Μεταπολεμική λογοτεχνία: Η πεζογραφία.

Αφού σε προηγούμενη ανάρτηση αναφερθήκαμε στην ποίηση των μεταπολεμικών χρόνων, ας μιλήσουμε τώρα για λίγο και για την πεζογραφία.

Πεζογραφία

Η μεταπολεμική πεζογραφία περιλαμβάνει πεζογράφους  που εμφανίστηκαν στα Γράμματα από το 1940 ως το 1974.

Στην πρώτη γενιά ανήκουν αυτοί που έζησαν και μετείχαν ενεργά  στα γεγονότα της δεκαετίας του ’40 κι πρωτοεμφανίζονται στη Λογοτεχνία ως το 1960. Στη δεύτερη γενιά ανήκουν αυτοί που γεννήθηκαν μετά το 1930. Εμφανίζονται μέσα στην δεκαετία του ’60 και, επειδή δεν μετείχαν στα γεγονότα της δεκαετίας του '40, στρέφονται σε προσωπικά βιώματα και υπαρξιακές ανησυχίες. "Σύγχρονοι πεζογράφοι" θεωρούνται αυτοί που γεννήθηκαν μετά τον Εμφύλιο (1949).    
Τα κοινά σημεία των πεζογράφων  σε κάθε γενιά  είναι:

Ø Οι κοινές ιστορικές του εμπειρίες και η συνείδηση ότι αυτές τους διακρίνουν από τους προηγούμενους.

Ø Παίρνουν ενεργό μέρος στα τεκταινόμενα (Ειδικά αυτοί της πρώτης γενιάς)

Ø Εξαιτίας αυτών κρατούν απαισιόδοξη στάση.

Ø Προσεγγίζουν θεματικά και ψυχολογικά την πραγματικότητα και δεν ξεφεύγουν σε λυρικές εκφράσεις.

Ø Παίρνουν προσωπική θέση απέναντι στα πράγματα.

Κατά τ’ άλλα,  υπάρχουν οι εξής τάσεις!

α)Ρεαλιστές.

Μελετούν την πραγματικότητα με κριτική ματιά, απομακρύνονται από το αστικό περιβάλλον και το απογυμνώνουν τα θέματα τους από καθετί που θα μπορούσε να τα εξωραΐσει. Χρησιμοποιούν αυτοβιογραφικές μεθόδους αφήγησης (αυτοαναφορικότητα/ αφήγηση σε α’ πρόσωπο/ αφήγηση βιωμάτων)

Κυριότεροι εκπρόσωποι: Κάσδαγλης (από τη Ρόδο.  "Κεκαρμένοι" - δεν θα βάλω βίντεο, είμαστε εκπαιδευτικό ιστολόγιο, " Χώμα και νερό - δεν βρήκα βίντεο", Ταχτσής ("Το τρίτο στεφάνι"), Α. Κοτζιάς ("Ιαγουάρος" - δεν βρήκα βίντερο), Φραγκιάς ("Λοιμός", πάνω σ' αυτό βασίζεται η ταινία του Παντελη Βούλγαρη "Happy Day"), Χατζής "Το διπλό βιβλίο"- σε ένα από τα διηγήματα βασίζεται η ταινία "Η φωτογραφία" του Νίκου Ππαπατάκης που αξίζει να δείτε, έστω εδώ, "Το τέλος της μικρής μας πόλης".

Πεζογράφοι μνήμης (αφήγηση βιωμάτων): Ιωάννου, Μηλιώνης, Σφυρίδης, Παπαδημητρακόπουλος.

β)Φυγή από την πραγματικότητα.

Αποφεύγουν τη ζόρικη πραγματικότητα στρεφόμενοι σε μια λυρική πεζογραφία εσωτερικού χώρου που ασχολείται με ιδιωτικά προβλήματα.

Κυριότεροι εκπρόσωποι: Κρανάκη, Βλάμη, Λυμπεράκη ("Τα ψάθινα καπέλα" ), Γκρίτση-Μίλλιεξ.

Ασχολούνται με την ηθογραφία, την αστική πεζογραφία και το ιστορικό μυθιστόρημα.

Κυριότεροι εκπρόσωποι: Βλάχος, Αθανασιάδης ("Πάνθεοι", "Οι τελευταίοι εγγονοί ", "Οι φρουροί της Αχαΐας", "Η αίθουσα του θρόνου"- αμφοτερα έχουν γυριστεί σε τηλεοπτική σείρα), Σωτηρίου ("Ματωμένα χώματα","Οι νεκροί περιμένουν"),  Σαράντη.

γ) Κοινωνικός προβληματισμός.

Απηχούνται οι συγκρούσεις της εποχής και η αβεβαιότητα του μέλλοντος. Ενδιαφέρονται για την αλλαγή της κοινωνίας. Οι ήρωες τοποθετούνται στην καρδιά των πραγματικών γεγονότων και μετέχουν σ’ αυτά.

Κυριότεροι εκπρόσωποι: Τσίρκας ("Ακυβέρνητες Πολιτείες", "Η χαμένη άνοιξη"), Φραγκιάς, Αλεξάνδρου ("Το κιβώτιο"), Αξιώτη ("Δύσκολες νύχτες")  Νάκου, Αλεξίου, Λουντέμης, Μαγκλής, Κ. Κοτζιάς ("Καπνισμένος ουρανός"), Πλασκοβίτης ("Το φράγμα").

δ)Νέες εκφραστικές αναζητήσεις

Ήδη πό την 10ετία του ’30 επιρροές από τον ευρωπαϊκό μοντερνισμό. Η ‘Σχολή της Θεσσαλονίκης’, δηλαδή οι πεζογράφοι του περιοδικού ‘Μακεδονικά Γράμματα’ (Πετζίκης, Βαφόπουλος, Ξεφλούδας, Δέλιος, Γιαννόπουλος) χρησιμοποιεί τον εσωτερικό μονόλογο. Κάτι παρόμοιο κάνει ο Σκαρίμπας με ροπή στη φαντασία, στο παράλογο και το κωμικό. Η Αξιώτη μπλέκει και υπερρεαλιστικές μαζί με τις μοντερνιστικές τεχνικές (1938). Ο Μπεράτης με το "Πλατύ ποτάμι".

Μεταπολεμικά αυτή η κίνηση συνεχίζει με κυριότερο εκπρόσωπο τον Μπακόλα στην Θεσσαλονίκη και τον Πάνου στην Αθήνα.

Στη Θεσσαλονίκη με ναυαρχίδα το περιοδικό ‘Διαγώνιος’ του Χριστιανόπουλου γίνεται μια απόπειρα να συνδυαστούν τα νεοτερικά στοιχεία με την παράδοση της αφηγηματογραφίας και περιεχόμενο ρεαλιστικό και βιωματικό (Ιωάννου, Καχτίτσης).

Σε άλλους πεζογράφους κυριαρχεί η φαντασία ή περιγράφονται εφιαλτικοί κόσμοι πολύ κοντά στη πραγματικότητα. Επηρεάζονται από δυτικά ρεύματα(θέατρο του παραλόγου). Χρησιμοποιούν τολμηρούς εκφραστικούς τρόπους και η γλώσσα τους προσεγγίζει την ποιητική γλώσσα.

Κυριότεροι εκπρόσωποι: Κουφόπουλος, Χειμωνάς ("Ο Άμλετ της Σελήνης του γνωστού τραγουδιού".  Διαβάστε εδώ για το αφήγημα του "Έξι χιλιάδες νέοι") που περιέχεται .

Άλλοι πεζογράφοι: Χάκκας, Ρένος Αποστολίδης, Κουμανταρέας ( "Η φανέλλα με το 9"), Βασιλικός ("Ζ" , "Το φύλλο. Το πηγάδι. Τ' αγγέλιασμα".

Σ' όλες τις τάσεις - λιγότερο ή περισσότερο-  και με προεξάρχοντες τον Κάσδαγλη και τον Ταχτσή χρησιμοποιείται γλώσσα απογυμνωμένη, που λέει τα πράγματα όπως είναι, με το όνομα τους και  χωρίς να τα εξωραίζει και χρησιμοποιώντας  ‘κακές’ λέ

ξεις. Η γλώσσα αποδιοργανώνεται για να εκφράσει την εφιαλτικότητα της πραγματικότητας.