄προσώπου είναι κοινά στα τρία  χάικου του Σεφέρη που είναι σαν πίνακας του Μουνκ

    Στο πρώτο ο ποιητής εκφράζει τις υπαρξιακές του ανησυχίες διαπιστώνοντας τον θρυμματισμό της προσωπικότητας του σύγχρονου ανθρώπου ως αποτέλεσμα του σύγχρονου τρόπου ζωής ο οποίος δημιουργεί μια κατάσταση αλλοτρίωσης του ανθρώπου και από τον εαυτό του και από τους άλλους, στοιχείο που τελικά αποθαρρύνει τον άνθρωπο να γνωρίσουν  και τον εαυτό του και  τους άλλους.

  Στο δεύτερο, ο ποιητής εκφράζει μια εμπειρία παρόμοια με εκείνη που αναφέρεται στην "Αναδυομένη" του Σικελιανού. Αισθάνεται ότι ο κόσμος με τα προσκόμματα, τα εμπόδια και τους πειρασμούς που του θέτει, τον παρασύρει.  Και κεντρίζει τον εαυτό του ώστε να μην απολέσει την εγρήγορση που απαιτείται ώστε να  εξυψωθεί πνευματικά.

  

 Το τρίτο θεωρώ πως έχει αυτοαναφορική χροιά.  Αντιλαμβάνεται ο ποιητής  πως όσο κι αν παλεύει να γράψει, αδυνατεί τελικά να αποδώσει την πραγματικότητα όπως της ταιριάζει, καθώς τα προβλήματα τα οποία προσπαθεί να θίξει στο έργο του είναι Λερναίες Ύδρες,  γεγονός που προκαλεί στον ποιητή συναισθήματα απόγνωσης σαν να πνίγεται σε μια  θάλασσα που διαρκώς βαθαίνει. 

Τα επόμενα χαϊκού που θα διαβάσουμε, καμάρια μου, θα είναι τα δικά σας. Που και θα τα γράψετε, και θα τα ζωγραφίσετε...